بذر درخت افرا پالماتوم

افرا پالماتوم از درختان زیبا و زینتی است. این درخت بومی مناطقی از شرق آسیا به‌ویژه چین و ژاپن است. برگ‌های این گیاه اکثراً به‌صورت پنجه‌ای شکل و متقابل است. هر برگ این درخت 3 تا 5 برگچه دارد. برگ‌ها به‌صورت نوک تیز، دندانه‌دار، باریک و دراز می‌باشند. افرا پالماتوم دارای گونه‌های مختلفی است به همین منوال رنگ برگ‌های این گیاه بسته به نوع آن از قرمز، سرخ تا بنفش متفاوت است. برگ‌های گیاه به‌صورت بریده است. رنگ برگ‌های این گیاه همچون سایر درختان در فصل پاییز زرد یا نارنجی می‌شود. میوه فندقه مانندی دارد که معمولاً در فصل تابستان می‌رسد. گل‌های به نسبت کوچکی دارد که به هنگام شکفتن منظره خاصی را هویدا می‌کند. به‌صورت بونسای قابل رشد است. ارتفاع درخت افرا پالماتوم متغیر و بین 1 تا 6 متر و گاهی بیشتر نیز می‌باشد.

کاشت

بذر افرا برای جوانه زدن دو مشکل در پیش رو دارد یکی پوشش محکم بذر که جذب آب را برای آن مشکل می‌کند (بذرها برای شروع جوانه‌زنی حتماً باید ابتدا آب جذب کنند) و دیگری رکود جنین موجود در بذر؛ بنابراین باید به این بذر کمک کرد تا بتواند راحت‌تر جوانه بزند. اگر این بذرها بدون تیمار خاصی کاشته شوند حدود دو سال طول می‌کشد تا توانایی جوانه‌زنی را بیابند. در ابتدا می‌توان قسمت بال مانند بذر را از آنان جدا کنیم. این قسمت می‌تواند رطوبت اضافی در خود نگه دارد و موجب افزایش خطر پوسیدگی بذرها شود. سپس ابتدا می‌توان بذرها را به مدت دو روز در آب ولرم-گرم (حدود 40 تا 45 درجه) قرار داد. یعنی ابتدا آبی با این دما در ظرفی می‌ریزیم و بعد بذرها را داخل آب می‌گذاریم و سپس دو روز آن‌ها را در این شرایط نگه می‌داریم. این عمل می‌تواند به جذب آب از لابه‌لای پوشش سخت بذر کمک کند؛ اما بعد به مرحله برطرف کردن رکود بذر می‌رسیم که این نیز با عملی به نام سرمادهی مرطوب امکان‌پذیر است؛ یعنی بذرها را در میان موادی همانند خاک برگ مرطوب و یا مخلوط پیت + شن قرار می‌دهیم. توجه داشته باشید که این مواد باید تا حدودی مرطوب باشند و نه اینکه خیس باشند و قطرات آب در میان آنان مشاهده شود. بهتر است که بذرها در لابه‌لای این مواد قرار گیرند و همگی را داخل کیسه پلاستیکی قرار دهیم. این کیسه حتماً باید دارای چند سوراخ ریز باشد تا رطوبت اضافی در درون کیسه جمع نشود. این مسئله تأثیر منفی در پوسیدن بذرها دارد. این کیسه را باید به مدت 120 روز در دمای 2.7-1.1 در یخچال نگهداری کرد تا نیاز سرمایی بذرها از بین برود. در طی این مدت به مخلوطی که بذرها در لابه‌لای آن است مرتباً سر بزنید اگر خشک بودند کمی رطوبت (ترجیحاً با اسپری آب) اضافه کنید. اما همیشه مراقب باشید که در این کار زیاده روی نکنید. سپس بذرها را می‌توان در مخلوطی از خاک معمولی + خاک برگ + پیت موس کاشت. فاصله مناسب کاشت بذرها 15-7 سانتیمتر است و عمق گودال کاشت نیز سه برابر قطر بذر است. در تخمین قطر بذر پوشش بال کاغذی بذر را در نظر نگیرید. برخی از بذرها در همان سال جوانه می‌زنند اما اگر بذری جوانه نزد نشانه نیاز به یک دوره گرما و یا یک دوره دیگر سرمادهی مرطوب برای دستیابی به قدرت جوانه‌زنی است. در واقع بذرهای گیاه افرا می‌توانند در موردنیاز به دوره سرمادهی مرطوب و همچنین یک دوره کوتاه مدت از گرما تا حدودی با یکدیگر تفاوت عمل نشان دهند.

بذرها را می‌توان در پاییز کاشت (قبل از کاشت اگر به مدت یک هفته در آب غوطه‌ور باشند و هر روز آب عوض شود در جوانه‌زنی مؤثر است). اگر این بذرها بدون تیمار خاصی کاشته شوند حدود دو سال طول می‌کشد تا توانایی جوانه‌زنی را بیابند. در ابتدا می‌توان قسمت بال مانند بذر را از آنان جدا کنیم. این قسمت می‌تواند رطوبت اضافی در خود نگه دارد و موجب افزایش خطر پوسیدگی بذرها شود. در صورتی که در پاییز امکان کاشت نباشد عمل سرمادهی مصنوعی انجام می‌شود. یعنی بذرها را در میان موادی همانند خاک برگ مرطوب و یا مخلوط پیت +شن قرار می‌دهیم. توجه داشته باشید که این مواد باید تا حدودی مرطوب باشند و نه اینکه خیس باشند و قطرات آب در میان آنان مشاهده شود. بهتر است که بذرها در لابه‌لای این مواد قرار گیرند و همگی را داخل کیسه پلاستیکی قرار دهیم. این کیسه حتماً باید دارای چند سوراخ ریز باشد تا رطوبت اضافی در درون کیسه جمع نشود. این مسئله تأثیر منفی در پوسیدن بذرها دارد. این کیسه را باید به مدت 120 روز در دمای 2.7-1.1 در یخچال نگهداری کرد تا نیاز سرمایی بذرها از بین برود. در طی این مدت به مخلوطی که بذرها در لابه‌لای آن است مرتباً سر بزنید اگر خشک بودند کمی رطوبت (ترجیحاً با اسپری آب) اضافه کنید. اما همیشه مراقب باشید که در این کار زیاده‌روی نکنید و سپس می‌توان در عمق یک سانتیمتری با پوششی نازک از ماسه و در محلی سایه‌دار در بهار اقدام به کاشت آن‌ها نمود.

آبیاری

گیاهان افرا خشکی خاک را دوست ندارند و باید به شکل منظم آبیاری شوند. بهتر است برای جلوگیری از خیس شدن بیش از اندازه خاک، ابتدا اجازه دهید تا سطح خاک کمی رطوبت خود را از دست بدهد و سپس آبیاری کنید. آب را به اندازه‌ای استفاده کنید که از منافذ انتهای گلدان آب بیرون بیاید و ریشه‌ها کاملاً سیراب شوند. آبیاری بیش از اندازه ابتدا موجب از بین رفتن برگ‌ها و سرشاخه‌های جوان و در نهایت کل گیاه می‌شود. خشکی کشیدن گیاه برای 3-2 روز بخصوص زمانی که هوا گرم است صدمات جبران ناپذیری را ایجاد می‌کند بنابراین در روزهای گرم بسیار مراقب آبیاری این گیاه باشید. بخصوص که اصولاً گیاهان گلدانی نسبت به گیاهانی که در بستر فضای باز کاشته می‌شوند، زودتر نیاز به آبیاری پیدا می‌کنند. آبیاری را در طی زمستان کم کنید. خیس و غرقاب شدن خاک در طی زمستان یکی از دلایل از بین رفتن این گیاهان است.

نور

نور مستقیم آفتاب در صبح هنگام و یا عصر هنگام برای گیاه مناسب است و در میانه روز باید از نور مستقیم آفتاب محافظت شود این مسئله بخصوص در روزهای گرم تابستان بسیار اهمیت دارد. سوختگی نوک و حاشیه برگ‌ها از جمله تابش نامناسب نور مستقیم آفتاب است. محیط کم نور بخصوص در مورد برخی از افراهایی که برگ‌های قرمز رنگ دارند می‌توانند منجر به سبز شدن رنگ برگسار شود. شدت این مسئله در بین انواع مختلف افرا متفاوت است و برخی نسبت به این مسئله عکس العملی ضعیف و برخی دیگر نیز به شدت عکس‌العمل نشان می‌دهند و کاملاً سبز رنگ می‌شوند.

دما

در طی فصل رکود و خواب زمستانه دمای زیر 10- درجه سانتی‌گراد به ریشه گیاهان افرا آسیب وارد می‌کند بنابراین بهتر است که در زمستان گلدان گیاه را به مکانی محافظت شده همانند اتاقی سرد و یا گاراژ منتقل کنید. همچنین با شروع رشد در اوایل بهار و ظهور برگ‌ها این گیاه به دماهای نزدیک صفر درجه بسیار حساس است و خواهد خشکید. البته همیشه گیاه تماماً از بین نمی‌رود بلکه احتمال سیاه شدن و پیچش برگ‌ها بخصوص برگ‌های جوان نیز وجود دارد. اینکه خسارت سرما تا چه حد است بستگی به نوع افرا و همچنین میزان سرما دارد. گفته می‌شود افراهایی که برگ‌هایی صورتی رنگ دارند بیشتر از سایرین به دمای سرد حساس هستند؛ بنابراین حتماً بعد از طی شدن خطر سرمای دیررس بهاره، گلدان این گیاه را به فضای باز منتقل کنید. در طی تابستان نیز معمولاً داغ شدن گلدان مشکل ایجاد می‌کند؛ بنابراین در طی این فصل علاوه بر اینکه مراقب عدم تابش اشعه مستقیم آفتاب بخصوص در میانه روز باشید، مانع از افزایش دمای گلدان نیز باشید. بهتر است گلدان را در جایی قرار دهید که بدنه آن در سایه قرار داشته باشد و همان‌طور که در قسمت نور اشاره شد برگسار نیز در اوایل و اواخر روز از نور مستقیم بهره‌مند باشند. این گیاه به شرط بهره‌مندی از سایه و همچنین آبیاری مناسب و عدم داغ شدن بدن گلدان دما را تا حدود 35 درجه سانتی‌گراد نیز می‌تواند تحمل کند. اما توجه داشته باشید که وزش بادها در طی روزهایی که تا این حد گرم است می‌تواند منجر به خشکیدن و قهوه‌ای شدن نوک و حاشیه برگ‌های افرا شود.

خاک

این گیاهان خاک را تا حدودی اسیدی و با بافتی سبک دوست دارند؛ بنابراین خاک‌هایی که در ترکیب آنان شن و پیت موس به کار رفته باشد محیط خوبی را برای رشد آنان به وجود می‌آورد. همچنین از پرلایت نیز می‌توان در ترکیب خاک استفاده کرد. به‌عنوان مثال می‌توان از ترکیب دو قسمت خاک معمولی + دو قسمت خاک برگ + دو قسمت پرلایت و یا چهار قسمت مخلوط خاکی مخصوص گیاهان گلدانی+ یک قسمت پیت موس و یا شن استفاده کرد. همچنین فراموش نکنید که کف گلدان حتماً از 5-3 لایه سنگریزه استفاده کنید. در مورد غذادهی باید بدانید که به این گیاهان نباید زیاد کود داد. بخصوص کودهای حاوی نیتروژن زیاد منجر به رشد رویشی زیاد آنان و عدم موفقیت در پرورش آنان در گلدان می‌شود. همچنین در ترکیب خاک برای گیاهان جوان از کودهای دامی استفاده نکنید زیرا منجر به سوختن ریشه‌های جوان و تازه آنان می‌شود اما اگر کود دامی خوب پوسیده باشد استفاده از آن در ترکیب خاک مانعی ندارد. می‌توان از ترکیب 20-20-20 برای کوددهی استفاده کرد و می‌بایست اواسط تابستان کوددهی را متوقف کرد زیرا در این صورت رشدهای جدید ادامه می‌یابد و گیاه در برابر سرمای زمستانه حساس خواهد شد و آسیب خواهد دید. فصل تعویض گلدان در اوایل بهار است و باید قبل از شروع رشد جدید برگسار، گلدان گیاه را عوض کرد. اما لازم به ذکر است که گیاهان جوان را هر 2-1 سال می‌توان تعویض گلدان کرد. موردی که در زمان تعویض گلدان گیاهان افرا باید رعایت کرد هرس ریشه این گیاهان است. البته درختان جوان نیازی به هرس ریشه ندارند و در مورد درختان بالغ که بیش از ده سال سن دارند نیز هر 4-2 سال این عمل انجام می‌شود. چگونگی انجام هرس را در بخش هرس آورده شده است. اصولاً در زمان تعویض گلدان، گیاه در گلدانی که بزرگ‌تر است کاشته می‌شود اما اگر عمل هرس ریشه انجام بگیرد نیازی به تغییر اندازه گلدان نیست و از گلدان قبلی نیز می‌توان استفاده کرد. هرس ریشه به شکل سبک انجام می‌گیرد زیرا هرس سنگین می‌توان منجر به شوکه شدن گیاه و از بین رفتن آن شود. برخی از پروش دهندگان توصیه می‌کنند که هر هفته با بیلچه دقیقاً از کنار لبه گلدان حدود 3-2 سانتیمتر را عمودی به زیر بروید این کار مانع از رشد شدید ریشه‌ها و در نتیجه کاهش رشد گیاه و کوتاهی قامت آن می‌شود. نوع گلدان نیز باید بدانید که گلدان‌های سرامیکی و یا سفالی برای این گیاه مناسب هستند اولاً این گلدان‌ها در برابر تابش نور کمتر از گلدان‌های پلاستیکی داغ می‌شوند زیرا داغ شدن گلدان می‌تواند منجر به سوختن ریشه‌های گیاه شود و همچنین این نوع گلدان‌ها سنگین‌تر از گلدان‌های پلاستیکی هستند و بهتر وزن شاخسار را تحمل کرده و واژگون می‌شوند همچنین برای جلوگیری از واژگون شدن گیاه بهتر است که قطر دهانه گلدان دو برابر ارتفاع آن باشد. از نظر اندازه مناسب گلدان نیز باید گفت که به نظر برخی از پرورش دهندگان برای هر 30 سانتیمتر ارتفاع گیاه باید حجمی برابر با حدود 7 لیتر در فضای داخلی گلدان وجود داشته باشد بنابراین اگر گیاه به‌عنوان مثال 60 سانتیمتر طول داشته باشد گلدانی با حجم 14 لیتر مناسب است و یا برای گیاه با طول 90 سانتیمتر گلدانی با حجم 21 لیتر مناسب است.