ریزش آلترناریایی میوه های مرکبات (پوسیدگی ناف سیاه مرکبات)

قارچ Alternaria alternata

یکی از عوامل بیماری‌زای مهم مرکبات در جهان است. بیماری لکه قهوه‌ای (Brown spot) به‌ویژه روی برگ و میوه نارنگی پیچ و تانجلو و بیماری پوسیدگی سیاه (Black rot) مخصوصاً در میوه پرتقال تامسون ناول از جمله بیماری‌هایی بوده که به‌وسیله قارچ آلترناریا ایجاد شده است و در سال‌های اخیر گسترش یافته و موجب بروز خسارت زیادی در مرکبات شمال ایران گردیده است. بیماری آلترناریا هر ساله با گرم شدن هوا و اولین بارندگی بیش از پنج میلی‌متر در تابستان در ارقام پرتقال ناول (ناف دار) مرکبات از جمله پرتقال تامسون ناول و نارنگی رقم پیچ مشاهده می‌شود.

بیماری ناف سیاه مرکبات

عامل بیماری لکه قهوه‌ای نارنگی (Brown spot)

پوسیدگی سیاه ناف میوه پرتقال تامسون (Black rot) در ابتدا به گونه A.citri نسبت داده شده بود. در ایران نیز به ترتیب در سال‌های ۱۳۷۹ و ۱۳۸۱ بیماری‌های لکه قهوه‌ای نارنگی و پوسیدگی تامسون ناول با عامل A. citri گزارش گردیده است. با تحقیقات بیشتر مشخص گردید با توجه به اندازه هاگ این دو گونه (۱۲-۴ * ۴۵-۸ میکرومتر) و شباهت سایر خصوصیات مورفولوژیک و مولکولی (نقوش الکتروفورزی پروتئین) آن‌ها هر دو عامل در گونه A. alternata قرار داده شدند.

عامل بیماری

عامل این بیماری قارچ آلترناریا بوده که به بیماری پوسیدگی سیاه ناف مرکبات بیشتر مشهور است، زرد شدن ناف و در مراحل بعدی سیاه شدن لایه آلبیدو و ریزش غیرطبیعی میوه‌های ارقام حساس در اوایل تابستان که با ریزش طبیعی و فیزیولوژیک متفاوت است از علائم این بیماری می‌باشند. بیماری به‌صورت لکه‌های قهوه‌ای بافت مرده (نکروتیک) روی برگ، میوه و سرشاخه‌های جوان برخی از ارقام مرکبات دیده می‌شود. این لکه‌ها معمولاً در اواسط بهار روی برگ‌ها ظاهر شده، به سمت رگبرگ پیشروی می‌کنند. این لکه‌ها حاشیه‌ای زردرنگ دارند که در اثر سم عامل بیماری‌زا به وجود آمده و به‌سرعت بافت گیاه را از بین می‌برد.

بیماری غالباً سبب ریزش زودهنگام میوه‌های جوان شده و یا در سطح پوست آن‌ها برجستگی‌های کوچکی به رنگ قهوه‌ای یا قهوه‌ای تیره ایجاد می‌کند. سطح لکه‌های روی پوست میوه به سهولت جدا شده و می‌ریزد و در نتیجه حالت آبله‌ای به پوست میوه داده و چنین میوه‌هایی ارزش بازارپسندی خود را از دست می‌دهند. قارچ عامل بیماری بیشتر به سرشاخه‌های ترد و جوان حمله کرده و برگ‌های مسن در برابر بیماری مقاوم هستند.

عامل بیماری، نحوه انتشار

قارچ Alternaria alternata عامل این بیماری است. این قارچ هوازی بوده و روی زخم‌های قدیمی شاخه و برگ زمستان گذرانی می‌کند. با مساعد شدن شرایط، اسپورهای قارچ پس از خروج به‌وسیله باد یا باران روی اندام‌های جوان و حساس گیاه می‌نشینند. بارش باران یا تغییرات شدید رطوبت هوا شرایط را برای انتشار بیماری مساعد می‌کند.

روش کنترل و مبارزه با بیماری

۱ – برای کنترل این بیماری بایستی در زمان برنامه‌ریزی برای احداث باغ نسبت به غرس ارقام مقاوم اقدام نمود.

۲ – هرس به‌موقع و حذف بقایای آلوده گیاهی

۳ – دوری از آبیاری زیاد و کود دهی کودهای ازته

۴- درختان آلوده را با سموم مناسب محلول‌پاشی کنند (استفاده از کودهای پتاسیمی مانند فسفید پتاسیم و یا نیترات پتاسیم) و محلول‌پاشی درختان آلوده با قارچ‌کش‌های حفاظتی مانند رورال تی اس و یا مانکوزب

۵- سم‌پاشی را عصر و هنگام خنکی هوا از پایین درخت به سمت تاج انجام دهند تا امکان تماس با نافمیوه هم فراهم شود. سم‌پاشی در هوای بدون باد انجام شود و ۲۴ ساعت بعد سم‌پاشی باران نداشته باشیم.