تعریفی بر کشاورزی ارگانیک

امروزه مصرف زیاد سم و کودهای شیمیایی در محصولات کشاورزی در تمامی جهان و بخصوص در ایران یک معضل عمده بهداشتی می باشد. در حال حاضر در کشور ما سرانه مصرف سم در محصولات کشاورزی به ازای هر نفر  ۴۰۰ گرم و همچنین میزان مصرف کود شیمیایی از  ۲٫۵ به ۳٫۵ میلیون تن در  ۱۰ سال گذشته افزایش داشته است. در کشاورزی متعارف از بیش از ۳۰۰ نوع ترکیب شیمیایی خطرناک نظیر آفت کش ها،  علف کش ها و کودهای شیمیایی بمنظور کنترل آفات و حشرات و حاصلخیز سازی خاک استفاده می گردد که بقایای این مواد علاوه بر آلوده کردن آبهای زیر زمینی و هوا، جذب گیاهان و درختان شده و بخشی از آن در محصولات کشاورزی بعنوان نمونه میوه ها و سبزی ها رسوب کرده و در طی مصرف به بدن انسان منتقل خواهد کرد.

متاسفانه آبهای آلوده شده با این نوع مواد به مصرف انسان رسیده و عوارض ناشی از آنها را تشدید می کند. باقیمانده سموم و مواد شیمیایى در محصولات کشاورزی در ایجاد بیمارى های دستگاه گوارش، سیستم ایمنی، غدد داخلی، سیستم عصبی و سرطان زایی در ارگانهای بدن، ناهنجاری های مادر زادی در نوزادان، تولد نوزاد کم وزن، سقط جنین، بلوغ زودرس و کاهش تعداد اسپرم نقش اساسى دارد. تحقیقات انجام گرفته در مورد اثرات سوء این مواد حاکی از آنست که ۶۰% سموم دفع آفات، ۹۰% قارچ کش ها و ۳۰% حشره کش ها سرطان زا هستند.

برای تولید محصولات سالم و پاک و درنتیجه انسانهایی سالم و با نشاط،  هیچ راهی جز کشاورزی ارگانیک نداریم کشاورزی ارگانیک یعنی استفاده از اطلاعات سنتی و علمی برای کاهش استفاده از سموم و مواد شیمیایی در تولید محصولات کشاورزی و دامی. استفاده از فرآورده های گیاهی ارگانیک رابطه تنگاتنگ با سلامت افراد جامعه دارد.

در کشاورزی ارگانیک که اساس آن بر مدیریت صحیح خاک و محیط رشد گیاه و درخت استوار است، به گونه ای عمل می شود که در تغذیه گیاهان و درختان، تعادل بین عناصر مورد نیاز در خاک به هم نخورد و در هنگام رشد نیز، نیازی به استفاده از سموم و آفت کش ها نباشد. در این نوع کشاورزی در تغذیه خاک کشاورزی، به جای استفاده از کود شیمیائی، از کودهای طبیعی نظیر خاک برگ، جلبک و کودهای حیوانی و بیولوژیک استفاده می شود. در صورت نیاز به مبارزه با آفت ها نیز به جای کاربرد سموم و آفت کشهای شیمیائی، از شیوه های بیولوژیک همچون زنبورها و باکتریها و یا از ارقام مقاوم به آفتها در کشت و زرع، بهره برداری می شود و در این نوع کشاورزی از دانه های اصلاح شده ژنتیکی و در معرض تابش اشعه قرار گرفته استفاده نمی شود. به این ترتیب محصول نهائی که به دست مصرف کننده می رسد، عاری از باقیمانده های سمی و شیمیائی و مواد نگهدارنده  خواهد بود.

برای تولید محصول ارگانیک خاک کشاورزی به آزمایشگاه‌های مرجع ارسال می شود و لازمه سلامت خاک این است که ۳ سال بر اساس استانداردها، باقیمانده سم و کود در آن وجود نداشته باشد. برای تولید محصولات مختلف ارگانیک، ابتدا بایستی باقیمانده سموم و کودهای شیمیایی مصرف شده از بین بروند که زمان از بین رفتن این باقیمانده ها برای محصولات زراعی، باغی، دام و طیور و زنبور عسل طبق استانداردهای جهانی متفاوت است. همچنین با بهبود جانوران مفید خاک و تخمیر مواد آلی، بافت خاک بهبود یافته و باروری خاک افزایش می یابد و میزان مواد مغذی بیشتری به خاک داده می شود.

برای باروری خاک در کشاورزی ارگانیک از کمپوست، کودهای حیوانی و کودهای آلی استفاده می گردد. در این کشاورزی زمین دچار کمترین دستکاری مثل شخم زدن می شود و از کودهای بیولوژیکی، تناوب کشت مناسب، گیاهان پوششی و … استفاده می شود. به همین دلیل فرسایش خاک کم و تنوع زیستی خاک افزایش می یابد. برای تولید کودهای شیمیایی باید از منابع تجدید نشدنی مانند نفت استفاده کرد و در کشاورزی ارگانیک از این مواد استفاده نمی گردد. همچنین کشاورزی ارگانیک از اثرات گلخانه ای می کاهد زیرا خیلی از فعالیتهای انجام شده در کشاورزی ارگانیک مانند حداقل شخم،  استفاده از گیاهان تثبیت کننده نیتروژن، باز گرداندن ضایعات کشاورزی به خاک، استفاده از گیاهان پوششی باعث افزایش بازگشت کربن به خاک گشته و حفظ و ذخیره سازی کربن  را باعث می گردد. با توجه به اینکه در کشاورزی ارگانیک از کودها و سموم شیمیایی استفاده نمی گردد به همین دلیل نیز آلودگی آب با این مواد را نخواهیم داشت.

کشاورزی ارگانیک با اکولوژی هماهنگ است و باعث تثبیت بافت خاک، حفظ چرخه آب، چرخه کربن، چرخه مواد غذایی و آلودگی کمتر زمین و آب شرب است. کشاورزی ارگانیک هم در حفظ تنوع زیستی کمک زیادی می کند و هم از تنوع زیستی استفاده می کند. در سطوح اکوسیستم حفظ منابع طبیعی در مناطق کشاورزی ارگانیک و فقدان مواد شیمیایی باعث حفظ حیات و حش می گردد. استفاده از فرآوده های اصلاح شده ژنتیکی (تراریخته) در کشاورزی ارگانیک جایز نیست. زیرا اثرات فرآورده های اصلاح شده ژنتیکی هنوز بخوبی شناخته نشده اند و گیاهان تراریخته ژنتیکی خطرات بسیاری را برای محیط زیست به همراه دارند.

با توجه به تقاضاى روز افزون براى مصرف محصولات کشاورزى ارگانیک، با رعایت استانداردها و به شرط این که سموم، مواد شیمیایى و افزودنى محصولات را کاهش دهیم، مى توانیم صادرات محصولات کشاورزى ارگانیک به سایر کشورها داشته باشیم. ارزش بازاری محصولات کشاورزی ارگانیک در دنیا، نسبت به محصولات معمولی ۷/۱ تا ۴ برابر است، بنابراین اگر کشاورزان ایرانی بتوانند محصول ارگانیک تولید و صادر کنند، ارزش صادرات کشاورزی نیز ۲ تا ۴ برابر خواهد شد. با تولید و صادرات محصولات ارگانیک ارزش افزوده محصولات کشاورزى چهار برابر مى شود. در حال حاضر کشور آمریکا، اروپا و خاور دور بزرگترین مصرف کننده محصولات ارگانیک دنیا هستند. بازار تولید محصولات ارگانیک در آمریکا ۵۱ درصد، اروپا  ۴۶ درصد و مابقی دنیا سه درصدی می‌باشد. تشویق و سوق دادن افراد جامعه به استفاده هر چه بیشتر از محصولات ارگانیک و ترکیبات طبیعی مستلزم تبلیغات درست است. تبلیغات درست، حذف فرآورده های ناسالم را به همراه دارد، رسانه ها نقش بسیار مهمی در افزایش سطح آگاهی افراد دارند. رسانه ها باید اطلاعات صحیح را در اختیار افراد قرار دهند و کارشناسانی در امر اطلاع رسانی دخیل باشند که تخصص آنها برای آن رسانه، کاملا مورد تایید باشد.

۱ . حیوانات می بایستی حداکثر از روز دوم تولد  ۱۰۰% از محصولات کشاورزی ارگانیک تغذیه نمایند.

۲ . در هیچ زمان هیچگونه آنتی بیوتیک و هورمون نبایستی استفاده شود.

۳ . حیوانات چرنده بایستی از مراتع کاملاً طبیعی تغذیه کنند.

۴ . هر حیوان بایستی از سر پناه،  آب سالم،  هوای تازه،  نور مستقیم آفتاب و فضای کافی برخوردار باشد.