گیاه شمعدانی یا ژرانیوم (Geranium) یا پلارگونیوم با نام علمی Pelargonium hortorum یکی از محبوب‌ترین گل‌های آپارتمانی و باغچه‌ای است. یکی از دلایل اصلی محبوبیت شمعدانی تحمل آن در مقابل خشکی و بی‌آبی و گل‌های رنگارنگ است. بیشتر افرادی که به گل و گیاه علاقه دارند. مراقبت از شمعدانی را حتی به مدت کم نیز تجربه کرده‌اند. باوجود مقاوم بودن شمعدانی، ممکن است گاهی دچار مشکلاتی ازجمله زرد شدن برگ‌ها شود. از اولین علائم بیماری در گل شمعدانی زرد شدن برگ‌ها و ریزش برگ‌ها است که باید بررسی شود. یکی از مشکلات اصلی بیماری‌های قارچی می‌باشد که به‌صورت سیاه شدن تنه یا زرد شدن دیده می‌شود که برای درمان می‌توان از سموم قارچ‌کش استفاده کرد. از خاک خوب برای شمعدانی استفاده کنید. کف گلدان حتماً باید دارای سوراخ‌هایی برای خروج آب اضافی باشد.
آفات و بیماری‌ها
۱- شته: شیره گیاه را می‌مکد و موجب ضعف و کاهش رشد گیاه شده و ممکن است بیماری‌های ویروسی را نیز به گیاه منتقل کند. در اثر تغذیه شته لکه‌هایی به رنگ زرد و یا سبز کمرنگ بر روی برگ‌ها ایجاد می‌شود. برگ‌ها بدشکل شده و گل تشکیل نمی‌شود. برگسار به دلیل تولید عسلک توسط شته‌ها چسبناک می‌شوند.
۲- مگس سفید: فعالیت مگس سفید منجر به زرد شدن کامل برگ‌ها ریزش آن‌ها و ضعف عمومی گیاه می‌شود.
۳-کرم غنچه: وجود کرم غنچه شمعدانی موجب ایجاد سوراخ‌هایی بر روی برگ‌ها و غنچه‌های این گیاه و ریزش غنچه می‌شود.
۵-شپشک آرد آلود: فعالیت شپشک آرد آلود موجب رشد ضعیف گیاه می‌شود برگ‌های جوان به‌تدریج زرد می‌شود و سطح برگ بر اثر ترشحات این آفت چسبناک می‌شود. شپشک آرد آلود به‌صورت دانه‌های سفید در ریشه و ساقه مشاهده می‌شود.
۶-معدنچی برگ: اشاره به لارو حشرات مختلفی دارد که در سطح فوقانی و تحتانی برگ گیاه تونل‌های را حفر می‌کنند و موجب بروز خطوط کمرنگ بر روی پهن‌برگ می‌شوند. معمولاً بروز این مسئله خطر جدی برای رشد گیاه به همراه ندارد اما اگر شدید شود ظاهر گیاه را بدشکل و از زیبایی می‌اندازد.
۷-لکه برگی قارچی: لکه برگی قارچی موجب ایجاد لکه‌هایی برآمده و آبدار در زیر سطح برگ می‌شود که به‌سرعت تبدیل به نواحی قهوه‌ای‌رنگ می‌شود.
۸- سوختگی باکتریایی: تقریباً شبیه لکه برگی قارچی است اما نقاط و لکه‌های ایجادشده تا حدودی کوچک‌تر از نوع قارچی این بیماری است. همچنین گاهی رگبرگ‌ها تیره‌رنگ و حاشیه برگ‌ها پژمرده می‌شوند. تهویه مناسب هوا. عدم خیس شدن برگ‌های گیاه. هوای تازه برای جلوگیری از شیوع یا ابتلا به این بیماری مؤثر است. لکه برگی قارچی را با سموم قارچ‌کش و لکه برگی باکتریایی را با سموم حاوی مس می‌توان تا حدودی کنترل کرد.
۹-سفیدک پودری: این بیماری لکه‌های سفید روی برگ ایجاد می‌کند.
۱۰-بیماری قارچی زنگ‌زدگی: این بیماری لکه‌های کوچک و زردرنگ بر سطح رویی برگ‌ها و قرمزرنگ در زیر برگ‌ها به وجود می‌آید و موجب ریزش برگ‌ها می‌شود. بیماری زنگ در شمعدانی زونال ایجاد مشکل می‌کند. تهویه مناسب و عدم خیس شدن برگ‌ها حین آبیاری تا حدودی از شدت بیماری می‌کاهد.
۱۱-بیماری بوتریتیس: محیط سرد و مرطوب و دمای پایین موجب شیوع این بیماری می‌شود. در اثران غنچه‌ها خشک شده و گل‌ها قهوه‌ای و می‌ریزد. روی ساقه و برگ‌ها نواحی تیره به رنگ قهوه‌ای ایجاد می‌شود.
۱۲-پژمردگی جنوبی: نام بیماری باکتریایی است که در اثر ابتلا به آن اول برگ‌های مسن زرد می‌شود و نواحی سوخته بر سطح برگ‌ها پدیدار می‌شود. آوندها قهوه‌ای شده و ریشه می‌پوسد و گیاه از بین می‌رود. بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری ایجاد محیط کشت سالم، استفاده از قلمه سالم و مهیا کردن شرایط رشد ایده آل است.
۱۳-پوسیدگی ریشه: فعالیت قارچ پیتوم موجب بروز زخم‌های قهوه‌ای در قسمت پایین ساقه می‌شود. این بیماری بیشتر قلمه‌های شمعدانی را مبتلا می‌کند. قسمت پایین ساقه آبدار شده می‌پوسد.
۱۴-پوسیدگی سیاه ریشه: موجب ایجاد زخم‌های سیاه‌رنگ بر روی ساقه در نزدیکی سطح خاک و یا در زیر سطح خاک می‌شود. برگ‌ها زرد شده و می‌ریزد. درنهایت موجب شل شدن ساقه و افتادگی گیاه می‌شود. ضدعفونی بستر کاشت، به‌کارگیری قلمه سالم، عدم آبیاری زیاد و حذف قسمت‌های آلوده به کاهش سرعت این بیماری کمک می‌کند.
۱۵-بیماری ویروسی: موجب بروز رگه‌ها یا لکه‌های زردرنگ بر روی برگ‌ها، پیچش و بدشکلی آن‌ها، کوتاهی قامت گیاه و کم شدن فاصله میان گره‌ها می‌شود. علائم این بیماری بیشتر در فصل زمستان به چشم می‌خورد و با گرم شدن هوا منتفی می‌شود. اما خود بیماری با گرمی هوا از بین نمی‌رود.
۱۶-بیماری شکست (رنگ) گل شمعدانی: بیماری دیگری است که این گیاه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در طی آن خطوط سفیدرنگی در پشت گلبرگ‌ها ایجاد می‌شود و بر روی برگ‌ها نیز لکه‌های زردرنگ که با آن شکل موزاییک مانند می‌دهد و رشد گیاه را کاهش می‌دهد.
۱۷- ویروس لکه سوختگی گل حنا: این ویروس نیز می‌تواند گل شمعدانی را تحت تأثیر قرار دهد. نشانه‌های این بیماری با توجه به فصل سال از نظر دما و گرما و نور و موقعیت رشدی گیاه و شدت آلودگی متغیر و متنوع است. این بیماری می‌تواند موجب کوتاهی قامت، بروز لکه‌های حلقوی، زخم‌های آبدار قهوه‌ای ارغوانی بر روی برگ ساقه و دم برگ شود. بیماری‌های ویروسی از طریق حشراتی که از شیره گیاه تغذیه می‌کنند همانند شته و تریپس منتقل می‌شود. بنابراین برای پیشگیری و از بین بردن حشرات سم‌پاشی شش ماهی یک‌بار گیاه با سموم حشرات در جلوگیری از ابتلا به بیماری کمک شایانی است. با به‌کارگیری قلمه سالم، کوددهی منظم، آبیاری اصولی، بستر مناسب و ضدعفونی و قرار دادن گیاه در شرایط مطلوب رشد می‌توان تا حدودی جلوی ابتلا یا پیشرفت بیماری را گرفت. در صورت شدت بیماری قسمت‌های آلوده را کات کنید.
۱۸-آدمتورم: بیماری ادم در اثر شرایط نامساعد محیطی ایجاد می‌شود و افت یا عامل بیماری‌زا دلیل بروزان نیست. هر وقت دمای خاک نسبت به دمای محیط زیاد باشد و خاک خیس این بیماری بروز می‌کند. زمانی که هوا سرد و اسمان ابری است و خاک خیس و گرم است احتمال بروز این مشکل تشدید می‌شود. زیرا آب زیادی از بستر خاک جذب شده است و گیاه آب کمی را از برگسار خود از دست داده است. در این صورت لکه‌های زردرنگ بر روی سطح برگ ایجاد می‌شود که تبدیل به نواحی آبدار بر روی سطح زیرین برگ می‌شود. درنهایت این نواحی قهوه‌ای‌رنگ و پوسته می‌شود.
اگر قرار بر این باشد که به نوع دیگری به بیان این مشکل بپردازیم. بهتر است مشکل را از زاویه دیگری نیز بررسی کنیم. مشکلاتی که بیشتر از بی‌توجهی و عدم رعایت نکات اولیه نگهداری از شمعدانی رخ می‌دهند.
– یکی از متداول‌ترین عواملی که باعث زردی برگ‌های شمعدانی می‌شود، آب دهی بیش‌ازحد است. به‌طورکلی آبیاری بیش از اندازه گیاهان باعث می‌شود. برگ‌هایی پایینی شروع به زرد شدن کنند. همچنین ممکن است روی برگ‌ها لکه‌های رنگ‌پریده (لک آب) ظاهر شود. در این صورت باید فوراً آب دهی را متوقف کنید و بگذارید خاک خشک شود. به خاطر داشته باشید شمعدانی در مقابل خشکی مقاوم است و نباید زیاد به آن آب بدهید.
– درصورتی‌که دمای هوا یا آب خیلی سرد باشد ممکن است باعث زرد شدن برگ‌های شمعدانی شود. این گیاه گرمادوست است و هوای سرد را نمی‌تواند تحمل کند. افت دمای ناگهانی در بهار یا هوای سرد طولانی‌مدت به‌خصوص درصورتی‌که سرد و مرطوب باشد می‌تواند باعث زردی برگ‌ها شود.
– هنگامی‌که برگ‌های شمعدانی بیشتر به رنگ زرد متمایل هستند تا سبز، احتمال کمبود مواد مغذی می‌تواند عامل آن باشد. شمعدانی را باید با کود محلول در آب کامل (ترجیحاً حاوی ریزمغذی‌ها) حداقل بین هر سه آب دهی و یا یک‌بار در ماه تغذیه کنید. کود دهی نه‌تنها از زرد شدن برگ‌های شمعدانی جلوگیری می‌کند، بلکه به رشد بهتر و سریع‌تر گل‌های آن نیز کمک می‌کند.
– در مواردی که حاشیه برگ‌های شمعدانی یا نوک برگ‌ها زرد شده‌اند، معمولاً کم‌آبی یا خشکی بیش‌ازحد علت آن است. با این‌که این گیاه تحمل کم‌آبی را دارد اما به‌هرحال به مقداری آب نیاز دارد. برای این‌که بدانید زمان آبیاری گیاه فرا رسیده است یا خیر، می‌توانید به خاک دست بزنید تا ببینید رطوبت خاک چقدر است و در صورت خشکی به آن آب بدهید. هرس برگ‌ها و جوانه‌های زرد نیز می‌تواند مفید باشد.
درصورتی‌که متوجه شدید برگ‌های شمعدانی‌تان زرد شده است، در اکثر موارد با کمی مراقبت و درمان مناسب می‌توانید این وضعیت را اصلاح کنید. نیازهای شمعدانی را تأمین کنید تا شاهد رشد و سر سبزی و گلدهی آن باشید.
