بذر اسفناج

منشأ اسفناج شمال هندوستان بوده و دارای سابقه تاریخی است، اسفناج ابتدا به‌عنوان دارو توسط یونانیان استفاده می‌شد و بعدها به‌عنوان غذا تولید زراعی آن از مناطق مدیترانه‌ای فرانسه آغاز و سپس به انگلیس و آمریکا گسترش یافت. اکنون کشت اسفناج در مناطق کوهستانی رواج یافته، زیرا در طول زمانی که اسفناج به گل و بذر می‌رود این گیاه را می‌توان کشت نمود. اسفناج دو برابر دیگر سبزی‌ها فیبر دارد. یک پیمانه اسفناج حدود ۲۰ درصد فیبر دارد که مانع یبوست است و به هضم غذا کمک می‌کند. فیبر موجود در این سبزی، قند خون را پایین نگه‌داشته و با ایجاد حس سیری می‌تواند مانع از پرخوری شود. ویتامین C و E، بتاکاروتن، منگنز، روی و سلنیوم موجود در اسفناج همگی از آنتی‌اکسیدان‌های قوی برای مقابله با پوکی استخوان، گرفتگی رگ‌ها و فشارخون بالاست. این سبزی پرخاصیت سرشار از ویتامین‌های مختلف ازجمله A، K، D و E بوده و حاوی مواد معدنی خوبی نیز هست. اسفناج نسبت به آب‌وهوا حساسیت چندانی ندارد و جزء محصولات فصل خنک است. رطوبت کافی هوا و خاک در رشد و نمو و کیفیت اسفناج اثر مثبت دارند. در مناطق گرم مثل خوزستان آن را در اواسط پاییز و در نقاط سرد در اواسط بهار می‌کارند.

متأسفانه این روزها برخی اخبار مبنی بر آبیاری سبزی‌ها با آب فاضلاب و ناسالم بودن آنها به گوش می‌رسد. بنابراین بهتر است امسال برای کاشت سبزی مصرفی خودمان دست به کار شده و دیگران را نیز به کاشت سبزی در منزل و آپارتمان تشویق کنیم. مشاهده رشد هر روزه سبزی‌ها در گلدان و برداشت و مصرف آن یکی از راه‌های یافتن آرامش در این ایام است. اگر می‌خواهید سبزی‌هایتان را پشت پنجره و تو گلدان‌های زیبا پرورش بدهید بهتر است از خاک آماده و تمیز استفاده کنید تا فضای آپارتمان از حشره و موجودات دیگر پر نشود. بهترین خاک برای کاشت سبزی کمپوست آماده است. اگر فقط می‌خواهید چند نمونه سبزی بکارید بدون شک ریحان سبز یا بنفش، تربچه، جعفری و شاهی اولین انتخاب‌ها هستند. برای اینکه سبزی‌های شما همیشه سبز و شاداب و از بیماری و آفات به دور باشند می‌توانید از کود NPK همانند ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده کنید.

بذر معمولی سبزی معمولاً به‌صورت کیلویی عرضه می‌شود و ناخالصی دارد و بخشی از آن را تخم علف تشکیل می‌دهد و نسبت به بیماری‌ها مقاومت پایینی دارد و انتخاب مناسبی برای کاشت در آپارتمان و ابعاد کوچک مثل گلدان نیست. برخلاف تصور خیلی از ما بذر اصلاح‌شده به معنای دست‌کاری ژنتیکی و تراریخته نیست. بلکه به معنای دقت در بذرگیری و انتخاب محصول مناسب برای بذرگیری است و گرده افشانی و تلقیح به‌صورت علمی و بر اساس استاندارهایی انجام می‌گیرد. درنتیجه بذر اصلاح‌شده نسبت به بیماری و آفات مقاوم است و درصد خلوص بالاتری دارد. همچنین از نظر رنگ و شادابی برتر از بذرهای معمولی‌اند. درنتیجه انتخاب مناسب‌تری برای کاشت بوده و تجربه بسیار خوبی از کاشت را به همراه دارد.

روش کاشت در گلدان

بذر، خاک استاندارد (کمپوست پیشنهاد می‌شود)، گلدان مناسب، دستکش، آبپاش کوچک، بیلچه و الک تنها ابزارهای کاشت سبزی در آپارتمان هستند. ابتدا بذرها را برای مدت ۱۰ ساعت و حداکثر ۳ روز خیس می‌کنیم. خاک را الک کرده تا نرم و یکدست شود. گلدان موردنظر را از خاک مرغوب (کمپوست آماده) پر می‌کنیم (بیش از ۳/۴ گلدان). گلدان انتخابی باید زهکشی خوبی داشته باشد (در انتهای آن سوراخ مناسبی برای خروج آب اضافی باشد). سپس اقدام به آبیاری گلدان می‌کنیم تا آب کاملاً از گلدان خارج شود. بعد از چند ساعت از آبیاری گلدان بذرها را بر روی خاک می‌ریزیم و حداکثر به ارتفاع دو برابر طول بذرها روی آن خاک می‌ریزیم. ریختن خاک زیاد روی بذرها باعث خفه شدن آن شده و نمی‌توانند رشد کنند. سپس با افشانه آب را بر روی سطح خاک اسپری کنید به صورتی که مطمئن شوید آب به بذرها رسیده و این کار را هر روز یا روزی دو بار انجام دهید. قبل از سبز شدن بذر سبزی نباید اجازه دهید سطح خاک خیلی خشک شود در این صورت از جوانه زدن خبری نیست. آبیاری زیاد نیز باعث می‌شود هوا به بذرها نرسد و خفه شوند و جوانه‌زنی صورت نگیرد. هنگامی‌که سطح خاک خشک شد اقدام به آبیاری مجدد کنید. البته می‌توانید بدون خیس کردن بذرها در آب، آن‌ها را به‌صورت دست پاش بر روی سطح خاک بریزید و با چنگال سطح خاک را زیرورو کنید تا بذرها به زیر خاک بروند. کوددهی را از هفته دوم بعد از جوانه‌زنی شروع کنید.

روش کاشت در باغچه و زمین

برای این کار بهتر است ابتدا مقداری خاک‌برگ یا کمپوست یا کود حیوانی بر روی باغچه ریخته و با بیلچه خاک را زیرورو می‌کنیم و سپس خاک را نرم و تخت و یکدست می‌کنیم. بذرها را به‌صورت دست پاش و یکنواخت در محل موردنظر ریخته و سپس با شن کش یا چنگال خاک را با آرامی زیرورو می‌کنیم تا بذرها به زیر خاک بروند. سپس به‌آرامی اقدام به آبیاری می‌کنیم به‌صورتی که آب بذرها را جابجا نکند و با خود نبرد. تا قبل از سبز شدن باغچه بهتر است هر روز یا روزی دو بار باغچه را آبیاری کنیم.

برداشت از باغچه یا گلدان

برای برداشت سبزی به‌خصوص در اولین برداشت‌ها بهتر است از قیچی استفاده کنیم زیرا بذرها زیاد در عمق قرار نداشته و ریشه قوی نداشته درنتیجه ممکن است از خاک دربیایند. برای برداشت سبزی‌ها را نباید از ریشه دربیاوریم بلکه تنها نوک آن را جدا کنیم و مصرف کنیم. بعد از گذشت چند روز از برداشت سبزی، مجدد می‌توانیم آن را برداشت کنیم و سبزی‌ها دوباره سبز می‌شوند.

خواص

۱) برگ اسفناج منبع غنی ویتامین A، B3، C و آهن و پتاسیم است.

۲) بدن را قلیایی می‌کند.

۳) خنک‌کننده است و برای پایین آوردن تب مفید است.

۴) ورم روده کوچک را رفع می‌کند.

۵) برای ورم ریه مفید است.

۶) ملین است و یبوست را برطرف می‌کند.

۷) برای لاغر شدن و کم کردن وزن مفید است.

۸ ) اسفناج به دلیل داشتن ماده‌ای بنام اسپیناسین، هضم غذا را تسریع می‌کند. این ماده باعث تحریک معده و ازدیاد ترشحات آن می‌شود.

۹) خوردن اسفناج پخته یا بورانی در رفع تشنگی مؤثر است.

۱۰) قرقره آب خام یا پخته اسفناج برای از بین بردن ورم و درد گلو مفید است.

۱۱) برای رفع سرفه‌های خشک، برگ اسفناج را با جو پوست کنده و روغن بادام بپزید و بخورید.

۱۲) آش اسفناج با گشنیز برای سردردهایی که ناشی از سوء هاضمه و اختلال دستگاه گوارش است، مفید است.

۱۳) اگر آش اسفناج را با آب لیمو و سماق یا آب غوره بخورید، سردردهای ناشی از اختلال کیسه صفرا را برطرف می‌کند.

۱۴) خوردن اسفناج از سرطان جلوگیری می‌کند، مخصوصاً در افرادی که به مصرف الکل و سیگار عادت دارند.

۱۵) تحقیقات دانشمندان نشان داده است که اسفناج در پیشگیری از سرطان روده بزرگ، معده، پروستات، ‌حنجره و رحم مؤثر است.

۱۶) اسفناج کلسترول خون را پایین می‌آورد.

۱۷) بهترین دارو برای کسانی است که مبتلا به کم‌خونی هستند.

۱۸) اسفناج مانند جارو روده بزرگ را تمیز می‌کند.

۱۹) ترشحات لوزالمعده را افزایش می‌دهد.

۲۰) اسفناج سبزی مفیدی برای تقویت اعصاب است. اسفناج، تعداد گلبول‌های قرمز خون را افزایش می‌دهد، بنابراین بهترین دارو برای افراد مبتلا به کم‌خونی است.

۲۱) اسفناج پخته برای رفع بیماری آسم و گرفتگی صدا بسیار مؤثر است.

۲۲) رماتیسم و نقرس را درمان می‌کند.

۲۳) برای زیاد کردن شیر در مادران شیرده مؤثر است.

۲۴) سابقاً نوعی شربت از اسفناج تهیه می‌شد که در معالجه خونریزی‌ها و کم‌خونی از آن استفاده می‌کردند.

۲۵) تخم اسفناج ملین و خنک‌کننده است.

۲۶) تخم اسفناج برای برطرف کردن ورم کبد و یرقان مفید است.

۲۷) اسفناج تعداد گلبول‌های قرمز خون را افزایش می‌دهد.

۲۸) اسفناج چون دارای کلروفیل است، عضلات روده را تحریک کرده و تخلیه مدفوع را آسان می‌کند.

۲۹) اسفناج اسیدیته خون را کم می‌کند و عضلات و استخوان‌ها را تقویت می‌نماید.

۳۰) رعشه و بوی بد دهان را از بین می‌برد.

۳۱) قوت غذایی اسفناج از سایر سبزی‌ها بیشتر است، مشروط بر اینکه آب آن را دور نریزید و از ساقه‌های نازک و نورسته آن در سالاد استفاده کنید.

۳۲) باعث افزایش اشتها به‌خصوص در کودکان می‌شود.

۳۳) برای معالجه کک و مک، اسفناج را در روغن زیتون قرار دهید و بعد روی صورت بگذارید.

وزن	10 گرم
نام فارسی	اسفناج
نام انگلیسی	Spinacia
نام علمی	Chenipodiacea spinacia oleracea L
خانواده	Amaranthaceae
رنگ برگ	سبز