بذر شنبلیله (گرمی)

شنبلیله یا شنبلید (نام علمی Trigonella foenum-graecum) گیاهی است از تیره Leguminosae. گیاهی است علفی به ارتفاع ۱۰ تا ۵۰ سانتیمتر با گل‌هایی منفرد و به رنگ روشن که رنگ میوه‌های آن زرد تا قهوه‌ای است. این گیاه بومی ایران بوده و در بیشتر نواحی ایران از جمله آذربایجان، اصفهان، فارس، خراسان، سمنان و دامغان می‌روید و به‌عنوان سبزی خوراکی کاشته شده و مصرف می‌شود. شنبلیله در کنار راه‌ها نیز می‌روید و به این خاطر در قدیم به آن گل راه‌رو هم می‌گفتند. بذر شنبلیله یک بذر ارگانیک است. شنبلیله را می‌توان به‌صورت خام با سبزی خوراکی و همچنین پخته‌شده مصرف کرد. این گیاه دارای طعم معطری است. شنبلیله از جمله گیاهان بومی ایران است. گیاهی خوش‌خوراک که ارزش غذایی بالایی دارد. علاوه بر شاخ و برگ این گیاه دانه این گیاه نیز سرشار از مواد مغذی است و قابل‌مصرف است. شنبلیله دارای مواد چربی، نشاسته مواد ازت و فسفر به همراه ماده به نام گونل لین است.

متأسفانه این روزها برخی اخبار مبنی بر آبیاری سبزی‌ها با آب فاضلاب و ناسالم بودن آنها به گوش می‌رسد. بنابراین بهتر است امسال برای کاشت سبزی مصرفی خودمان دست به کار شده و دیگران را نیز به کاشت سبزی در منزل و آپارتمان تشویق کنیم. مشاهده رشد هر روزه سبزی‌ها در گلدان و برداشت و مصرف آن یکی از راه‌های یافتن آرامش در این ایام است. اگر می‌خواهید سبزی‌هایتان را پشت پنجره و تو گلدان‌های زیبا پرورش بدهید بهتر است از خاک آماده و تمیز استفاده کنید تا فضای آپارتمان از حشره و موجودات دیگر پر نشود. بهترین خاک برای کاشت سبزی کمپوست آماده است. اگر فقط می‌خواهید چند نمونه سبزی بکارید بدون شک ریحان سبز یا بنفش، تربچه، جعفری و شاهی اولین انتخاب‌ها هستند. برای اینکه سبزی‌های شما همیشه سبز و شاداب و از بیماری و آفات به دور باشند می‌توانید از کود NPK همانند ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده کنید.

بذر معمولی سبزی معمولاً به‌صورت کیلویی عرضه می‌شود و ناخالصی دارد و بخشی از آن را تخم علف تشکیل می‌دهد و نسبت به بیماری‌ها مقاومت پایینی دارد و انتخاب مناسبی برای کاشت در آپارتمان و ابعاد کوچک مثل گلدان نیست. برخلاف تصور خیلی از ما بذر اصلاح‌شده به معنای دست‌کاری ژنتیکی و تراریخته نیست. بلکه به معنای دقت در بذرگیری و انتخاب محصول مناسب برای بذرگیری است و گرده افشانی و تلقیح به‌صورت علمی و بر اساس استاندارهایی انجام می‌گیرد. درنتیجه بذر اصلاح‌شده نسبت به بیماری و آفات مقاوم است و درصد خلوص بالاتری دارد. همچنین از نظر رنگ و شادابی برتر از بذرهای معمولی‌اند. درنتیجه انتخاب مناسب‌تری برای کاشت بوده و تجربه بسیار خوبی از کاشت را به همراه دارد.

روش کاشت در گلدان

بذر، خاک استاندارد (کمپوست پیشنهاد می‌شود)، گلدان مناسب، دستکش، آبپاش کوچک، بیلچه و الک تنها ابزارهای کاشت سبزی در آپارتمان هستند. ابتدا بذرها را برای مدت ۱۰ ساعت و حداکثر ۳ روز خیس می‌کنیم. خاک را الک کرده تا نرم و یکدست شود. گلدان موردنظر را از خاک مرغوب (کمپوست آماده) پر می‌کنیم (بیش از ۳/۴ گلدان). گلدان انتخابی باید زهکشی خوبی داشته باشد (در انتهای آن سوراخ مناسبی برای خروج آب اضافی باشد). سپس اقدام به آبیاری گلدان می‌کنیم تا آب کاملاً از گلدان خارج شود. بعد از چند ساعت از آبیاری گلدان بذرها را بر روی خاک می‌ریزیم و حداکثر به ارتفاع دو برابر طول بذرها روی آن خاک می‌ریزیم. ریختن خاک زیاد روی بذرها باعث خفه شدن آن شده و نمی‌توانند رشد کنند. سپس با افشانه آب را بر روی سطح خاک اسپری کنید به صورتی که مطمئن شوید آب به بذرها رسیده و این کار را هر روز یا روزی دو بار انجام دهید. قبل از سبز شدن بذر سبزی نباید اجازه دهید سطح خاک خیلی خشک شود در این صورت از جوانه زدن خبری نیست. آبیاری زیاد نیز باعث می‌شود هوا به بذرها نرسد و خفه شوند و جوانه‌زنی صورت نگیرد. هنگامی‌که سطح خاک خشک شد اقدام به آبیاری مجدد کنید. البته می‌توانید بدون خیس کردن بذرها در آب، آن‌ها را به‌صورت دست پاش بر روی سطح خاک بریزید و با چنگال سطح خاک را زیرورو کنید تا بذرها به زیر خاک بروند. کوددهی را از هفته دوم بعد از جوانه‌زنی شروع کنید.

روش کاشت در باغچه و زمین

برای این کار بهتر است ابتدا مقداری خاک‌برگ یا کمپوست یا کود حیوانی بر روی باغچه ریخته و با بیلچه خاک را زیرورو می‌کنیم و سپس خاک را نرم و تخت و یکدست می‌کنیم. بذرها را به‌صورت دست پاش و یکنواخت در محل موردنظر ریخته و سپس با شن کش یا چنگال خاک را با آرامی زیرورو می‌کنیم تا بذرها به زیر خاک بروند. سپس به‌آرامی اقدام به آبیاری می‌کنیم به‌صورتی که آب بذرها را جابجا نکند و با خود نبرد. تا قبل از سبز شدن باغچه بهتر است هر روز یا روزی دو بار باغچه را آبیاری کنیم.

برای برداشت سبزی به‌خصوص در اولین برداشت‌ها بهتر است از قیچی استفاده کنیم زیرا بذرها زیاد در عمق قرار نداشته و ریشه قوی نداشته درنتیجه ممکن است از خاک دربیایند. برای برداشت سبزی‌ها را نباید از ریشه دربیاوریم بلکه تنها نوک آن را جدا کنیم و مصرف کنیم. بعد از گذشت چند روز از برداشت سبزی، مجدد می‌توانیم آن را برداشت کنیم و سبزی‌ها دوباره سبز می‌شوند.سبزی ها اگر چیده و سرگیری نشوند به گل می روند البته گلهای شنبلیله زود ظاهر می شوند.

خواص

لاغری: اگر به دنبال یک راه طبیعی برای کاهش چربی‌های بدن و افزایش توده عضلانی می‌گردید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که شنبلیله را هم در برنامه غذایی‌تان بگنجانید. نتایج مطالعه‌ای که به‌تازگی در مجله انجمن بین‌المللی تغذیه وزشی نشان منتشر شده است نشان می‌دهد که شنبلیله به میزان قابل‌توجهی بر بالا بردن مقاومت بدن، کاهش چربی‌ها و افزایش توده‌های عضلاتی بدون چربی تأثیرگذار است.

دیابت: یکی دیگر از ویژگی‌های شنبلیله، جلوگیری از ابتلا به دیابت و کنترل آن است. این سبزی خوش عطر می‌تواند سبب تحریک تولید انسولین و کاهش جذب قند در معده شود. این گیاه حاوی یک اسید آمینه ویژه است که مانع مقاومت بدن به انسولین می‌شود.

حمله‌های قلبی: متخصصان تغذیه می‌گویند شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد شنبلیله می‌تواند با کاهش سطح کلسترول مضر و تری‌گلیسیرید از حمله‌های قلبی و سکته‌های مغزی جلوگیری کند. البته افراد مبتلا به برخی بیماری‌های خاص قلبی و عروقی بهتر است پیش از مصرف شنبلیله با پزشک خود مشورت کنند. بیماری‌های زنان و بارداری: مصرف شنبلیله در طول یک ماه، با تعادل هورمون‌ها، به کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی و حتی یائسگی کمک می‌کند. اگر باردار هستید و برای نخستین بار قصد دارید از شنبلیله استفاده کنید، بهتر است پیش از مصرف آن با پزشکتان مشورت کنید؛ اما متخصصان تغذیه می‌گویند شنبلیله یک سبزی همه‌کاره است که می‌تواند زایمان طبیعی را آسان‌تر کند. همچنین به گفته آنان شنبلیله در تقویت جریان شیر در زنان شیرده تأثیر قابل‌توجهی دارد.

افزایش حجم پستان: متخصصان زنان و زیبایی می‌گویند که شنبلیله می‌تواند در رشد طبیعی پستان تأثیرگذار باشد. این پزشکان ادعا می‌کنند که شنبلیله به‌عنوان یک مکمل می‌تواند به‌طور منظم سبب تحریک تولید سلول‌های جدید پستان شود.

سلامت مردان: شنبلیله دارای فتوشیمی‌هایی به نام ساپونین است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ساپونین بر فعال کردن هورمون‌های مردانه، افزایش تمایلات جنسی و افزایش عملکرد جنسی مردان تأثیرگذار است. یک تحقیق یکپارچه در مرکز پژوهشی طب بالینی و مولکولی استرالیا نشان داد مردانی که به‌طور مرتب در طول یک دوره شش هفته‌ای دو بار در روز شنبلیله استفاده می‌کردند تا ۳۰ درصد افزایش عملکرد جنسی را تجربه کرده‌اند.

وزن	20 گرم
نام فارسی	شنبلیله
انتخاب وزن	10 گرمی, 20 گرمی, 50 گرمی, 100 گرمی, 250 گرمی, 500 گرمی, 1 کیلویی
نام علمی	Trigonella foenum-graecum
خانواده	Leguminosae