بیماری لکه سفید توت فرنگی و نحوه مبارزه با آن

لکه سفید توت فرنگی که لکه برگی، لکه رامولاریایی، لکه میکوسفرلایی نیز نامیده می‌شود، در بیشتر مزارع توت فرنگی یافت می‌شود. نمونه‌های لکه سفید توت فرنگی از ارومیه، تبریز، گرگان و مازندران جمع‌آوری شده‌اند. خسارت این بیماری در مزارع توت فرنگی استان مازندران زیاد است

نشانه‌های بیماری

علائم این بیماری بیشتر روی برگ ظاهر می‌شوند، ولی ممکن است روی میوه، دستک و کاسه گل نیز دیده شوند. روی برگ ابتدا لکه‌های کوچک و مدور به رنگ ارغوانی تند با حاشیه نامشخص، معمولاً در رویه بالایی پهنک ظاهر می‌شوند. لکه‌ها با گذشت زمان بزرگ‌تر می‌شوند و قطرشان به ۳ تا ۶ میلی‌متر می‌رسد. در این مرحله قسمت مرکزی لکه‌ها ابتدا قهوه‌ای، سپس خاکستری و سرانجام سفیدرنگ می‌شوند از ویژگی‌های لکه‌های این بیماری، وجود نواری به رنگ ارغوانی متمایل به قرمز در پیرامون قسمت‌های بافت مرده لکه‌هاست.
در سطح زیرین برگ نیز ممکن است لکه‌ها ظاهر شوند، ولی معمولاً کم‌رنگ‌تر از رنگ لکه‌های واقع در رویه بالایی پهنک هستند. گاهی چند لکه به هم متصل شده، باعث خشکیدگی بخش‌های وسیعی از برگ می‌گردند. در شرایط مناسب رطوبتی و دمایی محیط، ویژگی‌های لکه‌ها تغییر می‌کنند. در این شرایط لکه‌های ایجاد شده روی برگ‌های جوان، فاقد بخش سفید در مرکز و حاشیه ارغوانی در پیرامون هستند. لکه‌های ایجاد شده روی دم برگ، ساقه‌های رونده (دستک‌ها) و میوه تقریباً ویژگی‌های لکه‌های واقع در سطح فوقانی برگ را دارند.

Mycosphaerella fragariae – Strawberry leaf spot showing badly infected plants

عامل بیماری

بیمارگر لکه سفید توت فرنگی Mycosphaerella fragariae است و شکل غیرجنسی آن Ratulatrict rulaasvi نام دارد. در مزارع توت فرنگی معمولاً فرم غیرجنسی قارچ دیده می‌شود. پریتس های قارچ سیاه، تقریباً کروی و روزنه دارند. در مرحله جنسی، سختینه هم تشکیل می‌شود که شبیه پریتس ولی فاقد حفره است. آسک ها استوانه‌ای تا گرزی شکل‌اند و پایه کوتاهی دارند. اسکوسپورها بی‌رنگ و دو سلولی‌اند و هر سلول دارای دو لکه روغنی است. در شکل غیرجنسی، کنیدی ها استوانه‌ای کشیده، بی‌رنگ و یک تا ۵ سلولی‌اند. کنیدیوفورها کوتاه، ساده، بی‌رنگ و بیشتر اوقات کمی خمیده‌اند و جای کنیدی روی آن‌ها مشخص است. در ایران فرم جنسی قارچ گزارش نشده است.
عامل بیماری می‌تواند به‌صورت کنیدی های ایجاد شده در لکه‌های برگ و سختینه ها با آسکوسپورهای مستقر در پریتس های تشکیل شده در بعضی از لکه‌ها از سالی به سال دیگر باقی بماند، ولی بیشتر به‌صورت کنیدی تولید شده در محل لکه‌ها، زمستان گذرانی می‌کند. کنیدی های تشکیل شده در محل لکه‌ها با قطرات باران و باد انتشار پیدا کرده، در سطح برگ‌ها مستقر شده، در شرایط مناسب جوانه‌زده، از راه روزنه‌ها و به‌ندرت به‌طور مستقیم وارد برگ شده و عفونت ایجاد می‌کنند.
استروماهای قارچ پس از وقوع عفونت در زیر اپیدرم تشکیل می‌شوند. دسته‌های مجتمع کنیدیوفور معمولاً از محل روزنه‌ها به خارج رشد کرده، کنیدی های فراوان تولید می‌کنند. این فرایند در فصل رشد در شرایط مناسب چندین بار تکرار می‌شود. در اواخر فصل رویش در شرایط خاص ممکن است پریت های قارچ نیز تشکیل شوند و از این رو آلودگی‌های اولیه در فصل بهار می‌توانند ناشی از آسکوسپور نیز باشند. در برگ‌های خشک شده به‌ندرت سختینه های قارچ نیز تشکیل می‌شوند که در بهار کنیدی ها را به وجود می‌آورند. بارندگی یا رطوبت نسبی ۹۰ تا ۱۰۰ درصد از عوامل مهم بروز بیماری و شدت آن است. برگ‌های میان‌سال از برگ‌های جوان و پیر حساس‌ترند.

مبارزه

برای جلوگیری از شیوع این بیماری توصیه می‌شود از ارقام محتمل و بوته‌های سالم استفاده شود. در مواردی که ارقام حساس و شرایط بروز بیماری مهیا هستند، برای کنترل بیماری می‌توان از قارچ‌کش‌های مناسب و مجاز بهره گرفت و مزارع توت فرنگی را به فواصل معین، بسته به شرایط محیطی سم‌پاشی کرد.