با اینکه همه با اجزای اصلی گیاهان آشنا هستند اما معمولاً افراد کمی دانش وسیع‌تری در مورد بیولوژی گیاهان دارند. درصورتی‌که با عملکرد قسمت‌های مختلف گیاه آشنا شویم می‌توانیم نیازهای آن را بهتر بفهمیم و در نتیجه بهتر از گیاهان خود مراقبت کرده و حداکثر محصول‌دهی را داشته باشیم.
ریشه‌ها
ریشه‌ی گیاه بخش پایینی آن است که به انتهای ساقه متصل می‌باشد. ریشه در بقای گیاه نقش مهمی ایفا می‌کند و وظیفه‌ی آن ثابت نگه داشتن گیاه در زمین، یافتن آب و مواد مغذی برای انتقال به گیاه و کمک به رشد گیاه است.
در بیشتر گیاهان، ریشه‌ها زیر زمین باقی مانده و از دید کسانی که گیاه را مشاهده می‌کنند بخش نامرئی گیاه محسوب می‌شوند. ریشه‌ها اغلب به‌صورت عمقی در زمین گسترش می‌یابند و پخش می‌شوند تا مواد غذایی و آب کافی در دسترس گیاه قرار بگیرد. بعضی از گیاهان مانند علف‌ها دارای ریشه‌های فیبری کم‌عمق هستند که به الیاف ریز مو مانند شباهت دارند. سایر گیاهان مانند بوته‌های بزرگ‌تر دارای ریشه‌های ضخیم قوی با سیستم‌های ریشه‌ای پیچیده‌ای هستند که نقش مهمی در پایداری گیاه بر عهده دارند تا در طی طوفان از جا کنده نشده و آسیب نبیند؛ به‌علاوه مواد مغذی موردنیاز گیاه توسط ریشه‌ها از خاک جذب شده و به جایی که گیاه احتیاج دارد منتقل می‌شوند.
راست‌ریشه‌ها (Taproots) نوعی ریشه هستند که در بعضی از گیاهان مانند هویج و سیب‌زمینی دیده می‌شوند. سیستم‌های راست‌ریشه‌ای به صورت عمودی در داخل خاک رشد کرده و گسترش می‌یابند؛ این ریشه‌ها اندازه و شکل ظاهری کوتاه و کلفتی دارند و ذخیره کننده‌ی مواد غذایی گیاه هستند.
در گیاهان رورُست (epiphytes) یعنی گیاهانی که زیستگاه طبیعی‌شان سطح گیاهان و درختان دیگر است، ریشه‌های هوایی رایج هستند. این ریشه‌ها به جای اینکه زیرِ زمین در خاک رشد کنند، به سمت بیرون و در هوا رشد می‌کنند و برای زنده ماندن گیاه، رطوبت هوا را جذب می‌کنند. از جمله گیاهانی که دارای ریشه هوایی هستند می‌توان گیاه ارکیده را نام برد که در گلدان به‌عنوان گیاه خانگی نیز نگهداری می‌شود؛ این گیاهان معمولاً دارای ریشه‌های هوایی هستند که خارج از گلدان رشد می‌کنند. جالب‌توجه است که گرچه وجودِ ریشه‌های سالمی که فضای کافی برای رشد و گسترش در اختیار دارند برای زنده ماندن تقریباً همه گیاهان ضروری است اما گیاهانی وجود دارند که می‌توانند بدون ریشه نیز رشد کنند.
گیاهان هوایی (Tillandsia) نمونه‌ای از گیاهان بدون ریشه هستند. این گیاهان در مناطق جنگلی و بسیار مرطوب رشد می‌کنند و برگ‌های آن‌ها رطوبت و مواد مغذی موردنیاز آن‌ها را از هوا جذب می‌کنند.
ساقه
ساقه قسمت مرکزی گیاه است. این بخش میان ریشه و برگ یا گل قرار گرفته است و کار اصلی آن انتقال آب و مواد مغذی از ریشه به بقیه قسمت‌های گیاه است. انواع متفاوتی از سلول‌ها در ساقه وجود دارند که هر یک عملکرد مخصوص به خود را انجام می‌دهند.
بافت آوند چوبی آب را از ریشه به برگ منتقل می‌کند درحالی‌که بافت آبکشی (phloem) مواد مغذی را انتقال می‌دهد. ساقه علاوه بر اینکه ریشه را به برگ‌ها و گل‌های گیاه متصل می‌کند و آب و مواد مغذی لازم را در گیاه توزیع می‌کند، در پایداری گیاه نیز نقش دارد. ساقه‌ها برای تحمل وزن برگ‌های بالایی و گل‌ها باید محکم باشند و بسته به نوع گیاه می‌توانند اشکال مختلفی داشته باشند. گیاهان کوچک با گل‌های ظریف ممکن است ساقه‌های باریکی داشته باشند درحالی‌که ساقه‌ی درختان و درختچه‌ها بسیار ضخیم‌تر و چوبی است.
وجه اشتراک بیشتر ساقه‌ها شیوه رشد آن‌ها به سمت بالا است. این نحوه‌ی رشد ساقه ازاین‌جهت اهمیت دارد که اجازه می‌دهد همه برگ‌های گیاه به نور خورشید دسترسی پیدا کنند، امری که برای رشد گیاه ضروری است.
برگ‌ها
برگ‌ها محل اصلی انجام فتوسنتز هستند؛ آن‌ها آب و مواد معدنی را که توسط ریشه‌ها جمع‌آوری شده و توسط ساقه‌ها در گیاه توزیع شده‌اند به گلوکز تبدیل می‌کنند که ماده غذایی اصلی و منبع انرژی گیاه است. برگ‌ها از نور خورشید، دی‌اکسید کربن، آب و کلروفیل برای انجام فتوسنتز استفاده می‌کنند. اکثر برگ‌ها به دلیل وجود کلروفیل سبز رنگ هستند. با این حال در بسیاری از گونه‌های گیاهی برگ‌های چند رنگه یافت می‌شود که حاوی لکه‌های سفید هستند. این نقاط در واقع به دلیل عدم وجود کلروفیل کمرنگ به نظر می‌رسند. ازآنجایی‌که کلروفیل برای انجام فتوسنتز ضروری است بنابراین این برگ‌ها به‌طور معمول برای رشد به مقادیر بیشتری از نور خورشید نیاز دارند.
برگ‌ها می‌توانند اشکال مختلفی داشته باشند از برگ‌های نازک پر مانند در سرخس گرفته تا برگ‌های سوزنی روی گیاهان مخروطی و درختان کاج اما صرف‌نظر از جنبه‌ی زیبایی‌شناسی برگ‌ها همه آن‌ها قادر هستند عملکرد اصلی خود را، که تبدیل آب و مواد مغذی به مواد غذایی قابل‌مصرف برای گیاهان است، انجام دهند. بیشتر برگ‌ها ساختاری صاف و نازک دارند. این باعث می‌شود حداکثر سطح آن‌ها در معرض نور قرار بگیرد. گیاهان معمولاً به شکلی رشد می‌کنند که برگ‌هایشان به‌طور پراکنده شده و با فاصله از هم قرار بگیرند تا نور به‌طور یکسان به همه‌ی آن‌ها نفوذ کند و برگ‌ها در سایه قرار نگیرند.
برگ‌ها علاوه بر انجام فتوسنتز و تأمین مواد غذایی گیاه، قادر به ذخیره آب نیز هستند (برای مثال در گیاهان شیره دار). این برگ‌های متورم آب را درون خود ذخیره می‌کنند تا در صورت خشک‌سالی گیاه آب کافی برای زنده ماندن داشته باشد.
