بذر راکولا باغی (سالادی)

راکولا یا آرگولا باغی یکی از ارقام مصرفی و مهم راکولا است. تفاوت آن با راکولا سلواتیما (راکولا وحشی) در فرم برگ ها و طعم آن است. طعم این رقم از راکولا ملایم تر  و برگ های آن کشیده تر بوده و در حاشیه برگ ها بریدگی کمتر و کم عمق تری نسبت به رقم سلواتیکا دارد و برگ های آن تا حدودی همانند برگ های شاهی است. این راکولا به دلیل طعم ملایمش به صورت خام مصرف می شود و از آن در تهیه سالاد استفاده می کنند. تفاوت دیگر راکولا باغی یا سالادی با رقم سلواتیکا اندازه دانه ها بوده که درشت تر بوده و کاشت آن را ساده تر کرده است. به طور کلی راکولا جزو سبزی های برگی پرمصرف بوده که در بسیاری از کشورها به فراوان یافت می شود که در ادامه به معرفی آن می پردازیم. گل های راکولا باقی همانند ارقام دیگر سفید رنگ و معطر هستند که با گرم شدن دمای هوا ظاهر می شوند. راکولا سبزی فصل خنک است و طعم آن در هوای خنک مطلوب تر است. بهترین زمان برای رشد آن اوایل بهار و پاییز است.

آروگولا یک سبزی برگی و باستانی می باشد که در روم و یونان باستان مصارف زیادی داشته و امروزه مورد توجه آشپزان جهان قرار گرفته است. گیاه آروگولا با نام های زیادی در دنیا شناخته می شود. نام هایی از قبیل شابانک، مَنداب، جرجیر، راکولا و راکت. نام علمی این گیاه  Eruca sativa بوده که به خانواده Brassicaceae تعلق دارد و دارای خواص دارویی بی نظیری می باشد که در سراسر دنیا محبوبت های فراوانی دارد.

آروگولا یا راکولا گیاهی یک ساله و محصول فصل خنک می باشد و در دو فصل کاشته می شود، یکی اوایل بهار و دیگری اواخر تابستان یا اوایل پاییز، این سبزی نسبت به سرما مقاومت بالایی دارد. راکولا بومی مناطق مدیترانه بوده و در مراکش، پرتغال، لبنان و ترکیه به فراوانی یافت می شود. در کشور عزیر ما ایران نیز در استان کرمان و روستای خورند از توابع شهرستان راور و در سیستان و بلوچستان یا برخی شهرهای اطراف دریای خزر کشت می شود. همچنین در برخی کشتزارهای کرمانشاه، آذربایجان، اهواز، بوشهر، تهران، یزد و جندق نیز یافت می شود. راکولا گل های درشت و سفید مایل به زرد رنگ با رگه های زیبا به رنگ صورتی یا بنفش دارد که خوراکی نیز می باشند.

راکولا مصارف غذایی و دارویی دارد. در تهیه سالاد و ادویه و برخی غذاهای محلی و به عنوان ادویه پیتزا در ایتالیا مورد استفاده قرار می گیرد. مزه این گیاه بی نظیر و تند است و عطر و طعم بالا و فوق العاده ای دارد. در برخی از کشورها به عنوان عنصر اصلی سالاد سبز استفاده می شود. این گیاه علاوه بر سرشار بودن از آنتی‌اکسیدان، غنی از ترکیبی به نام گلوکوزینولات است که به ترکیبات قدرتمندی به نام ایندول‌ها، تیوسیانات‌ها و ایزوتیوسیانات‌ها تجزیه می‌شوند. این ترکیبات در پیشگیری از سرطان مفید هستند.

کاشت و پرورش

همانطور که گفته شد گیاه راکولا محصول فصل خنک و سرد بوده و در دو نوبت کاشته می شود. ( اوایل بهار و اواخر تابستان). بذرهای راکولا نسبتاً کوچک بوده و باید در عمق کم کاشته شود تا توانایی جوانه زدن را داشته باشد، خاک های سنگین برای جوانه زنی بذر توصیه نمی شود. بذر گیاه آروگولا را می توان ابتدا نشاء نمود و سپس به محل اصلی کاشت انتقال داد. در این حالت تلفات بذر کمتر بوده و اکثر بذر ها سبز می شوند. البته این روش توصیه نمی شود. روش دیگر و مناسب تر کشت مستقیم در محل اصلی بوده که برای کشت در زمین و گلدان یا به صورت تجاری این روش توصیه می شود.

اگر قصد کاشت بذر راکولا باغی در داخل گلدان یا باغچه کوچک دارید می توان بذرها را به صورت مستقیم کشت نمود. بذر ها را در عمق ۰٫۴ تا ۰٫۸ سانتی متری بکارید و بر روی آن لایه نازکی از خاک نرم بریزید و خوب آبیاری کنید تا جوانه بزند. جوانه زنی بذرها حداکثر ۱۰ تا ۱۵ روزه اتفاق می افتد. برای کاشت بذر راکولا باغی یا سالادی در گلدان، آنها را در فواصل ۲ تا ۵ سانتی متر از هم بکارید.

برای کاشت بذر روکولا باغی در زمین یا باغچه میتوان به صورت دست پاش بذر ها را بر روی زمین بپاشید و با شن کش به صورت ملایم خاک را زیر و رو کنید تا بذرها به زیر خاک بروند سپس با آب ملایم به نحوی که بذر ها شسته نشود آبیاری کنید. روش دیگر برای کشت در زمین و باغچه، کشت به صورت ردیفی است. در این روش ردیف هایی به فاصله ۱۰ تا ۱۵ سانت در نظر بگیرید و بذر ها را با فواصل ۳ تا ۵ سانتی متر از هم بکارید. تا قبل از جوانه زنی اجازه ندهید که خاک خشک شود و همیشه خاک را مرطوب نگه دارید. در اوایل رشد نیز روزانه آبیاری شود و خاک همیشه مرطوب باشد. بعد از رشد کامل گیاه هر زمان که خاک خشک شد اقدام به آبیاری کنید. رطوبت همیشگی پای بوته ها گیاهان تردتر و خوش طعم تری به وجود می آورد.

خاک مناسب برای کاشت بذر روکولا باغی باید زهکشی مناسب داشته و سبک باشد خاک های بسته بندی برای سبزی کاری بهترین بستر برای کاشت در گلدان می باشد. گیاه آروگولا بعد از گذشت حدوداً ۴۰ تا ۵۰ روز از کاشت بذر، قابل برداشت و مصرف می باشد، البته زودتر از این زمان یعنی بعد از ۲۰ روز هنگامی که برگ های کوچک تری تولید شده میتوان برداشت را انجام داد. ارتفاع گیاه در بهترین شرایط رشدی حداکثر به ۶۰ سانتی متر می رسند ولی اغلب ارتفاع آن ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر دیده می شود.

برای کاشت در گلدان ابتدا آن را با خاک مورد نظر پر کنید و خوب آبیاری کنید سپس بذرها را به فاصله ۲ تا ۵ سانتی متر از هم قرار دهید و بر روی آن خاک نرم به ارتفاع ۰٫۵ سانتی متر بریزید و به آرامی خاک را خیس کنید تا بذرها جابجا نشوند. گلدان را برای جوانه زنی در جای پرنور قرار دهید و اجازه ندهید خاک به هیچ وجه خشک شود. دمای جوانه زنی برای این بذر ۱۸ تا ۲۵ درجه می باشد. PH مناسب برای کاشت این گیاه ۶ تا ۶٫۸ بوده که رعایت آن خیلی ضروری نیست چون این گیاه در اکثر خاک ها رشد می کند.

یکی از ویژگی های خوب این سبزی تحمل سرما و یخ بندان گذرا است، البته باید همیشه برای رشد آنها دمای ایده آل را در نظر گرفت (۱۵ تا ۲۵ درجه)، گرمای بیش از ۳۵ درجه گیاه را به گل می برد و باعث کمی تلخ شدن برگ ها و البته بالا رفتن طعم آن می شود. ویژگی دیگر این سبزی ها رشد مجدد بعد از سربرداری است، یعنی هنگام برداشت نباید سبزی ها را از ریشه درآورد بلکه تنها سربرداری شود تا بعد از مدتی امکان برداشت مجدد باشد.

نکات کاشت بذر در گلدان

کاشت بذر روکولا باغی ساده بوده و به راحتی می توان داخل گلدان و فلاور باکس یا در فصل بهار و تابستان در باغچه کشت نمود. این سبزی های نسبت به خاک خیلی حساس نبوده ولی خاک نیمه سبک و غنی به کیفیت محصول کمک می کند. گلدان را با خاک مناسب پر کنید و بعد از آبیاری آن، با مداد یا وسیله ی دیگر داخل خاک گودالهایی به عمق ۰٫۵ تا ۱ سانتی متر به فاصله ی ۲ تا ۵ سانتی متر ایجاد کنید و بذر ها را داخل آن قرار دهید و با خاک پر کنید، سپس به وسیله افشانه به آرامی آب را بر روی خاک اسپری کنید به نحوی که به بذر ها برسد. برای کاشت در باغچه بعد از رفع سرمای بهاره اقدام به کاشت می کنند. این سبزی را معمولاً به صورت ردیفی کشت می کنند. فاصله بین ردیف ها را ۱۰  تا ۱۵ سانتی متر و فاصله بین هر دو گیاه را ۳ تا ۵ سانتی متر در نظر می گیرند.

بهترین خاک برای کاشت بذر راکولا باغی در گلدان و کاشت خانگی خاک های آماده همانند کمپوست یا پیت ماس یا خاک های سبزی کاری می باشد. می توانید گلدان ها را در پشت پنجره و یا بالکن نیز نگه داری کنید. البته در این شرایط باید توجه داشت که روزانه ۶ تا ۷ ساعت نور آفتاب بر آنها بتابد. تا قبل از جوانه زنی بذر راکولا باغی اجازه ندهید خاک به هیچ وجه خشک شود. چون بذر ها در عمق کمی کاشته شده اند به سرعت رطوبت خود را از دست می دهند و ممکن است از بین بروند. هنگام برداشت گیاه را از ریشه در نیاورید بلکه سربربرداری کنید. بعد از مدتی امکان برداشت مجدد فراهم می شود.

خواص دارویی گیاه راکولا (آروگولا)

اصولاً گیاه آروگولا را به عنوان یک گیاه دارویی شامل خواص بسیار می شناسند. آراگولا دارای ارزش غذایی بالای است و سطح آنتی اکسیدان و ویتامین بالایی نظیر A، K، C، دارد. همچنین منبع غنی از کاروتنوئید، پتاسیم، کلسیم، نیترات و منگنز می باشد، مقدار اگزالات موجود در این سبزی نسبت به سبزی های دیگر کمتر بوده که باعث جذب سریع تر مواد معدنی در بدن می شود. در ادامه به بیان برخی خواص این گیاه می پردازیم:

کاهش ریسک سرطان

آروگولا سوپر غذایی برای مبارزه با سرطان است. این گیاه علاوه بر سرشار بودن از آنتی اکسیدان، غنی از ترکیبی به نام گلوکوزینولات است که به ترکیبات قدرتمندی به نام ایندول‌ها، تیوسیانات‌ها و ایزوتیوسیانات‌ها تجزیه می‌شوند. این ترکیبات در پیشگیری از سرطان مفید هستند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۱ دریافت فیتوشیمیایی‌های گیاهان کلمی، خواص ضد سرطانی دارند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۴ نیز نشان داد erucin که ایزوتیوسیانات اصلی موجود در آروگولاست، در پیشگیری از فعالیت‌های سرطانی مفید است.

کمک به کاهش وزن

آروگولا تاثیر مثبتی روی کاهش وزن دارد. کم کالری بودن این گیاه به این معنی است که با افزودن آروگولا به رژیم غذایی‌تان، هیچ کالری اضافی وارد بدن خود نمی‌کنید. ضمنا آروگولا در میان مغذی‌ترین غذاهای معروف قرار دارد که می‌توانید بدون از دست دادن مواد مغذی، مصرف کالری خود را با آن کنترل کنید. آروگولا به دلیل داشتن فیبر زیاد، به احساس سیری شما کمک می‌کند، مانع کمبود مواد مغذی‌تان شده و انرژی یکنواختی در بدن تولید می‌کند. کافیست غذاهای بر پایه‌ی دانه‌ها و غلات را که موجب افزایش وزن می‌شوند با آروگولا و سایر سبزیجات برگدار تیره جایگزین کنید. از کاهش وزن نسبتا سریعی که خواهید داشت شگفت زده خواهید شد.

کنترل فشار خون

پتاسیم موجود در آروگولا به کنترل فشار خون‌تان کمک می‌کند. پتاسیم به کلیه‌ها کمک می‌کند تا سدیم بیشتری از طریق ادرار دفع کنید که نتیجه‌اش کاهش فشار خون‌تان است. پتاسیم برای سلامت قلب و عملکرد اعصاب نیز ضروری است. زیرا به این عضلات کمک می‌کند انقباضات طبیعی داشته باشد. سایر مواد معدنی موجود در آروگولا مانند کلسیم و منیزیم نیز در کمک به آرام سازی رگ های خونی نقش مهمی دارند که در نتیجه سطح فشار خون سالم را حفظ می‌کنند. آنتی اکسیدان‌های کاهنده التهاب که در آروگولا وجود دارند به کنترل ضربان قلب کمک می‌کنند. همچنین فیبر غذایی این گیاه در برطرف کردن کلسترول و سموم از بدن مفید است.

سم زدایی بدن

سبزی روکولا، بسیار قلیایی بوده و مواد مغذی زیادی دارد، برای همین در سم زدایی بدن به خوبی عمل می‌کند. حفظ ظرفیت قلیایی خون برای پروسه پاکسازی بدن مهم است. این سبزی برگدار منبع بزرگی از کلروفیل‌های قلیایی کننده و سم زداست. آروگولا برای سلامت کبد که در حذف طبیعی سموم از بدن مهم است نیز مفید است. ضمناً این گیاه سرشار از ویتامین C و فیتوشیمیایی‌هایی است که سم زدایی را افزایش می‌دهند.

حفظ انرژی بدن

روکولا انرژی بخش است. اسید آمینه‌های موجود در این گیاه، واحدهای سازنده پروتئین هستند، یعنی بدن نیازی ندارد از انرژی برای تجزیه‌ی آنها استفاده کند. در نتیجه شما انرژی بیشتری برای سایر عملکردها خواهید داشت. روکولا به دلیل کلروفیل زیادی که دارد به کاهش التهاب در بدن و افزایش انرژی کمک می‌کند. ضمنا ویتامین‌های B موجود در این گیاه با افزایش سنتز چربی و تولید گلبول‌های قرمز خون، متابلویسم را افزایش می‌دهند.

تقویت سیستم ایمنی

آروگولا، غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی است که سیستم ایمنی‌تان را قوی می‌کند. ویتامین C آنتی اکسیدان قوی موجود در آروگولاست که با رادیکال‌های آزاد التهابی و خطرناک جنگیده و آنها را قبل از اینکه موجب آسیب جدی شوند از بدن خارج می‌کند. ویتامین C برای ریکاوری بدن از آسیب نیز مفید است. این ویتامین حتی برای سلامت بافت‌ها و جذب آهن از خون نیز مهم است. آروگولا به دلیل قلیایی بودن به ذخیره سطح pH نرمال در بدن کمک می‌کند. بهینه بودن pH در بدن به نفع سیستم ایمنی است.

تقویت بینایی

آروگولا منبع بسیار خوبی از کاروتنوئیدهاست که پیگمان‌های طبیعی مهم برای سلامت چشم‌ها هستند. کاروتنوئید‌ها فرایند تباهی لکه زرد را که یک مشکل بسیار شایع در سنین بالاست، کُند می‌کند. بدن شما کاروتنوئیدها را به ویتامین A تبدیل می‌کند که در نتیجه موجب تقویت بینایی می‌شود. با افزایش کاروتنوئید در رژیم غذایی‌تان می‌توانید ریسک آب مروارید را هم کاهش بدهید. ضمنا دو آنتی اکسیدان به نام‌های لوتئین و زیاکسانتین به مقدار مناسبی در آروگولا وجود دارند که از ماکولا یا لکه زرد چشم در برابر پرتوهای مضر که می‌توانند موجب خستگی چشم و مشکلات بینایی شوند، محافظت می‌کنند.

تقویت استخوان‌ها

مقدار زیاد ویتامین K موجود در آروگولا نقش مهمی در حفظ سلامت استخوان‌ها دارد. مصرف مقدار کافی ویتامین K، موجب تقویت سلامت استخوان‌ها می‌شود چون به عنوان یک تعدیل کننده در پروتئین‌های بافت زایشی استخوان عمل می‌کند. ویتامین K برای جذب کلسیم به سمت استخوان‌ها و دندان‌ها مهم است. ماده معدنی کلسیم به عملکرد اعصاب و عضلات نیز کمک می‌کند. ضمناً ویتامین K دفع کلسیم از طریق ادرار را نیز کاهش می‌دهد. در واقع مصرف ناکافی ویتامین K منجر به افزایش ریسک پوکی استخوان خواهد شد. بعلاوه با افزودن آروگولا به رژیم غذایی خود می‌توانید ریسک کاهش تودی استخوانی را که موجب پوکی استخوان می‌شود کاهش دهید.

وزن	10 گرم
نام فارسی	راکولا باغی (سالادی)
نام انگلیسی	arugula