درختان میوه برای پرورش و تولید ثمر فراوان، مثل هر درخت، گل یا سبزی دیگری، به مواد غذایی مناسب نیاز دارند. مقاله پیش رو را بخوانید تا با پنج مرحله‌ی ساده برای کود‌دهی درختانتان آشنا شوید.
مرحله‌ی اول: دانستن زمان کود‌دهی
برای کود دادن به درختان، زمان درست و نادرست وجود دارد.
بهترین زمان دقیقاً قبل از باز شدن شکوفه‌هاست. یعنی زمانی که درختان چرخه‌ی رشد سالانه‌شان را شروع و بیشترین میزان «غذا» را مصرف می‌کنند.
می‌توانید زمان کود‌دهی را تا یک ماه قبل از این موعد شروع کنید و اگر زمان ایده آل را از دست دادید و درختان شروع به شکوفه دادن کرده‌اند، هنوز تا وسط تابستان می‌توانید به این کار ادامه دهید.
اواخر تابستان و پاییز این کار را متوقف کنید، چون سرما به محل رشد درخت صدمه می‌زند. اگر خیلی دیر شده است و هنوز قصد کود دادن به درخت را دارید، می‌توانید با مقداری کمپوست و با سنگ فسفات نرم روی آن را بپوشانید؛ از طرفی بهتر است استفاده از هر نوع کود نیتروژنی را کنار بگذارید.
مرحله‌ی دوم: با اندازه‌گیری بسنجید آیا به کود نیاز دارید یا نه.
همه درختان میوه هر سال و به میزان یکسانی کود نیازی ندارند. بسته به عوامل مختلف ممکن است از سالی به سال دیگر این مقدار تغییر کند، برای همین حتماً این مقدار را سالانه اندازه‌گیری کنید.
چه اتفاقی می‌افتد اگر میزان نادرستی از کود به درخت بدهید؟
کود بیش از حد یعنی برگ‌ها و جوانه‌های زیاد، نه میوه‌های زیاد. حتی ممکن است درخت به خاطر رشد سریع ضعیف شود و ریسک شکسته شدن شاخه‌ها در ادامه حیات درخت را در برداشته باشد.
کود بسیار کم از سرعت رشد می‌کاهد و درخت عملکرد مناسبی نخواهد داشت. برای همین در زمان برداشت، به‌اندازه‌ی مورد انتظار میوه به دست نخواهید آورد. درختان میوه‌ای که کود داده نشده‌اند و در خاک ضعیف کاشته شده‌اند به کمبود مواد غذایی و سلامت ضعیف دچار می‌شوند و کمتر می‌توانند در برابر بیماری‌ها و آفت‌ها مقاومت کنند.
خوشبختانه درختان میوه خیلی خوب می‌توانند از عهده‌ی بیان نیازهایشان به شما برآیند. تمام چیزی که نیاز دارید یک متر و چند دقیقه صبر کردن است. حتماً اندازه‌گیری‌هایتان را در زمستان یا اوایل بهار، هنگام خواب زمستانی درخت، انجام دهید. موقعی که درخت هنوز برای فصل جدید رشدش را شروع نکرده است.
مراحلی برای اندازه‌گیری میزان رشد سال قبل
ابتدا، حلقه‌ی رشد سال گذشته را بیابید. حلقه‌ی رشد نقطه‌ای روی شاخه است که درخت فصل قبل شروع به رشد کرده است. جدیدترین رشدی که اندازه خواهید گرفت معمولاً نسبت به بقیه‌ی شاخه رنگ متفاوتی دارد.
دوم، حلقه‌ی رشد را تا انتهای شاخه اندازه‌گیری کنید. این اندازه‌گیری‌ها را در چند نقطه‌ی دیگر از درخت تکرار کنید.
سوم، متوسط این اندازه‌گیری‌ها را به دست آورید. این مقدار متوسط می‌شود «رشد سالانه‌ی» فصل پیشین درخت.
این مراحل را برای هر کدام از درخت‌هایتان تکرار کنید. حتی اگر چند درخت از یک رقم و یک سن در اختیار دارید ممکن است به یک میزان رشد نداشته باشند و از این رو به میزان متفاوتی کود نیاز داشته باشند. یادآوری -اگر درختتان را بیش از حد عادی هرس کرده‌اید، طوری که بیش از %۲۰ از حجم سال گذشته را چیده‌اید تا سال بعد از کود‌دهی درخت خودداری کنید.
برای ارزیابی رشد جدول را بررسی کنید.
در پایان از این جدول برای ارزیابی رشد سالانه درختتان بهره بگیرید. اگر میزان رشد درخت در انتها یا پایین‌تر از رشد سالانه هدف باشد پس باید امسال به درخت کود بدهید. اما اگر در بالای آن یا بالاتر از میزان رشد سالانه هدف باشد، نیازی نیست امسال به درخت کود بدهید (اما دوباره سال بعد رشد درخت را اندازه بگیرید مبادا شرایط تغییر کرده باشد).
هلو و شلیل: درختان جوانی که هنوز میوه نمی‌دهند باید ۶۰-۴۵ سانتی‌متر و درختان میوه ده بالغ باید ۴۵-۳۰ سانتی‌متر رشد کنند.
سیب و گلابی: درختان جوانی که هنوز میوه نمی‌دهند باید ۷۵-۴۵ سانتی‌متر و گلابی‌های بالغ میوه دهی که شاخه‌های کوچک نورسیده دارند باید ۶۰-۳۰ سانتی‌متر رشد کنند.
سیب‌هایی دارای شاخه‌های کوچک نورسیده باید ۲۵-۱۵ سانتی‌متر رشد کنند.
آلو و گیلاس‌های شیرین: درختان جوانی که هنوز میوه نمی‌دهند باید ۹۰-۵۵ سانتی‌متر و درختان میوه ده بالغ باید ۲۰ سانتی‌متر رشد کنند.
گیلاس ترش: درختان جوانی که هنوز میوه نمی‌دهند باید ۶۰-۳۰ سانتی‌متر و درختان میوه ده بالغ باید ۲۰ سانتی‌متری متر رشد کنند.
مرحله‌ی سوم: انتخاب کود مناسب
درختان میوه کود ارگانیک با تراکم بالای نیتروژن دوست دارند.
همچنین کودهایی وجود دارد که به‌طور خاص برای درختان میوه ساخته شده است.
علاوه بر نیتروژن، درخت به سایر مواد مغذی کلان و خرد نیز نیاز دارد.
تست خاک به شما می‌گوید آیا نیازی به اضافه کردن فسفر، پتاسیم یا دیگر مواد مغذی به خاک هست یا نه.
مرحله‌ی چهار: محاسبه مقدار کود مصرفی
در مورد کود دادن به درخت، همیشه بیشتر مصرف کردن به معنی بهتر بودن نیست. حالا که متوجه شده‌اید درختتان به کود نیاز دارد و کود مناسبی برای این کار انتخاب کرده‌اید، وقت آن رسیده است که مقدار مناسبی برای هر درخت انتخاب کنید.
برای شماهایی که ریاضی‌تان خوب نیست که البته جای نگرانی هم ندارد. شما را هنگام محاسبات مربوط به کود یاری می‌کنیم.
مقدار کودی که استفاده خواهید کرد به سن و اندازه‌ی درخت و همچنین ارزش نیتروژن کود شما بستگی دارد.
تعیین مقدار کود مصرفی
درختان به ازای هر تعداد سنی که دارند یا هر اینچ مربع (سی سانتی‌متر بالاتر از خاک محاسبه می‌شود) به ۰٫۰۴ کیلوگرم «نیتروژن خالص» نیاز دارند. حداکثر مقدار نیتروژنی که هر سال باید به درخت بدهید ۰٫۴۵ کیلوگرم است.
برای نمونه، اگر قطر درختتان ۱۲ سانتی‌متر است (مثلاً پنج سال سن دارد)، عدد ۵ را در ۰٫۰۴ نیتروژن ضرب کنید که عدد تقریبی ۰٫۲ به دست می‌آید. این یعنی درخت به ۰٫۲ نیتروژن نیاز دارد.
ولی یک لحظه صبر کنید، هنوز کارتان تمام نشده است. مقادیر «نیتروژن» به همین سادگی نیست که آن را به شکل دقیق وزن کرد، چون ترکیبات کود فقط از نیتروژن تشکیل نشده است.
حروف NPK روی کود درصد نیتروژن در هر پوند وزن (۰٫۴۵ کیلوگرم) را نشان می‌دهد، نه مقدار واقعی آن را. حروف N، P و K یعنی نیتروژن، فسفر و پتاسیم.
برای نمونه اگر حرف N روی بسته‌بندی عدد ۷ را نشان می‌دهد (یعنی %۷ نیتروژن)، چیزی مثل پس یعنی اینکه ۰٫۰۷ پوند (۰٫۰۳ کیلوگرم) نیتروژن در هر پوند کود وجود دارد.
برای محاسبه مقدار کود لازم، مقدار نیتروژن لازم درخت را تقسیم بر عدد نیتروژن موجود در کود کنید.
بنابراین با استفاده از مثال قبل، درخت سیب پنج ساله به ۰٫۲۲ کیلوگرم نیتروژن نیاز دارد. E.B. سنگ کود درخت میوه دارای N به ارزش ۷ روی بسته است که یعنی ۰٫۰۷ پوند (۰٫۰۳ کیلوگرم) نیتروژن در هر پوند کود وجود دارد. نصف پوند تقسیم بر ۰٫۰۷ پوند برابر است با ۷ پوند (۳٫۱۷ کیلوگرم). این جواب -یعنی ۷ پوند- مقدار کودی است که باید به درخت بدهید.
مرحله‌ی پنجم: استفاده از کود
برای کمک به درخت در «جذب» کود به بهترین نحو، با شروع از سی سانتی‌متری تنه و دور شدن از آن و ادامه کار تا «خطر قطره ریز»، کود را به شکل مساوی استفاده کنید. خط قطره ریز دور‌ترین محلی است که شاخه‌ها تا آنجا کشیده شده‌اند.
ساده‌ترین راه این است که کود را روی زمین بریزید و سپس آن را صاف کنید.
کندن حفره‌های کوچک نیز روش دیگری برای کود دادن به درختان است. این روش به اندک تلاش بیشتری نیاز دارد، ولی تضمین می‌کند که کود حتماً به ریشه گیاه می‌رسد، بالاخص وقتی از کودی با نیتروژن کمتر محلول نظیر فسفر و میکوریزی استفاده می‌کنید.
در جای که قصد کود‌پاشی دارید سوراخ‌هایی به عمق پانزده سانتی‌متر و با فاصله ۲۵ الی ۶۰ سانتی‌متر از هم حفر کنید. اگر از مته برای این کار بهره ببرید کارتان راحت‌تر می‌شود. هر سوراخ را با کود پر کنید.
وقتی کود‌دهی به اتمام رسید، ۳ سانتی‌متری متری لایه کمپوست اطراف درخت بپاشید و خوب آن را آبیاری کنید.
