یک سؤال ساده با یک جواب پیچیده. در اینجا به تفکیک به سؤال‌های زیر پاسخ خواهیم داد: اسید هیومیک چیست؟ چطور ساخته می‌شود؟ چرا منبع تأمین آن بسیار مهم است؟ و چطور می‌توان از کیفیت محصول اطمینان حاصل کرد؟
اسید هیومیک دقیقاً چیست؟
اسید هیومیک‌ها بقایای تجزیه‌شده مواد ارگانیک (آلی) هستند. آن‌ها مولکول‌های با زنجیری بلند، سنگین وزن و قهوه‌ای رنگ هستند. آن‌ها فقط یک نوع اسید نیستند. اسید هیومیک یک اسم کلی است که به ترکیب پیچیده‌ای از اسیدهای متفاوت قابل‌حل در محلول آلکالین گفته می‌شود. این اسیدها به‌طور طبیعی در چرخه حیات در خاک، اقیانوس و رودها وجود دارند.
اسید هیومیک‌ها چگونه ساخته می‌شوند؟
وقتی گیاهان و حیوانات می‌میرند، مولکول‌های آن‌ها برای استفاده سایر ارگانیسم‌ها در خاک باقی می‌مانند. باکتری، قارچ، پروتوزوئید، کرم‌های خاکی و حتی حشرات بقایای تازه را مصرف می‌کنند. بعد از مدت زمان زیادی وقتی ماده در حال تجزیه، توسط چرخه‌های مختلف خورده شد و تغییر شکل یافت، یک ماده مقاوم به تجزیه باقی می‌ماند که هوموس نامیده می‌شود (این فرایند هوموسی شدن نامیده می‌شود). هوموس یک واژه کلی است که به ترکیبات پایدار و به‌شدت پیچیده مقاوم به تجزیه گفته می‌شود. هوموس از سه جزء تشکیل می‌شود: اسید هیومیک، اسید فولویک و هیومین. هیومین و اسید فولویک‌ها به دلیل نقشی که در ساختار خاک و انتقال مواد مغذی بین خاک و گیاه دارند، برای محیط‌های خاک سالم بسیار باارزش هستند.
محصولات اسید هیومیک از کجا می‌آیند؟
محصولات اسید هیومیک از منابع متنوعی استخراج می‌شوند. مرغوب‌ترین محصولات در ته نشست‌های خیلی قدیمی تشکیل شده از اجساد گیاهان و حیوانات در زمین‌های مرطوب تولید شده‌اند. با گذر زمان این بسترهای وسیع و پر از مواد در حال تجزیه با خاک و سنگ پوشیده شده و برای تولید مواد مرغوب‌تر فشرده شده‌اند. بعضی از این ته نشست‌ها به سطوح بالاتر آمدند و اکسیژن دوباره با مواد داخل ته نشست تماس پیدا کرد. این تماس به‌شدت به فرایند تولید اسید هیومیک‌ها کمک می‌کند. این ته نشست‌های بالا آمده از نزدیک سطح زمین استخراج می‌شوند و اغلب به آن‌ها لیگنیت یا لئوناردیت گفته می‌شود. امروزه بیشترین محصولات اسید هیومیک از این منبع تأمین می‌شوند.
چرا باید به خاک اسید هیومیک اضافه کنیم؟
متأسفانه فعالیت‌های انسانی باعث آلودگی و کم‌ارزشی خاک‌ها شده است. این فعالیت‌های انسانی اکوسیستم‌های (مواد ارگانیک) خاک را کاهش داده و حتی بعضی از خاک‌ها را برای محیط و سلامت انسان مضر کرده است. فرسایش یکی از علت‌های اصلی بی‌ارزش شدن خاک است. در فرایند فرسایش سرعت از دست رفتن خاک‌های سطحی از سرعت جایگزین شدن آن‌ها خیلی بیشتر است. استفاده از کودهای شیمیایی (غیر ارگانیک)، همراه با شخم زدن‌های سالیانه میزان هوموس خاک را کاهش می‌دهد. برای احیاء خاک، مواد ارگانیک باید دوباره به خاک بازگردانده شوند و هوموس از بین رفته باید از منبع خارجی دوباره به خاک برگردد. چون برای تولید طبیعی آن سال‌ها زمان نیاز است باید از منبع خارجی استفاده کرد. زندگی گیاه به فعالیت‌های بیولوژیکی خاک بستگی دارد و بدون مقدار موردنیاز هوموس این فعالیت‌های بیولوژیکی به‌شدت کاهش می‌یابند. خاک‌های سالم بین ۲ تا ۶ درصد مواد ارگانیک دارند. ولی محیط‌های کشاورزی زیادی از خاک با سطوح کم‌تر مواد ارگانیک استفاده می‌کنند.
فواید استفاده از اسید هیومیک چیست؟
در طول تاریخ کشاورزان برای تولید گیاهان سالم‌تر و محصول بهتر از اسید هیومیک استفاده کرده‌اند. امروزه اسید هیومیک‌ها به دلایل ذکرشده حتی ضروری‌تر هستند. تعدادی از فواید اسید هیومیک به شرح زیر است:
- افزایش جذب مواد مغذی
- افزایش ظرفیت نگه داشت آب در خاک
- بهبود ساختار کلی خاک
- تحریک فعالیت‌های میکروبی (میکروارگانیسم‌ها)
- تنظیم pH خاک
- حذف مواد سمی از خاک (ناشی از استفاده بی‌رویه از کودهای شیمیایی)
- کمک به حذف کلروسیس آهن (کلروز) با افزایش جذب آهن
- بهبود سلامت کلی گیاه از طریق مقاوم‌سازی آن در مقابل دشمنان و بیماری‌ها
- تحریک رشد ریشه که حجم محصول را افزایش می‌دهد.
- افزایش جوانه‌زنی
