پژمردگی ورتیسلیومی در جهان این بیماری روی زردآلو، هلو، آلو، گیلاس، آلبالو و شلیل گزارش شده است. علاوه بر درختان مذکور پایه‌هایی که معمولاً برای این درختان به کار می‌روند نیز نسبت به پژمردگی ورتیسلیومی حساس هستند. این پایه‌های حساس شامل آلوی میروبالان و گیلاس محلب هستند. در ایران این بیماری روی زردآلو در شاهرود، خوی، استان‌های کرمان و سمنان، روی بادام در نیشابور، استان سمنان، کرمان و چهارمحال و بختیاری روی گیلاس و آلبالو در استان کرمان روی آلو و گوجه در گرگان و استان مازندران گزارش گردیده است.
علائم بیماری
پژمردگی ورتیسلیومی در زردآلو و بادام، نخستین نشانه بیماری به شکل پژمردگی ناگهانی برگ‌های یک یا چند شاخه در اوایل تابستان بروز می‌کند. ابتدا برگ‌ها تیره‌رنگ و به‌سرعت چروکیده می‌شوند. در زردآلو ابتدا به‌صورت پژمردگی و بعد زردی و ریزش برگ‌های چند شاخه شروع می‌شوند و سرانجام به خشکیدن شاخه‌های مبتلا منجر می‌شود و سپس به دیگر شاخه‌ها نیز سرایت می‌کند. در مقطع عرضی تنه و شاخه‌ها، آوندهای چوبی به رنگ قهوه‌ای در می‌آیند. در گیلاس برگ‌های موجود روی شاخه‌های یک ساله چروکیده می‌شوند. برگ‌های آن‌ها تیره‌رنگ، رشدشان متوقف و میوه‌های آن‌ها به‌طور غیرعادی کوچک می‌گردند. برخی از ارقام هلوهای مبتلا به این بیماری به‌تدریج که مسن می‌شوند خود را کاملاً ترمیم می‌کنند. درختان آلو و گوجه نسبت به سایر گروه‌ها کمتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. در آوندهای چوبی شاخه‌های درختان مبتلا رگه‌های قهوه‌ای تا تیره‌رنگ ایجاد می‌شوند. این تغییر رنگ در گیلاس چندان مشخص نیست، ولی در گوجه و آلو کاملاً مشخص و نمایان است.
عامل بیماری
عامل پژمردگی ورتیسلیومی Verticillium dahliae Kleb است. در گونه V. dahliae میسلیوم سیاه مقاوم و ریزسختینه در محیط کشت تشکیل می‌شود و در ۳۰ درجه سانتی‌گراد رشد می‌کند.
چرخه بیماری
قارچ V. dahliae خاک‌زی است و می‌تواند از سطح تا عمق ۹۰ سانتی‌متری خاک زنده بماند. ادامه زندگی برای این قارچ در دمای بیش از ۲۵ درجه سانتی‌گراد مشکل می‌شود. خاک غرقاب نیز موجب کاهش زیستایی این قارچ می‌گردد. ریزسختینه های این قارچ از چند ماه تا یک سال در دمای بالاتر از ۳۰ درجه سانتی‌گراد نیز زنده می‌مانند. این قارچ از طریق گیاهان آلوده، ذرات خاک آلوده و چاقوی پیوند زنی آلوده منتشر می‌شود. مایه این قارچ در زمین‌های آیشی که خاک آن‌ها رسی یا شنی است کاهش پیدا می‌کند. عفونت در اوایل بهار به‌وسیله ریسه‌های تیره و ریزسختینه ها روی می‌دهد.
نشانه‌های بیماری که قبلاً شرح داده شد در اواسط تابستان بروز می‌کنند و در اواخر تابستان تشدید می‌شوند. عامل بیماری ممکن است خود را از سالی به سال دیگر در ریشه‌های درختان آلوده زنده نگه دارد. ازآنجایی‌که چوب اندام‌های آلوده در زردآلو به رنگ تیره درمی‌آید ممکن است عامل بیماری به‌صورت غیرفعال درآید، زیرا عصاره به دست آمده از چوب آلوده تغییر رنگ یافته بر اثر بیماری، مانع تندش اسپور یا رشد ریسه قارچ می‌شود. تشکیل انگم و تیلوز در آوندها از حرکت صعودی کنیدی ها در درخت جلوگیری می‌کند.
مبارزه
کاشت نهال‌های سالم در خاک‌های عاری از مایه قارچ یا با جمعیت کم مؤثر است. پایه‌های مقاوم در برابر این بیماری شناخته نشده‌اند. ضدعفونی خاک قبل از کاشت درخت با سموم تدخینی مثل کگلروپیکرین و یا مخلوط متیل بروماید و کلروپیکرین، مایه این قارچ را در خاک نابود می‌کند. تنظیم مقدار آب و کودهای شیمیایی در باغ‌های آلوده به درختان این امکان را می‌دهد که خود را ترمیم کنند.
