تأثیر ورمی کمپوست بر شوری خاک
![](https://zerafat.com/mag/wp-content/uploads/2020/05/1332-780x470.jpg)
در سالهای اخیر تبلیغات زیادی در مورد ورمیکمپوست و کاربرد آن در کشاورزی صورت پذیرفته است. در پارهای از موارد چنین وانمود شده که تنها با استفاده از ورمیکمپوست تمامی احتیاجات کودی کشت تأمین و دیگری نیازی به استفاده از سایر کودها نیست. سؤال اساسی اینجاست که ورمیکمپوست چیست و واقعاً در بهترین شرایط توان جوابگویی به این حجم از توقعات را دارد؟ اگر ما به مواد تشکیلدهندهی ورمیکمپوست دقت کنیم خواهیم دید که عمدتاً از یک سری مواد آلی تشکیل شده است. حال سؤال اینجاست که نقش این مواد آلی در کشاورزی و بهصورت خاص در خاکهای اطراف ریشه که نقطهی هدف این نوع مواد کودی است چیست؟
نقش مواد آلی موجود در ورمیکومپوست در خاکهای زراعی عمدتاً تقویت مواد ارگانیک موجود در اطراف ریشه است. مواد ارگانیک بهعنوان مهمترین عضو ساختاری خاکهای زراعی نقش بیبدیل در جذب مواد توسط ریشه، افزایش ظرفیت نگهداری آب، جلوگیری از شسته شدن مواد کودی از اطراف ریشه، توسعه ریشه و… بازی میکند. چنان چه در این توضیحات هم مشخص است ورمیکومپوست حتی دارای مواد ارگانیک هم نیست و فقط و فقط حاوی موادی است که میتواند در تقویت مواد ارگانیک مؤثر باشد. ورمیکومپوست امکان ایجاد پیوند با مواد کودی مثل N.P.K (کود شیمیایی ان. پ. کا) را نداشته و نمیتواند در جذب این مواد کودی شیمیائی نقشی ایفاء کند. نه تنها ورمیکومپوست توان کمکرسانی به جذب مواد کودی شیمیائی و غیرشیمیایی را ندارد بلکه خود نیز بههیچعنوان حاوی مواد کودی نیست. ما به موادی کود اطلاق میکنیم که مواد اولیه موردنیاز گیاهان را تأمین کنند و ورمیکومپوست به هیچ عنوان حاوی چنین موادی نیست.
برای از بین بردن یا کاهش شوری خاک باید ابتدا موادی را که باعث این مشکل در ساختار خاک شدهاند را به نحوی (حداقل) از محیط اطراف ریشه دور کرد. بد نیست در این قسمت توضیحی اجمالی در مورد شوری خاک ارائه دهیم. بهصورت کلی ما دو نوع شوری داریم:
عواملی که در ساختار خاک بهصورت طبیعی وجود دارند و باعث شوری خاک میشوند.
عواملی که به دلیل عدم مدیریت استفاده از کودهای شیمیائی در خاک بعداً تجمع پیدا کرده و باعث شوری خاک شدهاند.
در اینجا بیشتر روی صحبت ما با نوع دوم عوامل شوری خاک است، در زمینهایی که بهصورت متناوب در آنها کودهای شیمیائی استفاده میشوند، اگر میزان مواد ارگانیک خاک به همراه کودهای شیمیائی تأمین نشوند (که در ۹۹٪ موارد موجود در ایران تأمین نمیشوند.) بعد از گذشت مدت اندکی قسمت عمدهی مواد شیمیائی کودی داده شده به خاک از طرف گیاه جذب نشده و انباشت این پسماندها باعث ایجاد شوری در خاکهای زراعی خواهند شد. برای مقابله با این مشکل باید این مواد انباشته شده در خاک به نحوی کنترل شده و حداقل از محیط اطراف ریشه دور شوند. با توجه به مطالب بالا ورمیکومپوست بهصورت مستقیم توان مقابله با شوری خاک را نداشته و فقط و فقط میتواند عواملی که در کاهش میزان این مواد (شوری خاک) تأثیر دارند را تقویت کند. البته این میزان تقویت هم آن چنان چه باید و شاید زیاد نبوده و به چشم نمیآید. پس اگر کشاورزی میخواهد شوری زمین زراعی خود را فقط و فقط با ورمیکومپوست درمان کند، متأسفانه جواب درخور توجهی نخواهد گرفت.
برای کنترل شوری خاک باید از مواد کودی بهمراتب قویتر و مؤثرتر مثل کودهای ارگانیک حاوی اسید فولویک، اسید هیومیک و مواد ارگانیک پایه گیاهی و کودهای از این قبیل استفاده کرد.