بیماری شانکر باکتریایی درختان میوه هسته دار و مبارزه با آنها

بیماری شانکر باکتریایی Bacterial canker که به آن بیماری بلاست جوانه، بلاست شکوفه، خشکیدگی باکتریایی سرشاخه و سوختگی سیخک هم گفته می‌شود. گونه‌های مختلف این باکتری روی درختان میوه هسته‌دار، مرکبات، رز، بسیاری از گیاهان زینتی، برخی از سبزی‌ها و غلات ایجاد آلودگی می‌کند.

ترشح انگم توسط شانکر باکتریایی بروی درختان هلو

علائم بیماری شانکر باکتریایی

مهم‌ترین علامت بیماری گیاهی شانکر باکتریایی به شکل شانکر و تولید انگم یا صمغ روی شاخه، تنه و گاهی اوقات بروی میوه‌های آلوده است. نواحی آلوده کمی فرورفته و تیره‌تر از بخش‌های سالم هستند. شانکرها بیشتر در پاییز و زمستان ایجاد می‌شوند و در اوایل بهار به‌صورت کامل قابل‌مشاهده هستند. تولید صمغ در اطراف نواحی آلوده بعد از خواب زمستانی شروع می‌شود. در بهار هنگام باز شدن جوانه‌های درخت، صمغ از بافت‌های اطراف شانکر ترشح شده و به سمت پایین روی پوست شاخه‌های درخت جاری می‌شود.

شانکرهایی که صمغ از آن‌ها تشکیل نمی‌شود نرم، فرورفته و مرطوب‌تر بوده و ممکن است بوی ترشی هم بدهند. اگر شانکر اطراف شاخه جانبی یا تنه را بگیرد، برگ‌های قسمتی از شاخه که بالای محل شانکر قرار دارند به سمت بالا جمع شده و سپس می‌ریزند. شاخه‌های آلوده برگ‌هایشان ریخته، کم‌رنگ یا زرد شده و در مدت چند هفته خشک می‌شوند. در صورت برداشتن پوست محل شانکر، رگه‌های قهوه‌ای در بافت زیرپوست شانکر که نشانه پیشروی باکتری است دیده می‌شود.

علائم بیماری برای قسمت های مختلف درختان هلو و گیلاس

علائم بیماری شانکر باکتریایی بروی درخت مانگو

آلودگی و ظهور علائم بیماری گیاهی شانکر باکتریایی روی جوانه‌های درختان گیلاس و زردآلو زیاد و شدید است. ابتدا فلس جوانه‌های آلوده و سپس تمام قسمت‌های جوانه‌ها قهوه‌ای و خشک شده و سطح آن‌ها از صمغ پوشیده می‌شود. آلودگی و نابودی جوانه‌ها در مرحله گلدهی درخت به‌طور کامل محسوس است، به‌گونه‌ای که گل‌های درختان بیمار در مقایسه با گل‌های درختان سالم بسیار کمتر است. در شرایط مناسب گل‌های درخت به‌شدت آلوده شده و گل‌های آلوده، حالت آبدار پیدا می‌کنند، رنگشان قهوه‌ای، پژمرده و خشک شده و روی شاخه‌ها آویزان باقی می‌مانند.

آلودگی در برگ‌ها از طریق روزنه‌های هوایی رخ می‌دهد. باکتری پس از ورود به برگ بین سلول‌ها مستقر شده و باعث مرگ سلول‌ها و ایجاد لکه‌هایی روی برگ می‌شود. لکه‌ها روی برگ و میوه به رنگ قهوه‌ای تا حدودی بنفش هستند. لکه‌ها به‌مرور خشکیده، حالت چوب‌پنبه‌ای به خود می‌گیرند و ممکن است حالت غربالی نیز پیدا کنند که از این لحاظ ممکن است شما را دچار شک در تشخیص بیماری کنند. روی میوه لکه‌ها قهوه‌ای شده و صمغ روشنی از آن‌ها خارج می‌شود.

عامل بیماری شانکر باکتریایی

باکتری عامل بیماری شانکر باکتریایی Pseudomonas syringae pv. syringae است. این باکتری داخل شانکرهای فعال، جوانه‌ها و شاخه‌های آلوده یا سالم درختان زمستان گذرانی می‌کند. شاخه‌ها بیشتر در پاییز و زمستان آلوده می‌شوند. باکتری‌ها از راه بن جوانه‌های آلوده، محل قطع شاخه‌های هرس شده، محل جدا شدن دم برگ یا محل‌های صدمه دیده وارد شاخه‌ها می‌شوند.

چرخه زندگی بیماری شانکر باکتری Pseudomonas syringae

راه‌های پیشگیری و کنترل بیماری شانکر باکتریایی

۱- حتی‌الامکان هرس درختان و قطع شاخه‌های خشکیده بعد از دوره یخبندان انجام شود.

۲- در صورت قطور بودن محل هرس، برای جلوگیری از ورود عوامل بیماری‌زا، محل هرس با بردوفیکس رقیق نشده رنگ شود.

۳- سم‌پاشی‌های چهارگانه دوره‌ای با بردوفیکس به شرح زیر:

سم‌پاشی با بردوفیکس ١۰ در هزار پس از ریزش ٧۰ درصد برگ‌ها در پاییز

سم‌پاشی با بردوفیکس ١۰ در هزار قبل از تورم جوانه‌ها

سم‌پاشی با بردوفیکس ۵ در هزار بعد از ریزش گلبرگ‌ها

سم‌پاشی با بردوفیکس ۵ در هزار بعد از تشکیل میوه

در صورت اپیدمی و شدید شدن بیماری انجام روش‌های زیر ضروری است:

تکرار سم‌پاشی‌ها بعد از تشکیل میوه، در سه نوبت به فواصل ١۵ روزه

تراشیدن دقیق شانکرهای موجود روی شاخه‌ها و تنه‌های درختان آلوده و پانسمان بافت سالم گیاه با بردوفیکس رقیق نشده.

هرس شاخه‌های آلوده، ١۰ تا ١۵ سانتی‌متر پایین‌تر از بافت آلوده و سوزاندن آن‌ها و در صورت قطور بودن محل هرس ضدعفونی آن با بردوفیکس رقیق نشده.