کرم گلوگاه انار از آفات مهم درخت انار، پسته، انجیر و خرما است که به‌شدت خسارت زا است. انار میوه بومی کشور است و کشت آن در جهان نیز وسعت دارد از برگ و تنه و میوه این درخت استفاده می‌شود. این درخت موردحمله آفات زیادی قرار نمی‌گیرد اما آفت درخت انار یعنی کرم گلوگاه انار بسیار مهم است و باعث کاهش کمی و کیفی محصول می‌شود احتمال انتقال میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا را به میزبان افزایش می‌دهد و می‌تواند در زمان طغیان جمعیتش تا ۹۰% محصولات را از بین ببرد با توجه به اینکه سطح زیر کشت انار در برخی استان‌های کشور بالاست. بنابراین مبارزه با این آفت نیز در کشور از اهمیت بالایی برخوردار است این محصول به‌طور عمده در سطح کشت بالا در استان‌های مرکزی، فارس، یزد، سمنان، مازندران و اصفهان کشت می‌شود.
یکی از مواردی که این آفت باعث خسارت سنگین به محصولات کشور شد در سال ۱۳۶۰ رخ داد که بیش از نیمی از محصول تولیدی کشور را از بین برد. این آفت اولین بار در سال ۱۳۴۹ در شهر کاشمر مشاهده شد. میزان خسارت این آفت تابعی از بسیاری از فاکتورهای زراعی، آب‌وهوا و… است. به‌طورکلی می‌توان خسارت میانگین این افت را در کشور حدود ۳۰-۲۵ درصد محصولات دانست. کنترل این افت یکی از عوامل مهم در کنترل و کاهش بیماری‌های قارچی انار ازجمله پوسیدگی ناشی از قارچ‌های جنس آسپرژیلوس و پنی سیلوم یا حتی برخی باکتری‌ها دانست که در دالان یا زخم‌های ایجاد شده توسط این کرم ورود پیدا کرده و بیماری ایجاد می‌کنند.
مرفولوژی و چرخه زندگی کرم گلوگاه انار
کرم گلوگاه انار با نام علمی Spectrobates ceratoniae zeller از شب‌پره‌ها می‌باشد و جز راسته بالپولک داران است که دگردیسی کامل دارد یعنی مراحل تخم، لارو، شفیره و حشره کامل که خسارت اصلی را لارو حشره و تا حدود شفیره این حشره می‌زند. این حشره زمستان را به شکل لاروهای سنین مختلف در انجیر، انار و احتمالاً میزبان‌های آلوده می‌گذراند. ممکن است در زیر درخت‌ها یا روی درخت یا در انبارها بماند. پروانه‌های زمستان گذران معمولاً تخم‌های خود را روی میله و بساک پرچم‌ها و گاهی اوقات روی کاسبرگ‌ها قرار می‌دهند دم میوه و شکاف‌های آن نیز ازجمله محل‌های مناسب برای تخم‌گذاری این شب‌پره است. لارو سن یک از سطح داخل کاسبرگ تغذیه می‌کند و در سن سوم با ایجاد سوراخ از سطح رویی میوه و پرچم‌ها عبور کرده و به داخل میوه انار راه یافته و ضمن ورود عوامل بیماری‌زا را با خود به داخل میوه می‌آورند.
لاروها از اواخر اردیبهشت ماه تا اوایل خرداد ماه خود را به محوطه تاج انار رسانده و در آنجا به شفیره تبدیل می‌شوند. البته ممکن است بیرون از میوه به شفیره تبدیل شود. شفیره نیز با توجه به شرایط آب و هوایی و رشد میوه به حشره کامل تبدیل شده و از تاج بیرون می‌آید این پروانه‌ها تا مدت چهار روز جفت‌گیری کرده و پس از آن در محل پرچم‌های زرد رنگ انار تخم‌گذاری می‌کنند.
هر پروانه ماده ۲۵-۲۰ تخم قرار داده که تخم‌ها نیز ظرف ۱۰ روز به کرم تبدیل می‌شوند و وارد میوه می‌شوند. این آفت بین ۲۰ تا ۳۰ روز لارو به مدت ۶ تا ۸ روز شفیره هستند این پروانه در ایران بین سه تا چهار نسل دارند که نسل اول در اواسط تیر تا اواخر تیر نسل دوم در اواسط مرداد نسل سوم در اواسط شهریور و بندرت در مناطق جنوبی در اواسط مهر ماه نسل چهارم ظاهر می‌شود. این آفت کرمی به طول تقریباً ۲۱ سانتی‌متر است با سه جفت پا در حلقه سینه‌ای و پنج جفت پا در حلقه شکمی که رنگ آن‌ها قرمز یا سفید بنابر شرایط رنگ دانه انارها تغییر می‌کند. حشره کامل این آفت پروانه‌ای به رنگ خاکستری است با طول ۲۱-۹ میلی‌متر که تخم‌های بیضی شکلی که ابتدا قرمز رنگ و سپس سفید متمایل به زرد هستند می‌گذارد. لاروهای هر سن از نظر طول با هم متفاوت هستند. مثلاً لارو سن اول کم رشد کرده و ۲ میلی‌متر طول دارد. رنگ شفیره‌ها قهوه‌ای است. شب‌پره‌های این آفت در اواخر فرودین ماه و اوایل اردیبهشت ماه ظاهر می‌شوند. اولین نشانه آلودگی میوه وجود لکه‌های سیاه رنگ درروی پوست میوه است که این لکه به‌تدریج گسترش یافته و زرد رنگ می‌شود که این ناحیه پر از اسپورهای قارچ‌های مختلف است.
مبارزه و کنترل با کرم گلوگاه انار
مبارزه شیمیایی با کرم گلوگاه انار به دلایل زیر تقریباً غیرممکن است و اصلاً توصیه نمی‌شود:
الف) تخم‌گذاری آفت در داخل تاج میوه
ب) سم‌پاشی در باغات انار باعث از بین رفتن حشرات مفید و طغیان برخی آفات دیگر ازجمله کنه‌ها می‌شود.
با این وجود باغداران می‌توانند با روشن کردن یک چراغ و تعبیه یک ظرف محتوی سیانور باعث جذب، مرگ و در نتیجه کاهش شب‌پره‌ها و همچنین کاهش تخم‌گذاری شوند. برای مبارزه با آفت کرم گلوگاه انار باید مجموعه‌ای از روش‌ها را در نظر گرفت که اصطلاحاً به آن روش تلفیقی یا مدیریت تلفیقی کنترل آفات (IPM) گفته می‌شود که شامل تمامی روش‌های کنترلی (زراعی، مکانیکی، فیزیکی و بیولوژیکی است).
روش‌های کنترل زراعی
استفاده از ارقام مناسب و مقاوم مانند رقم‌های انار اصفهانی دانه سیاه یا ملس دانه سیاه یزدی
کنترل علف‌های هرز
کاشت یونجه و شبدر برای تقویت زنبورهای پارازیتوئید
خودداری از کاشت تلفیقی انار با پسته یا انجیر
آبیاری در زمان مناسب (که عدم انجام آن موجب ترک در روی میوه می‌شود …)
کشت و شخم به‌موقع، کرت بندی، کوددهی و هرس به‌موقع باغ
روش‌های کنترل فیزیکی و مکانیکی
جمع‌آوری میوه‌های آلوده از پای درخت و درختچه‌ها که خود منبع مهم زمستان گذرانی این حشره هستند و از همه مهم‌تر آتش زدن این میوه‌های آلوده است.
پر کردن تاج میوه با استفاده از گل
حذف پرچم‌های میوه با استفاده از دستگاه حذف پرچم
استفاده از تله‌های فرمونی (سانتاموس)
روش‌های کنترل بیولوژیکی
استفاده از زنبورهای پارازیتوئید تخم (Trichogramma)
تخم پارازیته شده کم‌کم سیاه رنگ شده البته از این زنبورها برای پارازیته کردن تخم برخی آفات دیگر مانند کرم ساقه خوار برنج، کرم ساقه خوار ذرت و کرم غوزه پنبه نیز استفاده می‌شود.
