انگومک پسته که در رفسنجان به آن شیر سیاه گویند، در باغ‌های پسته استان‌های کرمان، سمنان، قزوین و یزد سابقه طولانی دارد. انگومک پسته از مهم‌ترین بیماری‌های پسته در ایران است و سالیانه خسارت هنگفتی به این محصول وارد می‌سازد.
علائم بیماری
علائم بیماری انگومک پسته روی طوقه و ریشه‌های کلفت درختان پسته بروز می‌کند؛ ازاین‌رو تا مدت زیادی بعد از ابتلای درخت باغداران متوجه آن نمی‌شوند. نشانه‌های ثانوی بعد از پیشرفت بیماری در اندام‌های هوایی درخت ظاهر می‌شوند و عبارت‌اند از: تراوش شیرابه در قسمت پایین تنه و طوقه که در ابتدا شفاف و عسلی است سپس قهوه‌ای و تیره‌رنگ می‌گردد، تجمع مایع شیری‌رنگ چرک مانندی در محل یقه و ریشه بین پوست و چوب که با بریدن پوست به بیرون می‌ریزد، ضعف عمومی قسمت‌های هوایی، سبز خشکی درخت در تابستان، ریز و کم‌رنگ شدن برگ‌ها، کاهش مقدار برگ و میوه و رنگ اندازی پوست خارجی میوه زودتر از معمول تظاهر می‌کند.
عامل بیماری
پنج گونه قارچ از جنس Phytophthora به‌عنوان عامل این بیماری شناسایی شده است.
۱- p. citrophthora: از باغات پسته قزوین، دامغان، تبریز و فارس جدا شده است. اسپورانژ این گونه یک یا دو پاپیل دارد و به اشکال مختلف است. اسپور و هتروتال این قارچ تا به حال مشاهده نشده است.
۲- p.megasperma: اسپورانژ در محیط جامد تشکیل نمی‌گردد. اسپورانژهای تشکیل شده در محیط مایع به اشکال تخم مرغی، بیضوی، واژ گلابی و بدون پاپیل است. این گونه در رفسنجان و سیرجان یافت شده است.
۳- p. drechsleri: در محیط جامد رشد سریعی دارد. اسپورانژ پاپیل ندارد و اندازه‌هایش بسیار متغیر است. آنتریدی ها همیشه پیراماده (آمفیژن) هستند.
۴- p. cryptogea: رشد سریعی در محیط جامد دارد. آماس ریسه در محیط مایع تشکیل می‌گردد. اسپورانژ در محیط مایع تشکیل می‌گردد و فاقد پاپیل است. آنتریدی ها همیشه پیراماده اند.
۵- P. nicotianae: در باغات پسته کرمان و اردکان یزد شناسایی شده‌اند. در محیط مایع و جامد اسپورانژ تشکیل می‌دهد. اسپورانژ ها تخم مرغی شکل، پهن و گلابی شکل، دارای پاپیل اند، اندازه‌های متغیری دارند. در محیط کشت‌های جامد کلامیدوسپور تشکیل می‌دهند. آنتریدی ها پیراماده اند.
در بین گونه‌های بالا P. citrophthora از همه پر آزار تر است. چرخه بیماری و اپیدمیولوژی: بقای قارچ‌ها به‌صورت میسیلیوم ر بافت ریشه‌های عفونی یا به حالت پوده رستی روی مواد پوسیده است. زاد مایه‌ها از طریق خاک، آب یا وسایل کشاورزی آلوده منتقل می‌شوند. رطوبت زیاد و سنگینی خاک باعث شدت بیماری هستند. عامل انتقال و انتشار بیماری در هر باغ زئوسپور ها هستند.
مبارزه
پیشگیری
باغ‌های جدید در خاک‌های آلوده باغ‌های قبلی احداث نشوند.
از آبی که از باغ آلوده عبور کرده برای آبیاری باغ سالم استفاده نگردد. نهرچه های آبیاری در باغ آلوده احداث نشود.
از پایه یا نهال‌های سالم استفاده شود.
درخت‌های پسته طوری آبیاری شوند که آب اطراف تنه درخت را فرا نگیرد.
تنه نهال‌ها و درخت‌های غرس شده نباید زیر خاک قرار گیرند و اطراف آنها باید عاری از کود و علف‌های هرز باشد.
از بذر یا ارقام مقاوم به بیماری استفاده شود.
کنترل بیماری در باغ‌های بیمار
بافت‌های بیمار از درخت جدا گردند.
طوقه و ریشه درخت‌های بیمار با محلول بردوی غلیظ ۲ درصد یا اکسی کلرور مس ۵ در هزار سم‌پاشی شوند. این سم‌پاشی دو بار در سال در اوایل بهار و پاییز انجام شود. قارچ‌کش‌های متالاکسیل و کاپتان هم در جلوگیری از رشد بیمار گر مؤثرند.
۴ بار سم‌پاشی درختان جوان در طول سال هر ۳ ماه یک‌بار با قارچ‌کش آلیت از بیمار شدن درخت‌های سالم جلوگیری می‌کند. آلیت را می‌توان در خاک اطراف طوقه درخت نیز مصرف کرد.
