بذر فلفل سانتافه

فلفل گیاهی است یک‌ساله که درجه حرارت پایین باعث کم شدن دوره رشدش می‌شود. در بعضی از مناطق که آب‌وهوا مساعد باشد، ممکن است ساقه خشبی شود و بیش از یک سال عمر کند و به‌صورت گیاه دوساله درآید. وقتی‌که ساقه اصلی آن ۱۰ تا ۱۲ برگ تولید میوه می‌کند. سپس شاخه‌های جانبی آن به وجود می‌آیند که در انتهای آن‌ها گل‌ها ظاهر می‌شوند. در بعضی از ارقام آن بوته عرضی رشد کرده، روی زمین پهن می‌شود. برگ‌ها به‌صورت ساده، منفرد، بیضی شکل و متناوب روی ساقه قرار دارند. اگر بر اثر جابه‌جا شدن بوته انتهای ریشه قطع نشود، ممکن است تا عمق ۵۰ تا ۶۰ سانتی‌متری در داخل خاک رشد کند. هر گل فلفل دارای گلبرگ پیوسته است که به رنگ سفید یا ارغوانی دیده می‌شود. گاهی رنگ پرچم‌ها به‌صورت آبی دیده می‌شود و حشرات در گرده‌افشانی آن نقش مهمی ایفا می‌‌کنند. میوه آن به‌صورت سته است که دارای تعداد زیادی بذر است و داخل آن از چند حفره یا قسمت تشکیل شده است که ممکن است بین ۲ تا ۴ و گاهی تا ۵ قسمت متغیر باشد. گاهی روی یک بوته تمام انواع میوه با حفره‌های مختلف دیده می‌شود.

شکل میوه بسیار متغیر است. آن‌ها به‌صورت کشیده، نوک‌تیز، گرد و کروی، مخروطی و یا استوانه‌ای مشاهده می‌گردند. رنگ میوه نارس سبز است ولی وقتی‌که رسید به رنگ‌های زرد، قرمز و یا قهوه‌ای ظاهر می‌شود. فلفل از جمله سبزی‌های بسیار خوش‌طعم است که تقریباً در همه غذاها و خوراک‌ها از آن استفاده می‌کنیم. فلفل در انواع مختلف شیرین، تند، چیلی، سفید، زرد، نارنجی، قرمز، سبز، بنفش و حتی قهوه‌ای موجود است. فلفل‌ها اندازه‌های بزرگ یا کوچک دارند. کشیده و قلمی یا چاق و گرد هستند. انواع دلمه‌ای و ساده دارند. به‌طورکلی، خانواده فلفل‌ها بسیار وسیع و گسترده است و همه آن‌ها طرفداران بی‌شماری در سراسر دنیا دارند؛ اما به‌طورکلی فلفل را به دو دسته تند یا شیرین تقسیم‌بندی می‌کنند. بهترین نمونه فلفل شیرین، فلفل دلمه‌ای است. البته فلفل‌های دیگری نیز هستند که شیرین هستند؛ اما فلفل دلمه‌ای همیشه و در هر شرایطی شیرین است. دلیل تند بودن فلفل‌های چیلی نیز کپسای سین (نوعی الکالوئید) است که در آن‌ها وجود دارد. میزان تندی فلفل‌ها نیز با هم فرق دارد. به‌طور مثال، فلفل‌های قرمز بسیار تندتر از فلفل سبز تند هستند.

فلفل سانتافه نوعی فلفل خوراکی است که به‌صورت یک‌ساله کشت می‌شود. ارقام مختلفی دارد. فلفل از چاشنی‌های موردعلاقه ایرانیان است که از آن استفاده‌های گوناگونی می‌شود. طول فلفل سانتافه معمولاً در حدود ۹ سانتی‌متر و عرض آن حدود ۳ الی ۴ سانتی‌متر است. گل‌های کوچک سفید رنگی دارد. از گیاهان پربازده است که باردهی بالایی دارد. فلفلی زیبا و زینتی است که برگ‌های به رنگ سبز دارد. برگ‌های فلفل شیارهای ظریفی دارد.

احتیاجات آب‌وهوایی

فلفل مانند گوجه فرنگی و بادمجان یک سبزی فصل گرم است. فوق‌العاده به سرما حساس است. کلیه احتیاجات آب‌وهوایی، کودی، اعمال زراعی آن شبیه گوجه فرنگی و بادمجان است. ذکر این نکته لازم است که شاید فلفل خشکی را بهتر تحمل کند. مقادیر نامناسب آب و حرارت دو عامل مهم در افتادن گل و میوه آن است. حرارت زیاد و رطوبت کم باعث ریزش گل و میوه می‌گردد. در طول دوره رشد، دما نباید از ۳۵ درجه سانتی‌گراد بیشتر شود و یا از ۱۸ درجه سانتی‌گراد پایین‌تر رود. مناسب‌ترین دما برای رشد فلفل بین ۲۱ تا ۲۹ درجه سانتی‌گراد است. شایان‌ذکر است که دما در شب در تشکیل میوه تأثیر بسزایی دارد. چنانچه دما در شب پایین‌تر از ۵/۱۶ درجه سانتی‌گراد و یا بالاتر از ۲۴ سانتی‌گراد برسد، میوه تشکیل نمی‌شود.

خاک مناسب

خاک‌های لوم شنی که رطوبت را تا اندازه‌ای در خود نگه می‌دارد، برای فلفل مناسب است. فلفل نسبت به کودهای آلی و شیمیایی عکس‌العمل مثبت نشان می‌دهد. pH بین ۵/۶ تا ۵/۷ برای رشد آن مناسب است؛ ولی در pH کمتر از ۵/۶ تا ۵/۵ نیز می‌تواند به‌خوبی رشد کند و محصول بدهد. فلفل pH کمی اسیدی را بهتر از گوجه فرنگی و بادمجان تحمل می‌کند. البته خاک‌های کمی اسیدی را می‌توان با آهک اصلاح نمود.

کاشت

فلفل را می‌توان مانند گوجه فرنگی و بادمجان مستقیماً کاشت و یا خزانه‌گیری کرد. حدود ۵۰۰ تا ۹۰۰ گرم بذر برای تهیه نشا برای یک هکتار زمین کافی است. بوته‌ها ممکن است ۷ تا ۱۰ هفته در خزانه باقی بمانند. فلفل را در جوی و پشته نشا می‌کنند. عرض پشته‌ها که همان فاصله دو خط کشت است، حدود ۵۰ تا ۷۰ سانتی‌متر و فاصله دو بوته روی خط کشت بین ۳۰ تا ۶۰ سانتی‌متر متغیر است.

برای کاشت در گلدان نیز می‌توانید از ترکیب خاک‌برگ و کود حیوانی و خاک باغچه استفاده کنید. البته اگر می‌خواهید گلدان را در منزل نگه‌دارید بهتر است برای دوری از آفات و بیماری‌های خاک باغچه و کود حیوانی از خاک‌های آماده همانند کمپوست استفاده کنید. داخل گلدان گودال‌های کوچک ایجاد کنید. اکنون نشاء را از جای خود به همراه خاک اطراف ریشه بردارید و در حفره‌ای که در گلدان ایجاد کرده‌اید بکارید. بهتر است مقداری از ساقه نیز درون خاک برود. حال با دست خاک اطراف نشاء را فشار دهید. گلدان را خوب آبیاری کنید و در محیطی پرنور و گرم (دمای ۲۱ تا ۳۰ درجه) قرار دهید و منتظر رشد آن باشید. اگر می‌خواهید گلدان را در منزل نگه‌داری کنید حتماً باید محیطی پرنور را برایش در نظر بگیرید، پشت پنجره جنوبی با حداقل ۸ ساعت نور در روز ایده آل است. اگر این شرایط را نمی‌توانید فراهم کنید باید از نورهای کمکی (فلورسنت) استفاده کنید. برای این کار باید چراغ فلورسنت را در فاصله ۸ تا ۱۰ سانتی‌متری گیاه قرار دهید. (معمولاً برای فلفل می‌توانید در روز حدود ۱۵ ساعت از این نور بهره ببرید). آبیاری باید هر چند روز یک‌بار هنگامی‌که سطح خاک خشک شد انجام شود. آبیاری بیش‌ازحد باعث ریختن گل‌ها و آسیب دیدن گیاه می‌شود. گل‌های فلفل به‌طور طبیعی در محیط بیرون از خانه گرده‌افشانی می‌شوند و به محصول تبدیل می‌شوند. ولی اگر گلدان‌ها را داخل منزل و پشت پنجره یا حتی داخل بالکن نگه‌داری نموده‌اید باید برای گرده‌افشانی دست‌به‌کار شوید. برای گرده‌افشانی از یک قلم‌مو یا یک عدد گوش پاک‌کن می‌توانید کمک بگیرید. گوش پاک‌کن را به‌آرامی به گرده بساک گل نر مالش دهید و آن را به کلاله گل ماده منتقل کنید. بعد از گرده‌افشانی گل‌ها به‌مرور تبدیل به فلفل می‌شوند. اجازه دهید تا فلفل به حداکثر اندازه خود برسد و سپس با قیچی یا چاقو به‌آرامی آن را از بوته جدا کنید. فلفل سبز شیرین در ابتدا سبز بوده و اگر خیلی روی بوته بماند اکثر اوقات طعم شیرینی دارد ولی ممکن است بستگی به شرایط کاشت اعم از آبیاری و خشکی و رطوبت هوا طعم آن به‌تندی برود.

خواص

ارزش غذایی فلفل خیلی زیاد است. فلفل دارای انواع ویتامین‌های A، B1، B2، نیاسین و C است. بخصوص فلفل از نظر ویتامین‌های A از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین فلفل دارای املاح کانی فراوان است. عناصری هم چون کلسیم، فسفر، آهن، سدیم و به‌خصوص پتاسیم در فلفل به حدود وفور وجود دارد. همچنین فلفل دارای پروتئین، چربی، کربوهیدرات و ترکیبات فیبری است. بیش از ۹۰ درصد وزن فلفل را آب تشکیل می‌دهد. تندی فلفل مربوط به ترکیبات فنولیک به نام کاپسا ایسین می‌باشد که مقدار آن در ارقام مختلف فلفل متفاوت است و قرمزی رنگ فلفل در هنگام رسیدن میوه مربوط به ترکیبات مختلف شیمیایی به نام کاپ سانتین، کاپ سانوهین، کاپ سوربین، زی زانتین، کریپتوزانتین و لوتئین است که برای خوش‌رنگ و خوش‌طعم کردن غذا به آن اضافه می‌کنند. از فلفل به‌عنوان دارو استفاده می‌شود و آن در درمان روماتیسم، سوءهاضمه، ناراحتی‌های اعصاب و لمباگو تجویز می‌گردد. چگونگی برداشت فلفل به نوع فلفل و طرز مصرف آن بستگی دارد. ارقام فلفل شیرین را وقتی برداشت می‌کنند که میوه‌های آن‌ها هنوز سبز هستند؛ ولی باید به رشد کاملشان رسیده باشند. این نوع فلفل را به‌عنوان سبزی مصرف می‌‌نمایند. برای تهیه ادویه باید میوه کاملاً رسیده و قرمز باشد.

فلفل دارای ویتامین‌های A، B، B6، C، پروتئین، کالیم، کلسیم، منیزیم، چربی، روغن، فیبر، بتاکاروتن، هیدروکربن، شکر، بیوفلاونیدن، کپساسین و آنتی اکسیدان است که باعث جلوگیری از سرطان دستگاه گوارشی و پائین آوردن کلسترول خون و افزایش جریان خون می‌گردد. فلفل باعث ترشح آنتی باکتری‌ها و جلوگیری از عفونت روده‌ها می‌گردد و در تسکین و آرامش اعصاب قبل از خواب نقش بسزایی دارد. همچنین به دستگاه گوارشی در هضم غذا کمک می‌کند.

آفات و بیماری‌ها

از آفات مهم فلفل می‌توان از شته‌ها، تریپس، کرم شب‌پره زمستانه، کک‌های گیاهی و انواع مختلف نماتدها همچون Root-knot-nematode نام برد. از بیماری‌های مهم فلفل آنتراکنوز، پژمردگی باکتریایی، لکه برگی، پوسیدگی میوه، سفیدک حقیقی، بیماری بوته میری فیتوفترایی فلفل و بیماری‌های ویروسی قابل ذکر است.