خاک بر اساس ترکیب آن به انواع مختلفی طبقه‌بندی می‌شود. به‌عنوان‌مثال خاک گلدانی ۱۰ تا ۳۰ درصد خاک رس، ۳۰ تا ۵۰ درصد گل‌ولای و ۲۵ تا ۵۰ درصد ماسه دارد. از طرف دیگر خاک گلدانی رسی شنی ۲۰ تا ۳۵ درصد خاک رس، کمتر از ۲۸ درصد گل‌ولای و بیش از ۴۵ درصد ماسه دارد. براساس اجزاء و اندازه ذرات، خاک در انواع مختلفی طبقه‌بندی می‌شود.
همان‌طور که می‌دانیم یک سنگ از مواد معدنی، فلزات و فسیل‌های مختلف ساخته شده است. قرار گرفتن در معرض مداوم عوامل طبیعی و انسانی باعث هوازدگی سنگ‌های مادر می‌شود. در طی یک دوره زمانی، این ذرات سنگی هوازده لایه بالایی خاک را تشکیل می‌دهند که گیاهان برای رشد و بقای خود از آن‌ها استفاده می‌کنند. اندازه ذرات خاک مهم است. میزان فضای باز بین ذرات تأثیر می‌گذارد بر این‌که آب به‌راحتی از میان خاک عبور کند و این‌که چقدر آب را در خود نگه می‌دارد. خاک رس زیاد نسبت به گل‌ولای و ماسه باعث می‌شود خاک بسیار آهسته آب را در خود بکشد. چنین خاک‌هایی به آهستگی آب را به گیاهان می‌دهند و در هنگام خیس شدن چسبنده هستند. در اینجا مثلث خاک یا مثلث بافت قرار دارد که به شما در درک طبقه‌بندی خاک بر اساس میزان گل‌ولای، ماسه و خاک رس کمک می‌کند.
انواع عمده خاک
اندازه ذرات: ۰٫۰۵ تا ۲ میلی‌متر
عوامل تعیین‌کننده:
ذرات بزرگ
خشک و ریگ‌دار برای لمس کردن
آب را به‌راحتی تخلیه می‌کند.
احتباس کمتر آب
گرم و باروح
حتی هنگام خیس شدن، به‌راحتی از میان انگشتان فرومی‌ریزند.
فاقد مواد مغذی ضروری است.
ایده آل برای محصولاتی زراعی مانند هندوانه، بادام زمینی و هلو.
ایده آل برای گیاهانی مانند لاله‌ها،Cistus و Hibiscus.
اندازه ذرات: کمتر از ۰٫۰۰۲ میلی‌متر
عوامل تعیین‌کننده:
ذرات ریز
هنگام خشک بودن نرم است.
وقتی خیس است چسبنده است.
آب را حفظ می‌کند.
ضعیف تخلیه می‌شود.
فضای کمتری برای عبور هوا وجود دارد.
سرشار از مواد مغذی است.
خنک و متراکم است.
ایده آل برای محصولاتی زراعی مانند سبزیجات برگی، نخود فرنگی، گوجه فرنگی و فلفل.
ایده آل برای گیاهان مانند گل سرخ، هلنیوم، آستر و کانومل
اندازه ذرات: ۰٫۰۰۲ تا ۰٫۰۵ میلی‌متر
عوامل تعیین‌کننده:
ذرات ریز
هنگام خیس بودن لغزنده‌اند.
نه دانه‌ای هستند و نه سنگی.
بسیار حاصلخیزند.
آب را حفظ می‌کنند.
به‌راحتی توسط باد و آب حمل می‌شوند.
خوب برای اهداف کشاورزی
به‌راحتی فشرده می‌شوند.
ایده آل برای محصولاتی زراعی مانند:
همه سبزیجات و میوه‌ها
ایده آل برای گیاهانی مانند زنبق زرد، استبرق و چاکبری قرمز.
اندازه ذرات: بستگی به مؤلفه اصلی دارد.
عوامل تعیین‌کننده:
خوب زهکشی می‌شود.
بارور
مخلوط شن، گل‌ولای و خاک رس
آب را حفظ می‌کند.
مواد مغذی را حفظ می‌کند.
ساختار گرانولی قوی
نرم و خرد
کار با آن آسان است.
به‌خوبی هوادهی می‌شود.
ایده آل برای محصولاتی زراعی مانند گوجه فرنگی، هویج، جعفری و سیب زمینی.
ایده آل برای گیاهانی مانند گل سرخ، آماریلیس، ماریگولدز و زینییا.
خاک زغال‌سنگ نارس
عوامل تعیین‌کننده:
رنگ قهوه‌ای تیره
نرم و اسفنجی در لمس
حاوی آب اسیدی است.
سرشار از مواد آلی است.
آب را حفظ می‌کند.
مواد مغذی را ذخیره می‌کند.
حاصلخیز نیست.
بافر خاک را بهبود می‌بخشد.
هوادهی می‌شود.
در باتلاق یافت می‌شود.
برای بهبود ساختار با خاک مخلوط می‌شود.
ایده آل برای گیاهانی مانند Sphagnum Moss، بوته‌های اریکاس و Sedges.
خاک گچی
عوامل تعیین‌کننده:
دارای رنگ روشن
خاکی غنی از آهک
سنگی
در تابستان‌ها به‌شدت خشک می‌شود.
در مواد مغذی فقیر است.
تابستان‌ها به‌سرعت گرم می‌شود.
متخلخل
بسیار قلیایی است.
زهکشی آزاد
ایده آل برای گیاهانی مانند گیاه زنبور عسل، یاسمینوم، روزا و شمعدانی.
علاوه بر طبقه‌بندی فوق از خاک، طبقه‌بندی محبوب بعدی خاک مطابق سطح pH خاک است. در این طبقه‌بندی، بسته به میزان گیاخاک، ماده آلی و بستر زیرین، خاک اسیدی یا قلیایی است. اما مهم نیست که نوع آن چیست، هر خاک مزایا و معایب خاص خود را دارد.
ترازهای مختلف خاک
خاک از تعدادی لایه افقی و مجزا ساخته شده است که یکی بالاتر از دیگری قرار دارد که به‌عنوان ترازهای خاک شناخته می‌شوند. صرف‌نظر از این‌که کدام منطقه مدنظر شماست، خاک باید حداقل یک تراز داشته باشد، هر چند به‌طور متوسط لایه‌ها سه تا چهار لایه است.
در کنار باد و آب، خاک مهم‌ترین منبع طبیعی است که از حیات روی کره زمین پشتیبانی می‌کند. در حقیقت آن‌قدر مهم است که یک شاخه کامل از مطالعه به نام آسیب‌شناسی یا علوم خاک در اطراف آن شکل گرفته است. خاک اساساً از سه جزء ساخته شده است – مواد معدنی، مواد آلی و موجودات زنده که در لایه‌های بالایی آن یافت می‌شوند. خاک هنگامی تشکیل می‌شود که سنگ‌ها (ماده اصلی) در معرض هوازدگی عناصر طبیعی مانند باد، آب، یخچال‌های طبیعی و تغییر دما قرار بگیرند. این عوامل هوازدگی به‌تدریج سنگ‌ها را به دانه‌های ریزتر که در لایه‌هایی قرار داده شده‌اند می‌شکنند تا خاک تشکیل شود.
تراز خاک چیست؟
لایه‌های مجزا از خاک که به موازات سطح خاک، یکی بالاتر از دیگری قرار دارد به‌عنوان تراز خاک شناخته می‌شوند. آن‌ها بر اساس خصوصیات فیزیکی، عمدتاً رنگ، ساختار، بافت، اندازه ذرات و همچنین ترکیبات بیولوژیکی و شیمیایی شناسایی می‌شوند. هر تراز نتیجه تعدادی از فرآیندهای زمین‌شناسی، شیمیایی و بیولوژیکی است که هزاران سال است در حال انجام است. اگر با دقت نگاه کنید، خواهید دید که تراز خاک در خاک‌های قدیمی‌تر به بهترین صورت شکل گرفته و از یکدیگر متمایز شده است.
ترازهای مختلف خاک
اگرچه ترکیب خاک از مکانی به مکان دیگر متفاوت است، اما اکثر خاک‌ها با الگویی کلی متشکل از شش تراز مطابقت دارند. کافی است به یک سطح مقطع عمودی از خاک به‌عنوان نمای خاک توجه کنید.
حرف O مخفف ارگانیک است، بدین معنی که این افق سرشار از هوموس است، یعنی ماده آلی با منشأ گیاهی و جانوری.
تراز A بالاترین لایه خاک معدنی است.
تراز E که بین ترازهای A و B قرار دارد، به دلیل رنگ مشخصه روشن آن و محتوای شن و ماسه آن شناخته شده است.
تراز B سرشار از خاک رس و مواد معدنی مانند آهن یا آلومینیوم است.
تراز C عمدتاً از سنگ‌های بزرگ یا توده‌هایی که به‌طور جزئی از بستر شکسته شده‌اند ساخته شده است.
تراز R اساساً عمیق‌ترین تراز خاک در مشخصات خاک است.
هنگامی‌که صحبت از طبقه‌بندی خاک می‌شود، سیستم‌های مورداستفاده از یک منطقه به منطقه دیگر متفاوت هستند.
