فناوری جدید که توانسته بازده زیادی در تولید فراورده‌های کشاورزی داشته باشد روش هیدروپونیک است. هیدروپونیک به این معنی است که گیاهان را در محیطی بدون خاک به کمک محلول‌های خاص غذایی پرورش دهیم. از مزایای اصلی این نوع کشت استفاده بهینه از آب‌وخاک است. بالا بودن هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه به دلیل احداث کانال‌ها، حوضچه‌ها و پمپ که ممکن است برای کشت هر نوع محصولی باصرفه نباشد.
روش هیدروپونیک یک روش پیشرفته باغبانی است که هم در خانه و هم در تجارت مورداستفاده قرار می‌گیرد. فناوری کشت و پرورش گیاهان در محیط بدون خاک به کمک محلول‌های غذایی هیدروپونیک نامیده می‌شود. در این سیستم‌ها تمام عناصر غذایی موردنیاز برای رشد گیاه به‌صورت محلول در اختیار گیاه قرار داده می‌شود. برای پرورش گیاهان در محلول‌های غذایی (آب و انواع کودها) که همراه یا بدون استفاده از وسایل مصنوعی مانند شن، ماسه، ورمیکولیت، پشم سنگ، پیت (peat) الیاف نارگیل و خاک‌اره برای کشت به کار می‌روند.
مزایای استفاده از کشت هیدروپونیک
– کاهش هدر رفت آب‌وخاک از مزایای اصلی این نوع کشت استفاده بهینه از آب‌وخاک است.
– عدم وجود بیماری‌ها و آفت‌ها و علف‌های هرز به دلیل حذف خاک در آن.
– نیاز به نیروی انسانی و ادوات کشاورزی کم و ناچیز. در کشت هیدروپونیک کارهایی سنگین، وقت‌گیر و پرهزینه مثل شخم زمین، ضدعفونی کردن بذر، آبیاری، وجین، آیش و سایر کارهای معمول انجام نمی‌گیرد.
– کنترل آسان نور، دما، رطوبت و مواد شیمیایی محلول یا غیرمحلول موجود در محیط رشد گیاه، زیرا تمامی شرایط گیاه زمان‌بندی شده و درصورتی‌که مدیر گلخانه برای مدتی نتواند به محل مراجعه کند گیاهی تلف نخواهد شد. مدیریت سریع و آسان از ویژگی‌های بارز این کشت است.
-امکان استفاده از این سیستم در تمام نقاط. این سیستم برای مکان‌هایی که شرایط خاک برای کشت مناسب نیست یا خاک آلوده شده و به‌خصوص در مناطقی که با کمبود آب مواجه هستند بسیار کارا و مناسب است.
– بالا بودن راندمان تولید محصول در واحد سطح؛ در این نوع کشت تراکم محصول در واحد سطح بالاست. چون می‌توان گیاهان زیادی را در کمترین سطح و کمترین زمان پرورش داد. همچنین امکان کشت در جعبه‌هایی که به‌صورت چندطبقه در روی هم قرار گرفته‌اند وجود دارد.
– امکان کنترل محلول شیمیایی منطقه رشد گیاه؛ با توجه به اینکه محلول‌های غذایی موردنیاز گیاه به‌راحتی توسط یک تکنسین تعیین و به محیط گیاه اضافه می‌شود لذا امکان مسمومیت‌های گیاهی ناشی از نمک‌های معدنی کاهش می‌یابد.
معایب استفاده از کشت هیدروپونیک
– بالا بودن هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه به دلیل احداث کانال‌ها، حوضچه‌ها و پمپ که ممکن است برای کشت هر نوع محصولی باصرفه نباشد.
– بالا بودن هزینه‌های برقی برای به کار انداختن تأسیسات
– مشکل تهویه: در این سیستم تهویه از طریق تعویض محلول‌های غذایی یا تهویه‌های مصنوعی انجام می‌گیرد.
– عدم وجود خاصیت تامپونی (بافری): در خاک خاصیت بافری برای عناصر غذایی وجود دارد ولی در محلول غذایی این خاصیت وجود ندارد.
– نیاز به حضور تکنیسن هایی برای تهیه محلول غذایی، تجزیه، ترکیب و بازسازی آن.
