فراسیون گیاهی است علفی و چندساله با برگ‌های سبز- خاکستری که تا حدودی شبیه نعنا است. این گیاه از جنس Marrubium در خانواده Lamiaceae بومی اروپا، شمال آفریقا و آسیا می‌باشد. برگ‌های متقابل، ساده و بیضوی دارد که کرک‌های فشرده‌ای آن را پوشانده‌اند. برگ‌ها به رنگ سبز تیره، تخم مرغی شکل یا کم‌وبیش گرد بوده و به‌صورت متقابل روی ساقه قرار می‌گیرند. سطح برگ‌ها ناصاف و پوشیده از کرهای سفید رنگ است. پیکر رویشی این گیاه از بوی تند و مزه تلخی برخوردار است. گل‌های فراسیون سفید رنگ و به‌صورت مجتمع در محل زاویه برگ‌ها ظاهر می‌شود. زمان ظهور گل‌ها با توجه به شرایط اقلیمی محل رویش متفاوت است و از خرداد تا شهریور ماه بر روی گیاه پدیدار می‌شوند. بذرها کوچک و درخشان بوده و خارهای کوچکی دارند که به پراکنده شدن آن کمک می‌کند. تکثیر این گیاه توسط بذر است. ارتفاع این گیاه متفاوت و بین ۴۰ تا ۶۰ سانتی‌متر است. ساقه این گیاه مقطعی دایره‌ای دارد و در پایین بوته کمی چوبی می‌شود. ساقه راست، منشعب، پوشیده از کرک‌های پنبه‌ای است. میوه فندقه به رنگ قهوه‌ای روشن و به شکل تخم مرغ بوده و طول آن ۵/۱ تا ۲ میلی‌متر است. دانه به رنگ خاکستری مایل به قهوه‌ای است. وزن هزار دانه ۹۵/۰ تا ۲/۱ گرم است. دانه‌های فراسیون معمولاً از قوه رویشی کمی (حدود ۳۰ درصد) برخوردارند.
این گیاه مقاوم به خشکی و سرمازدگی است. می‌تواند در خاک‌هایی با مواد غذایی کم هم رشد کند و اغلب یکی از اولین گیاهانی است که در زمین‌هایی که فرسایش در آن‌ها رخ داده رشد می‌کند. این گیاه محیط‌های باز و پرنور را می‌پسندد ولی در سایه جنگل‌ها هم می‌تواند رشد کند. برگ و سرشاخه‌های گل‌دار قسمت‌های مورداستفاده این گیاه دارویی هستند که بوی قوی و نسبتاً مطبوع دارند ولی پس از خشک شدن بی‌بو می‌شوند و طعم آن‌ها تند، تلخ و با احساس گرما همراه است. این گیاه حاوی مواد مؤثره است. مهم‌ترین آن‌ها را مواد تلخ مانند ماروبئین (Marrubium) (به مقدار ۳/۰ تا ۱ درصد) تشکیل می‌دهد که منشأ ترپنی دارند. پیکره رویشی فراسیون همچنین حاوی تانن (به مقدار ۶ تا ۷ درصد)، مواد موسیلاژی (به مقدار ۵ تا ۶ درصد) و مقدار کمی اسانس (بین ۲/۰ تا ۳/۰ درصد) است. مهم‌ترین ترکیبات اسانس را مونو ترپن ها و سزکویی ترپن ها تشکیل می‌دهند.
کاشت
فراسیون در طول رویش به آفتاب فراوان و هوای گرم نیاز داشته و قادر به تحمل خشکی است. اگرچه در تابستان دماهای بالا را تحمل می‌کند ولی در زمستان به سرما حساس است و در دمای زیر صفر برای مدت طولانی خشک می‌شود. فراسیون در هر نوع خاکی می‌روید، ولی خاک‌های آهکی با زهکش مناسب برای رویش این گیاه مناسب است. فراسیون در طیف وسیعی از پی اچ (۵/۴ تا ۳/۸) می‌روید.
فراسیون چهار تا پنج سال در یک زمین باقی می‌ماند. در این شرایط علف‌های هرز می‌توانند بر این گیاه غلبه یافته و رویش آن را تحت تأثیر قرار دهند. ازاین‌رو تناوب آن باید با گیاهانی باشد که از گسترش علف‌های هرز به‌خصوص علف‌های هرز چندساله جلوگیری می‌کنند. گیاهان وجینی برای تناوب کشت با فراسیون گیاهان مناسبی هستند.
فراسیون در طول رویش به مواد و عناصر غذایی زیادی نیاز ندارد. ازآنجایی‌که این گیاه به کودهای آلی حساس است، این کودها می‌بایست در اختیار گیاهانی که با فراسیون به‌تناوب کشت می‌شوند، قرار گیرند. از سال دوم رویش توصیه می‌شود با توجه به وضعیت خاک مقادیر متوسطی ازت، فسفر و پتاس در اختیار گیاهان قرار گیرد. پس از برداشت گیاهانی که با فراسیون به‌تناوب کشت شده‌اند، باید شخم متوسطی زده شود. اوایل بهار با شکستن سله ها و خرد کردن کلوخه‌ها می‌بایست زمین را تسطیح و بستر آن را برای کشت فراسیون آماده کرد.
زمان مناسب برای کشت بذور فراسیون در خزانه زیر پلاستیک اواخر اسفند ماه تا اوایل فروردین ماه است. بذرها در ردیف‌هایی به فاصله ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر کشت می‌شوند. عمق کشت بذر باید بین ۵/۱ تا ۲ سانتی‌متر باشد. هنگامی که ارتفاع نشاءهای حاصل به هشت تا ده سانتی‌متر رسید (اواخر اردیبهشت تا اوایل خرداد) می‌بایست آن‌ها را به زمین اصلی منتقل کرد. زمان مناسب برای تکثیر رویشی فراسیون نیز اواخر شهریور تا اوایل مهرماه است. در هر دو حالت، بوته‌ها باید در ردیف‌هایی به فاصله ۵۰ تا ۶۰ سانتی‌متر و فاصله دو بوته روی ردیف نیز ۳۰ تا ۴۰ سانتی‌متر در زمین اصلی کشت شوند.
فراسیون را می‌توان توسط بذر یا از طریق رویشی تکثیر کرد. با توجه به پایین بودن قوه رویشی بذر فراسیون، کشت مستقیم آن توصیه نمی‌شود. تکثیر این گیاه توسط بذر تنها در سطوح کوچک کشت و یا در خزانه زیر پلاستیک امکان‌پذیر است. در این حالت چنانچه کشت به‌صورت ردیفی باشد می‌بایست در هر متر طول ردیف مقدار دو گرم بذر با کیفیت مناسب کشت گردد. چنانچه کشت در خزانه به‌صورت دست پاش باشد می‌بایست در هر مترمربع ۲۰۰ تا ۳۰۰ بذر ریخته شود. تکثیر رویشی بهترین روش تکثیر فراسیون بوده و از طریق تقسیم بوته صورت می‌گیرد. در این روش بوته‌هایی را که سه تا چهار سال از عمر آن‌ها می‌گذارد، از زمین خارج می‌کنند. سپس هر بوته را به سه تا چهار قسمت تقسیم و در زمین اصلی کشت می‌کنند. پس از انتقال بوته‌ها به زمین اصلی بلافاصله زمین را باید به‌طور مناسب آبیاری نمود.
مهم‌ترین عملیات داشت این گیاه مبارزه با علف‌های هرز است. در طول رویش گیاه، برحسب تراکم و نوع علف‌های هرز باید دو مرتبه علف‌های هرز سطح مزرعه را وجین کرد. وجین مکانیکی علف‌های هرز در سطوح وسیع توسط کولتیواتور انجام می‌شود. آبیاری مناسب مزارع فراسیون در مواقعی که هوا برای مدت طولانی خشک باشد توصیه می‌شود. تاکنون آفت یا بیماری خاصی روی فراسیون گزارش نشده است.
فراسیون در مرحله گلدهی از بیشترین مقدار مواد مؤثره برخوردار است. در سال اول رویش یک مرحله و در سال‌های بعد دو و یا حتی سه مرحله می‌توان پیکر رویشی گیاهان را برداشت کرد. برداشت پیکره رویشی فراسیون از فاصله پنج تا هشت سانتی‌متری سطح زمین انجام می‌شود. محصول در سطوح کوچک توسط داس و در سطوح وسیع کشت یا ماشین برداشت می‌شود.
محصول را پس از برداشت باید خشک کرد. با استفاده از جریان هوای آزاد و یا استفاده از خشک‌کن‌های الکتریکی می‌توان محصول را خشک کرد. خشک کردن محصول با روش جریان هوای آزاد باید در سایه انجام شده و گیاهان با ضخامت کم روی هم پهن شوند. چنانچه از خشک‌کن‌های الکتریکی استفاده شود دمای مناسب برای خشک کردن محصول نباید از ۴۰ درجه سانتی‌گراد بیشتر شود. پس از خشک شدن، محصول را باید بسته‌بندی و در مکان مناسبی نگهداری نمود. بعضی افراد به گردوغبار دانه‌های گرده این گیاه حساس هستند. ازاین‌رو هنگام کار باید از دستکش‌های مخصوص، روپوش و ماسک استفاده کنند.
خواص
شناخت خواص دارویی این گیاه به یک قرن پیش از میلاد برمی‌گردد که در آن زمان به‌عنوان دارویی برای بیماری‌های تنفسی استفاده می‌شد. واژه هارهیون (HarHune) به معنی گیاه پر مو در زبان انگلیسی قدیم احتمالاً ریشه نام این گیاه در زبان انگلیسی فعلی است. در دوران مصر باستان از این گیاه به‌عنوان ترکیبی خلط‌آور استفاده می‌شد. در اسطوره‌ها آمده است که این گیاه به هوراس- خدای آسمان و پسر ایزس- الهه حاصلخیزی وازیریس در مصر باستان مربوط می‌شود. درواقع این گیاه نزد مصریان باستان که از آن برای درمان استفاده می‌کرده‌اند، کاملاً شناخته شده بوده است. فراسیون اولین بار در قرن ۱۹ توسط مهاجرین به جنوب استرالیا برده شد و از آن زمان به‌سرعت پراکنده شده به‌طوری‌که به‌عنوان یک علف هرز قوی شناخته می‌شود. مهاجران انگلیسی این گیاه را با خود به آمریکای شمالی بردند. فراسیون از گذشته دور یکی از درمان کننده‌های گیاهی اصلی در ناراحتی‌های قفسه سینه بوده است. از آغاز قرن هفدهم، استفاده از چای این گیاه و همچنین انواع مخلوط‌های آن در درمان سرفه متداول بوده است. جرارد و کولپپر هر دو برای این گیاه ارزش زیادی قائل بوده‌اند. جرارد می‌نویسد: «شربتی که از برگ‌های سبز تازه آن و شکر تهیه شده در بیشتر موارد تنها دارو برای درمان سرفه و خس‌خس ریه‌هاست.» جوشانده داغ از برگ‌های آن عمل تعریق را تحریک می‌کند و چای گیاه که با عسل شیرین شده باشد، درمان سنتی سرماخوردگی‌های تب‌دار است. گیاه با خواص دارویی متعدد، همچنین یک مسکن ملایم نیز است و گاهی اوقات زنان برای کاهش دردهای قاعدگی از این گیاه استفاده می‌کنند. مقادیر کم آن در تنظیم ضربان قلب مفید است.
امروزه مطالعات متعددی به مفید بودن این گیاه اشاره می‌کنند. به‌عنوان‌مثال مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۱ نشان داد که اسانس فراسیون (M. vulgare) حاوی ترکیبات ضدمیکروبی و ضدسرطانی است. مطالعه دیگری در سال ۲۰۱۲ عنوان داشت که marrubiin یکی از ترکیبات فعال در این گیاه خاصیت ضددیابتی و ضدالتهابی داشته و می‌تواند از تجمع چربی در سرخرگ‌ها جلوگیری کند. از این گیاه برای درمان مشکلات گوارشی مانند بی‌اشتهایی، مشکلات هضم، نفخ، اسهال، یبوست، مشکلات کبدی و صفرا استفاده می‌شود به‌طوری‌که از عصاره این گیاه در تهیه آب‌نبات‌هایی استفاده می‌شود که در طب سنتی برخی مناطق برای هضم بهتر غذا، درمان گلودرد و کاهش التهاب استفاده می‌شود. برای درمان بیماری‌های تنفسی مانند سرفه، سیاه سرفه، آسم، برونشیت و تورم مجاری تنفسی نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد. از عصاره این گیاه برای تهیه شربت‌های اکسپکتورانت نیز استفاده می‌شود که اثربخشی این دارو را افزایش می‌دهد. امروزه در اروپا از این گیاه به‌صورت رایج استفاده می‌شود و در تهیه داروهای ضد سرفه استفاده شده که این داروها در آمریکا نیز به فروش می‌رسد. ترکیبات موجود در فراسیون به‌عنوان عاملی برای کاهش قند خون در درمان دیابت و کاهش درد می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد. ترکیبات ثانویه این گیاه می‌توانند ترشحات خلط را رقیق کرده، گرفتگی و اسپاسم شکم و روده را کاهش دهد و باعث کاهش التهاب شود. این گیاه همچنین به‌عنوان یک دفع‌کننده طبیعی ملخ هم مورداستفاده قرار می‌گیرد. فراسیون در استعمال خارجی، اثر التیام دهنده و ضدعفونی‌کننده دارد و از آن برای مداوای زخم‌های چرکین استفاده می‌شود.
بیش از ۴۰ نوع حشره از این گیاه تغذیه می‌کنند. آفات این گیاه شامل بید (Wheeleria spilodactylus)، کرم ریشه خوار و پروانه روشن بال (Chamaesphecia mysiniiormis) هستند که از این حشرات به‌عنوان مبارزه بیولوژیکی با این گیاه در مواقعی که به‌عنوان علف هرز در مزرعه‌ای رشد می‌کند هم استفاده می‌شود.
مضرات
مدارک کمی درباره عوارض جانبی این گیاه بر روی انسان وجود دارد. مطالعاتی بر روی حیوانات نشان می‌دهد این گیاه باعث کاهش فشارخون (hypotension)، کاهش شدید قند خون (hypoglycemia) و ضربان نامنظم قلب (arrhythmias) می‌شود. این گیاه ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد به همین دلیل باید با مشورت با پزشک استفاده شود. باید توجه داشت مصرف زیاد آن جریان گردش خون را تحریک کرده، موجب زیاد شدن عرق و ادرار می‌شود و از این جهت نباید بی‌رویه بکار رود.
