بذر درخت زردآلو

زردآلو نام میوه‌ای خوراکی، گرد و کروی مانند است. میوه این گیاه هسته‌دار می‌باشد که هسته آن نیز بسیار خوشمزه است که طرفداران زیادی دارد. زردآلو از تیره گل‌سرخیان و رزاسه و جزو دسته بادامی هاست که دارای میوه شفت می‌باشند. میوه آن به شکل قلب نوک تیز به رنگ سبز روشن مایل به زرد می‌باشد. گل‌های آن درشت و به رنگ سفید متمایل به قرمز است و دوجنسی می‌باشند. هسته آن صاف، قهوه‌ای و بیضی شکل است. گل‌های زردآلو در بهار معمولاً زودتر از اکثر میوه‌های دیگر باز می‌شود و به همین دلیل باید این گیاه را در مناطقی که سرمای دیررس بهاره وجود نداشته باشد کاشت. منشأ این گیاه را ارمنستان می‌دانند ولی به‌طورقطع اصل این درخت از آسیای غربی و مرکزی است. بومی چین بخصوص چین غربی و سیبری است. درخت زردآلو چندان مرتفع نمی‌باشد و ارتفاعش تا 6 متر هم می‌رسد.

میوه این گیاه شیرین و به رنگ زرد می‌باشد که در ابتدای رشد به رنگ سبز است. شکوفه‌های زیبا و بزرگی به رنگ سفید و صورتی دارد که به هنگام شکفتن منظره زیبایی را پدید می‌آورد. برگ‌های بیضی مانندی به رنگ سبز دارد. میوه این گیاه گوشتی و درعین‌حال آبدار است. میوه این گیاه در اوایل فصل تابستان می‌رسد. به سرمای دیررس تابستان حساس است. این درخت تا 40 سال نیز عمر می‌کند. میوه این گیاه خواص بسیاری دارد. در بیشتر مناطق رشد می‌کند. در هر گره یک شاخه یک ساله و یا اسپور زردآلو، معمولاً سه جوانه در محور برگ رشد می‌کند. جوانه وسطی رویشی و در جوانه کناری جوانه‌های گل هستند. تعداد جوانه‌های گل موجود در هر واحد رشد یا هر گره بسته به رقم متفاوت است. واحدهای ثانویه رشد طولی (که بعد برداشت تشکیل می‌شوند) تعداد گل بیشتری نسبت به واحدهای اولیه رشد طولی (که طی گلدهی و میوه دهی ایجاد می‌شوند) تولید می‌کنند و احتمال تبدیل یک گل به میوه در واحدهای ثانویه رشد، بیشتر است. به عبارت دیگر شیب تعداد گل‌ها در شاخه‌های بلند از پایین به سمت نوک شاخه افزایش یافته و گل‌ها به‌صورت تدریجی در جهتی مشابه باز می‌شوند. زمان گلدهی زردآلو به رقم و تعداد ساعات سرمای بین 0 الی 7 درجه سانتی‌گراد در طی فصل خواب بستگی دارد و طول مدت گلدهی بسته به رقم و شرایط جوی تغییر می‌کند. تمایز یابی زردآلو در اواخر تابستان روی شاخه‌های فصل جاری و اسپورهای کوتاه مسن‌تر صورت می‌گیرد و گل‌ها فقط روی جوانه‌های جانبی به وجود می‌آیند.

درختان زردآلو بیشترین خسارت را از سرماهای بهاره متحمل می‌شوند زیرا زودتر از سایر درختان میوه گل می‌دهند. زردآلو یک گونه کاملاً مستعد برای تشکیل نامنظم میوه است که سبب حذف ارقام خوب زردآلو با وجود داشتن خواص کمی و کیفی مناسب و تقاضای زیاد بازار برای آن‌ها می‌شود. به دلیل سختی ارزیابی تمام عوامل احتمالی مؤثر بر تشکیل میوه در شرایط باغ، این رفتار به‌خوبی شناسایی و ارزیابی نشده است ولی دلایل متعددی برای بی‌نظمی تشکیل میوه زردآلو متصور است.

شرایط محیطی موردنیاز

شرایط محیطی موردنیاز درخت زردآلو، بسیار شبیه هلو است؛ با این تفاوت که کمتر از آن به سرمای زمستانه نیاز دارد.

کوددهی

با توجه به این که اکثر خاک‌های تحت کشت زردآلو آهکی- فقیر- شنی بوده است. مدیریت صحیح کودها یکی از عوامل مؤثر در افزایش کیفیت و بهبود خواص کیفی میوه زردآلو است. در میان عناصر غذایی پتاسیم، کلسیم، روی و بر در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت زردآلو نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند.

خاک

زردآلو در اکثر خاک‌های عمیق که به‌خوبی زهکشی شده باشند قادر به رشد است. ریشه زردآلو در برابر غرقاب شدن بسیار حساس است و خاک‌های که به نسبت سبک و شنی هستند مناسب‌ترند. خاک محل زردآلو باید 3 متر عمق داشته باشد در صورتی که خاک زهکشی خوبی داشته باشد مقدار زیاد آهک در خاک تأثیری بر روی ریشه درخت نخواهد داشت. زمین‌های مرطوب برای کاشت زردآلو بسیار نامناسب است ولی برعکس در زمین‌های خشک و ریگی و آهکی به‌خوبی به عمل می‌آید. در خاک‌های عمیق، رطوبت کم و سبک بهتر بارور می‌شود. در زمین‌های مرطوب از تنه و شاخه‌های درخت صمغ تراوش می‌کند.

آبیاری

ریشه‌های درخت زردآلو نسبتاً سطحی است یعنی این درختان توانایی یافتن و جذب آب را از اعماق خاک را ندارند و به همین دلیل آبیاری مناسب و وجود رطوبت مناسب در خاک برای رشد و میوه دهی این درختان اهمیت دارد. اگر در منطقه‌ای که زندگی می‌کنید میزان ریزش باران کم است می‌بایست حداکثر هر 10 روز یک بار نسبت به آبیاری گیاهان اقدام کرد. بعد از آبیاری نیز بهتر است که رطوبت تا عمق حدود 180 سانتیمتری خاک نفوذ کند زیرا بیشترین حجم ریشه‌های درخت در این عمق از خاک قرار دارند. اینکه چه مقدار از آب را باید استفاده کنیم تا این عمق از خاک خیس شود بستگی به بافت خاک دارد. برای خاک‌های سبک به آب کمتر و برای خاک‌های سنگین به آب بیشتر نیاز است.

نور

درختان زردآلو برای رشد مناسب به مکانی با نور کامل و مستقیم آفتاب حداقل به میزان 8 ساعت در طی فصل رشد نیاز دارند. نور کم مکان کاشت، موجب رشد ضعیف درختان، ریز شدن برگ‌ها، افزایش فاصله برگ‌ها نسبت به یکدیگر، پریدگی رنگ برگ‌ها، عدم شکل‌گیری جوانه گل و میوه و یا ریزش میوه‌ها در مراحل اولیه رشد و شکل‌گیری میوه‌های ریز و بدون کیفیت می‌شود. اگر رطوبت موردنیاز این گیاه به‌خوبی تأمین شود این گیاه نسبت به نور فصول پر نوری همانند تابستان هیچ‌گونه مشکلی نخواهد داشت.

دما

درختان زردآلو جهت استراحت و برطرف شدن نیاز سرمایی به 900-300 ساعت دمای زیر 7 درجه نیاز دارد. همچنین در مناطقی که زمستان‌های گرم دارند، شکوفه‌های این درختان در بهار ریزش می‌کند به همین دلیل در مناطق نیمه گرمسیری و یا گرمسیری نمی‌توان این درخت را پرورش داد. از نظر تحمل سرمای زمستان نیز اکثر انواع درختان زردآلو سرمای هوا را در زمستان حداکثر تا 25- درجه سانتی‌گراد تحمل می‌کنند البته انواعی از زردآلو همانند زردآلوی سیبریه Prunus sibirica نیز وجود دارند که سرمای زمستان را تا 50- درجه سانتی‌گراد تحمل می‌کند. اما میوه‌های خوراکی با کیفیت پایینی و به تعداد کم تولید می‌کنند. نوسانات دما در طی فصل رشد می‌تواند موجب از بین رفتن قسمتی از تاج درخت زردآلو شود که این مشکل با نام آپوپلکسی یا مرگ پیش رس معروف است؛ زیرا این نوسانات دمایی می‌توانند موجب ترک خوردن پوست درخت و باز شدن راهی برای ورود سایر آفات و موارد بیماری باز شود و فعالیت این عوامل موجب از بین رفتن برخی قسمت­های تاج و پوست تنه درختان زردآلو می‌شود.

کاشت

زردآلو از طریق بذر، خواباندن، پیوند و قلمه تکثیر می‌شود. بذر این گیاه برای رشد بهتر نیاز به یک دوره سرمادهی دارد برای این کار می‌توانید بذر این گیاه را در فصل پاییز بکارید تا در فصل بهار جوانه بزند و رشد کند. همچنین می‌توانید به مدت دو تا سه ماه بذر این گیاه را در فریزر و در دمای مناسب نگهداری کنید سپس آن را در بستر خاک یا گلدان در عمق مناسبی بکارید و روی آن را با خاک نرم بپوشانید پس از گذشت مدتی گیاه جوانه می‌زند و شروع به رشد می‌کند زمانی که گیاه رشد کرد و به حد معینی از رشد رسید نهال به دست آمده را به زمین اصلی منتقل کنید. عمق کاشت بذر 1 تا 3 سانتیمتر است. فاصله کاشت بذر 3 تا 5 متر می‌باشد. ارتفاع این گیاه بین 3 تا 8 متر و گاهی بیشتر است.

پیوند زنی یکی از روش‌های اصلی تکثیر این درختان است. در این روش پیوندک‌ها از درختان زردآلو که صفات مناسبی در میوه دهی و کیفیت میوه دارند تهیه می‌شود. از آنجایی که ریشه‌های درختان زردآلو به خاک‌های سنگین حساس هستند و در مکان‌هایی که تعویض خاک مشکل است می‌توان از پایه‌هایی استفاده کرد که نسبت به چنین شرایطی حساسیت کمتری دارند. پایه‌های بذری زردآلو و یا به بیان دیگر پایه‌هایی که از کاشت هسته زردآلو به دست می‌آیند مناسب خاک‌هایی عمیق با زهکش مناسب هستند همچنین به طور کلی با استفاده از پایه‌های بذری زردآلو محصولی بهتر و رشدی بیشتر به دست می‌آید. اما اگر خاک سبک‌تر و شنی و با محدودیت آبیاری باشد می‌توان از پایه بادام برای درختان زردآلو استفاده کرد. درختان هلو نیز یکی از پایه‌های متداول برای درختان زردآلو هستند که بخصوص در زمین‌های شنی که زهکش خوبی دارند و آبیاری می‌شوند مناسب است. نتیجه استفاده از پایه هلو پاکوتاه شدن درخت زردآلو است. البته در این پیوند یعنی زردآلو بر روی پایه هلو احتمال عدم گرفتن پیوند و ناسازگاری در محل پیوند وجود دارد و از طرفی کاشتن پایه‌های هلو در باغی که قبلاً درختان هلو در آن رشد می‌کردند نتیجه خوبی نخواهد داشت. در زمین‌های سنگین و مرطوب می‌توان از پایه آلو بخصوص آلوی میروبالان P.cerasifera استفاده کرد البته یکی از مشکلات این پایه حساس بودن آن به پژمردگی ریشه و طوقه با عامل قارچی ورتیسلیوم است.

نوع پیوندی که برای عملیات پیوند زردآلو استفاده می‌شود پیوند T و یا پیوند شکمی است و زمان انجام این پیوند نیز خرداد ماه است. در این زمان از پایه‌هایی استفاده می‌شود که ضخامتی برابر با قطر یک مداد (حدود 6 میلی‌متر) داشته باشند و انجام عمل پیوند بر روی پایه‌هایی که کمتر از این حد ضخامت دارند را تا شهریور به تعویق می‌اندازند. محل پیوند بر روی پایه نیز حدود 25-10 سانتیمتر از سطح خاک بالاتر است. بعد از گرفتن پیوندک می‌توان مابقی ساقه مربوط به پایه را از بالاتر از مکان پیوند است قطع کرد و برید. البته این کار را می‌توان به‌تدریج نیز انجام داد به شکلی که یک هفته بعد از انجام عمل پیوند ادامه ساقه پایه را از حدود 10 سانتیمتری بالای پیوندک برید و بعد از گذشت دو هفته دیگر و مشاهده رشد پیوندک، باقیمانده پایه از بالای پیوندک حذف کرد.

هرس کردن

در هنگام کاشت نهال جوان، شاخه اصلی از ارتفاع حدود 70 سانتیمتری بالای سطح خاک بریده می‌شود و 5-3 شاخه اصلی که البته فواصل مناسبی از یکدیگر دارند و در اطراف تاج درخت پراکنده هستند نگهداری می‌شوند. این شاخه‌ها در اصل چهارچوب اصلی درخت را در آینده تشکیل می‌دهند. این شاخه‌ها نیز تا حدود یک‌سوم ارتفاعی که دارند سرزنی می‌شوند و حدود دوسوم آن‌ها باقی می‌ماند البته در صورت لزوم می‌توان این مقادیر را کاهش و یا افزایش داد. در سال دوم، سوم و چهارم هرس این درختان شامل کم کردن شاخه‌هایی که موجب شلوغ شدن تاج درخت و همچنین قطع کردن و کوتاه کردن شاخه‌هایی است که با هم اصطکاک دارند. میوه‌های درختان زردآلو اکثراً بر روی شاخه‌های کوچک دو ساله (سیخک های دوساله) شکل می‌گیرند و هر سیخک بعد از 4-3 سال عمر خشکیده می‌شود و از بین می‌رود و یا در هنگام برداشت میوه‌ها همراه با میوه‌ها از درخت جدا می‌شوند هرس سالانه این درختان به‌منظور تحریک گیاه به تولید سیخک انجام می‌شود. بنابراین ساقه‌های این درختان در زمان هرس سرزنی می‌شوند به‌نحوی‌که یک‌سوم از طول آن‌ها کوتاه شود و دوسوم از طول باقی بمانند. این سرزنی رشد و نمو سیخک­ها را تحریک می‌کند. در درختان بالغ زردآلو شاخه‌های یک‌ساله در درختان جوان و بالغ که به میوه دهی رسیده‌اند 60-50 سانتیمتر و در درختان نسبتاً مسن که هنوز توانایی مناسبی در تولید میوه دارند حدود 35-25 سانتی­متر باید در طی سال رشد کنند. اما اگر رشد بیش از این مقدار است می‌بایست که از رشد بی‌رویه آنان با کمک عمل هرس جلوگیری کرد. البته با کوتاه کردن و سرزنی شاخه‌ها امکان رشد شاخه‌های جانبی بشمار نیز هست که تعداد آن‌ها را نیز می‌بایست کنترل کرد و قطع کرد تا تاج درخت دچار ازدحام و شلوغی نشود.

تنک کردن

عمل دیگری که می‌بایست در زمان شکل‌گیری میوه‌ها انجام داد تنک میوه است زیرا تعداد میوه شکل گرفته در این درختان می‌تواند زیاد باشد که در نتیجه تمامی میوه‌ها از فضای کافی جهت بزرگ شدن برخوردار نیستند و در نتیجه میوه‌هایی کوچک و ریز شکل می‌گیرد اما با کم کردن تعداد میوه‌های نارس در ابتدای رشد می‌توان کاری کرد که میوه‌ها از فضای کافی برخوردار باشند. حدود 40 روز بعد از عمل گرده‌افشانی و یا به بیان دیگر زمانی که قطر میوه‌های جوان 1٫5 سانتی­متر شده بودند عمل تنک انجام می‌شود. بین هر دو میوه حدود 8-5 سانتی­متر فاصله در نظر گرفته می‌شود و بقیه میوه‌ها حذف می‌شوند.

آفات و بیماری ها

از آفات درختان زردآلو می‌توان به شته، شپشک، کنه تار عنکبوتی، مگس میوه، پیچاننده برگ، سوسک چوب‌خوار و زنبور مغز خوار زردآلو اشاره کرد. از بیماری‌های درخت زردآلو می‌توان به بیماری پوسیدگی قهوه‌ای، شانکر باکتریایی، سفیدک پودری، پژمردگی به دلیل قارچ ورتیسلیوم اشاره کرد. برای مبارزه با پوسیدگی قهوه‌ای که گل‌ها و سرشاخه‌ها را گرفتار می‌کند در فصل بهار زمانی که غنچه‌ها شروع به شکوفایی کردند درختان را با سم قارچ‌کش همانند کلروتالونیل (غلظت بر اساس دستورالعمل کارخانه سازنده سم) سم‌پاشی کنید.

خواص

زردآلو یکی از میوه‌های خوبی است که ورزشکاران بعد از ورزش می‌توانند بخورند. به‌شرط آنکه بعد از خوردن، آب ننوشند. در زمستان می‌توانند از برگه زردآلو استفاده کنند و در تابستان اگر می‌خواهند همراه آب باشد از برگه زردآلو خیسانده در آب استفاده شود.

زردآلو بازکننده گرفتگی‌های مجاری عروق و نرم‌کننده سفتی‌ها است. 10 صبح و 5 عصر میل شود.

زردآلو خاصیت آرام بخشی و نشاط‌آوری دارد؛ در ضمن خوردن آن به آن‌هایی که ناراحتی‌های قلبی دارند نیز توصیه می‌شود.

زردآلو به علت داشتن مقداری اسید سالسیلیک، برای درد مفاصل و رماتیسم مفید است.

خیس شده آن را اگر شخصی که مبتلابه تب است میل کند و پشت سر آن آب گرم و عسل میل کند باعث قطع تب می‌شود.

در برگه زردآلو مقادیری ویتامین D وجود دارد که در رشد استخوان و دندان‌ها بسیار مؤثر است.

مصرف برگه زردآلو سبب هضم غذا می‌شود و از یبوست جلوگیری می‌کند. بدین منظور، ابتدا آن را با آب بشویید. سپس آن را در آب خیس کنید و بگذارید یک شب بماند. سپس یک دانه لیموترش در آن بیندازید و صبح ناشتا، برگه خیس خورده را همراه با آب آن میل کنید که برای رفع یبوست بسیار مفید است.

وجود فلوئور در زردآلو از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند.

زردآلو، باعث رفع تشنگی و عطش می‌شود.

هیچ‌گاه بعد از غذا زردآلو نخورید و بعد از خوردن زردآلو حمام سرد ننمایید.

برای درمان اسهال 10 گرم برگ خشک آن را با آب سرد میل نمایید

برای از بین بردن کرم معده 5 گرم از روغن مغز تلخ زردآلو با احتیاط مصرف شود.

زردآلو حاوی آنتی‌اکسیدان بالایی است. بیشترین میزان آنتی‌اکسیدان آن متعلق به فلاونوئید پلی فنولیک مانند لوتئین، زآگزانتین و بتاکریپتو گزانتین ها است؛ مجموعه این‌ها موجب حفاظت بیشتر سلول‌ها در برابر رادیکال‌های آزاد اکسیژن که دلیل پیری، سرطان‌ها و بیماری‌های مختلف می‌باشند، می‌شود.

برای خرد کردن سنگ مثانه 5 گرم از روغن مغز تلخ زردآلو با احتیاط مصرف شود. سپس هر 4 ساعت یک لیوان عرق خارشتری.

شکوفه‌های خشک شده زردآلو خونریزی داخلی و بیرونی را بند می‌آورد.

زردآلو ضد سرطان است (مخصوصاً سرطان ریه و لوزالمعده).

زردآلوی رسیده به علت دارا بودن ویتامین‌های گروه B برای درمان بیماری‌های عصبی و روحی، بی‌خوابی، خستگی شدید، گیجی، فراموشی و … مفید است.

کسانی که کارهای فکری زیاد دارند خوردن زردآلو را فراموش نکنند.

برای کسانی که لاغر هستند خوردن زردآلو در فواصل غذا مفید است.

زردآلو برای خانم‌های حامله به‌عنوان عصرانه بسیار مفید است.

زردآلو سرشار از ویتامین A است که به رشد اطفال کمک کرده و باعث تقویت بینایی در آن‌ها می‌شود.

در بین سبزیجات، هویج و در بین میوه‌ها، زردآلو بیشترین مقدار بتاکاروتن را دارند و هیچ میوه دیگری به این اندازه دارای بتاکاروتن نیست. بتاکارتوتن از پوست در برابر اشعه ماورای بنفش محافظت می‌کند.

بتاکاروتن موجود در زردآلو مانع پینه بستن و خشک شدن پوست می‌شود. وقتی پوست بدن پوسته پوسته شده و سفید یا خاکستری رنگ می‌شود، نشانه کمبود بتاکاروتن است.

پوست‌هایی که خیلی خشک هستند چند برگه خشک زردآلو را در روغن زیتون خیس نموده سپس کوبیده به‌صورت ماسک روی پوست صورت بگذارید.

برای ترک دست‌وپا از ترکیب برگه زردآلو که در روغن بادام زمینی خیسانده استفاده شود.

برای رفع چروک صورت آب زردآلوی تازه را با کمی شیر و عسل مخلوط نموده ابتدا پوست را با صابون گیاهی شسته سپس با این محلول ماساژ دهید.

ماسک زردآلو لطیف کننده پوست صورت و گردن است.

برای رفع چروک صورت آب زردآلوی تازه را با کمی شیر و عسل مخلوط نموده ابتدا پوست را با صابون گیاهی شسته سپس با این محلول ماساژ دهید.

برای جلوگیری از نفخ خوب است که هسته زردآلو را هم بخوریم.

هسته تلخ زردآلو مواد سمی به نام اسید سیانیدریک و اسید پروسیک دارد. لذا خوردن هسته تلخ زردآلو خطرناک است.

مغز هسته از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک و برگ و گل آن سرد و خشک است.

مغز زردآلو آن تقویت‌کننده قوای جنسی است

خواص روغن زردآلو

روغن مغز هسته زردآلو را اگر در گوش بچکانید صداهای گوش را از بین برده و سنگینی گوش را درمان می‌کند.

روغن مغز هسته برای نرم کردن پوست مفید است

روغن مغز هسته اگر تلخ باشد کشنده کرم معده و روده است

روغن تلخ هسته ورم مقعد را از بین برده و سنگ مثانه را خرد می‌کند.

دم کرده برگ زردآلو برای قطع اسهال مفید است

مضرات زردآلو

اشخاص سالخورده و کودکان باید از زیاد خوردن آن احتراز کنند. همیشه باید زردآلو را قبل از غذا خورد و همراه با آن هسته آن را نیز تناول نمود زیرا هسته زردآلو ضد نفخ بوده و هضم آن را آن آسان می‌سازد.

افرادی که ناراحتی کبدی دارند، باید از زیاد خوردن زردآلو پرهیز کنند.

مصرف زیاد زردآلو باعث ایجاد لک‌های سفید پوستی می‌شود.

زردآلو از نظر طب قدیم ایران سرد و تر است، لذا برای سردمزاجان مضر است.

این میوه را هنگام ناشتا و با معده خالی نخورید، زیرا سبب دل‌پیچه می‌شود.

هرگز زردآلو را بعد از غذاهای سنگین نخورید.

بعد از خوردن زردآلو آب سرد ننوشید یا با آب سرد استحمام نکنید، زیرا باعث ایجاد گاز و نفخ در معده می‌شود.

اگر بعد از خوردن زردآلو دچار سنگینی و نفخ معده شدید، فوراً مقداری زیره را دم کرده و میل نمایید یا مقداری عرق زیره یا عرق نعنا بخورید.

زردآلوهای خشک شده اغلب با سولفیت‌ها عمل‌آوری می‌شوند تا عمر طولانی‌تری داشته باشند و در برابر اکسیداسیون و بی‌رنگ شدن در طی خشک شدن مقاومت بیشتری داشته باشند مانند آن چه برای دیگر میوه‌های خشک مانند انجیر نیز اتفاق می‌افتد.

سولفیت که رنگ نارنجی روشن زردآلو را در طی فرایند خشک شدن تثبیت می‌کند موجب ایجاد حالت‌های حاد تنفسی در برخی افراد حساس مبتلا به آسم می‌شود. بنابراین افراد حساس به سولفیت می‌توانند در عوض از میوه‌های خشک بدون سولفور که قهوه‌ای رنگ هستند استفاده نمایند.

وزن	20 گرم
نام فارسی	زردآلو
نام انگلیسی	Apricot
نام علمی	Prunus armenica
خانواده	گل سرخیان (Rosaceae)