بذر مورد

مورد گیاهی مقدس در آیین زرتشت است. در کتاب بندهش در بخش آفرینش گیاهان این گیاه نماد اهورامزدا است. در استان فارس این گیاه را جمع‌آوری می‌کنند و در حجله عروس و داماد آن را زیر فرش‌های حجله‌گاه می‌گذارند تا بوی خوش آن در حجله‌گاه منتشر شود. مورد از جمله گیاهان زیبا و زینتی است که خواص دارویی و درمانی نیز دارد. این گیاه به‌صورت خوراکی نیز مصرف می‌شود. نام علمی این گیاه Myrtus communis است. ارتفاع این گیاه بین 1 تا 5 متر است و از طریق بذر و قلمه تکثیر می‌شود. بومی مناطقی از اروپا و شمال آفریقا است. مورد گیاهی چندساله است که 10 تا 20 سال عمر می‌کند. گیاهی از خانواده میرتاسه است. درختچه‌ای زیبا و همیشه سبز است. گیاهی گرماپسند است که در مناطق گرمسیری ایران و نواحی مدیترانه رشد می‌کند. گیاهی معطری است که بوی مطبوعی دارد طوری که فضا را عطرآگین می‌کند. در باور یونانیان و رومیان این درختچه جنبه تقدس داشته به همین منوال این گیاه را در کنار پرستشگاه‌های مذهبی و زیارتگاه‌ها کشت می‌کردند.

این گیاه گل‌های زیبای متعددی دارد که به هنگام شکفتن منظره دلنوازی را پیش روی شما قرار می‌دهد. گل‌های سفید رنگ ستاره‌ای شکلی دارد. هر گل این گیاه دارای 5 گلبرگ و کاسبرگ و تعدادی پرچم می‌باشد. گل‌های این گیاه به‌طور هم‌زمان نر و ماده هستند. گل‌های این گیاه طعم و عطری شیرینی دارند و در تهیه سالاد از آن استفاده می‌شود. برگ‌هایی به رنگ سبز و به‌صورت دم­برگ و نیزه‌ای مانند دارد. میوه مورد همچون توت است که حاوی دانه است. رنگ میوه آن آبی متمایل به سیاه است که در برخی موارد به رنگ زرد کهربایی نیز نمایان می‌شود. میوه این گیاه مصرف خوراکی دارد و شما می‌توانید به‌صورت خام و پخته آن را مصرف کنید. دارای شاخه‌ها و برگ‌های متراکمی است. به‌صورت درختچه‌ای همیشه سبز رشد می‌کند.

 کاشت

 مورد از طریق بذر و قلمه تکثیر می‌شود. برای این منظور بذرها را به مدت 24 ساعت در آب ولرم خیس کنید. سپس در اواخر فصل زمستان بذرها را در سینی نشاء یا گلدان در گلخانه بکارید و آبیاری کنید طوری که سطح خاک مرطوب شود. تا زمان جوانه هر روز گیاه را با آبپاش آبیاری کنید تا سطح خاک مرطوب شود. پس از مدتی گیاه جوانه می‌زند و شروع به رشد می‌کند. زمانی که گیاه به حد معینی از رشد رسید در اواخر فصل بهار یا تابستان به زمین اصلی منتقل کنید. فاصله کاشت بذر مورد بین 70 تا 120 سانتی‌متر است. بذر مورد در عمق 1 تا 3 سانتی‌متری کاشته می‌شود. این گیاه در خاک‌های شنی، لومی و ماسه‌ای مرطوب رشد خوبی دارد. خاک باید از زهکشی مناسبی برخوردار باشد. دمای ایده آل برای رشد این گیاه 25 درجه سانتی‌گراد است. گلدهی این گیاه از اواسط فصل بهار تا اواسط تابستان می‌باشد. بذر مورد به آبیاری متوسط و مرطوبی نیاز دارد. مورد از گیاهان آفتاب دوست است که برای رشد به نور زیاد خورشید نیاز دارد.

خواص

قدیم برگ مورد را به‌عنوان ماده ضدعفونی‌کننده مورداستفاده قرار می‌دادند و از میوه آن جهت التیام زخم‌ها و خونریزی‌ها بهره می‌جستند. در بعضی نقاط جهان از میوه مورد به‌صورت خام یا پخته، تازه یا خشک استفاده می‌شود. مصرف میوه خشک به‌خصوص در خاورمیانه رایج است. گل‌ها و میوه خشک جهت عطر و مزه در سس‌ها و شربت‌ها به کار می‌روند. میوه‌ها به‌صورت نوشیدنی اسیدی مصرف می‌شوند. در ایتالیا غنچه‌های گل به مصرف خوراکی می‌رسند. گل‌ها شیرین و معطرند و در سالاد استفاده می‌شوند. برگ‌ها معطر، ضد خونریزی و مقوی هستند. به تازگی موادی با خاصیت آنتی‌بیوتیکی از این گیاه استخراج شده است. مواد فعال مورد به‌طور سریع جذب می‌شود و ظرف 15 دقیقه، ادرار بوی مخصوص و رنگی بنفش پیدا می‌کند.

مورد دارای آثار ادرارآور، تسکین سرفه، ضد اسهال، قابض، دافع خفقان، محلل اورام (ورم‌ها)، مقوی معده و احشا، ضد زخم، درمان بواسیر، درمان زخم زبان و لثه است. فرآورده‌های خوراکی مورد در درمان عفونت‌های ادراری، مشکلات هضم، برونشیت، سینوزیت و سرفه‌های خشک مؤثرند. در هندوستان از فرآورده‌های خوراکی مورد جهت مشکلات دماغی (صرع) و از فرآورده‌های موضعی آن جهت عفونت‌ها و هموروئید (بواسیر) و از اسانس برگ‌ها به‌عنوان آنتی‌سپتیک و درمان پیوره استفاده می‌شود. همچنین از اسانس مورد به‌صورت فرآورده‌های موضعی برای دردهای روماتیسمی استفاده می‌گردد. میوه مورد دارای خاصیت ضد نفخ بوده و در درمان اسهال، اسهال خونی، بواسیر، زخم‌های داخلی و روماتیسم مؤثر است. ترکیبات آسیل فلورو گلوسینول، از جمله میرتوکومولون A و B که اخیراً از مورد جدا شده‌اند، بر روی باکتری‌های گرام مثبت بسیار مؤثر ولی بر روی گرام منفی‌ها بی‌تأثیرند. عصاره آبی الکلی برگ، ریشه و ساقه به دلیل داشتن مواد فنلی در از بین بردن میکروب‌های گرام منفی و مثبت از جمله Micrococcus pyogenes و Mycobacterium tuberculosis و قارچ‌ها اثری قوی دارد.

برخی باکتری‌ها و قارچ‌های ساپروفیت در شرایط مناسب (چربی پوست) فعال شده و با ترشح مواد حساسیت‌زا و نفوذ به پیاز مو باعث فساد و تخریب آن می‌گردند (ریزش مو). میرتول موجود در بلفارول یک ضد قارچ و باکتری قوی است (بخصوص در گرم مثبت‌ها) و با استفاده از این اثر پوست و مو (موهای سر، ابرو و مژه) را کاملاً ضدعفونی کرده و صدمات ناشی از فعالیت عوامل مخرب فوق را از بین می‌برد. برای تقویت مو و سیاه کردن مو نیز می‌توان از مورداستفاده کرد ضمادی از تخم یا برگ مورد تهیه کرده و بر روی موهای خود بگذارید. همین‌طور افرادی که شوره سر دارند می‌توانند مورد را با آب چغندر مخلوط کرده و بر روی سر خود بگذارند تا کم‌کم شوره آن از بین رود. افرادی که به علت ضعف و سستی پیاز مو و یا ضعف پوست بدن و یا تجمع مواد چربی در بن موهایشان موی بدن آن‌ها می‌ریزد اگر برگ مورد را در آب جوشانده و با این آب روزانه چند بار به بن موها بمالند پیاز مو را تقویت نموده و تار مو را محکم می‌کند و از ریزش آن جلوگیری می‌نمایند.

مورد اثر ضدعفونی کننده دارد و از آن در مصارف داخلی و خارجی می‌توان استفاده کرد همچنین مقوی معده، نیرو دهنده است و در رفع بیماری‌های دستگاه تنفس و مجاری ادرار به کار می‌رود. برای تقویت معده از گردبرگ مورد می‌توان قبل از هر وعده غذایی استفاده کرد و در مصارف خارجی از مورد در رفع بیماری‌های جلدی و مواقعی که به علت بروز دانه‌های جلدی پوسته‌های کوچک و سفیدرنگ در پوست ظاهر می‌شود، می‌توان استفاده کرد. قرقره جوشانده آن در ضدعفونی و رفع تحریک مخاط دهان مؤثر است. برای رفع عرق کردن و برطرف کردن بوی بد زیر بغل هرروز روغن مورد را به زیر بغل بمالید یا از گردبرگ آن استفاده کنید مورد بوی بد دهان را رفع کرده و در تقویت موی سر و سیاه شدن آن مفید است. همچنین باید توجه داشت فرآورده‌های مورد، نباید به مقادیر زیاد و بی‌رویه و برای مدت طولانی به کار رود، زیرا بر اثر دفع اسانس از راه دستگاه تنفس، مخاط برونش‌ها تحریک شده و عوارض ناراحت کننده‌ای ایجاد می‌شود. خاصیت ضد باکتریایی دارد و سرشار از ویتامین ث است زخم‌های داخلی را التیام می‌بخشد. بلفارول لوسیون روغن مورد سبز (میرتول) 5% در روغن بادام کاربرد درمانی دارد. تقویت کننده ابرو و مژه– ضد شوره و التهاب پلک‌ها این محصول گیاهی، تقویت کننده ابرو و مژه است.

برای تسکین و بهبود گلودرد می‌توان مقداری برگ مورد را با مقداری جفت و مقداری پوست میوه خشخاش و مقداری سماق گرفته و مخلوط را بجوشانند و پس از صاف کردن آب صاف شده را روزی سه الی چهار بار و هر بار به مقدار یک لیوان قرقره کنند حلق را به‌خوبی ضدعفونی کرده و به جرم لوزه‌ها نیز نفوذ می‌کند و آن‌ها را جمع و کوچک می‌کند و در بهبود بیماری بسیار مؤثر است.

مضرات

در موارد خاصی برخی افراد نسبت به ترکیبات بلفارول موجود در گیاه مورد، حساسیت به‌صورت خارش و جوش‌های ریز در محل مصرف نشان داده‌اند، از این‌رو ضروری است قبل از مصرف جهت تست حساسیت‌زایی، روی پوست بازو که به طرف بدن است، مقدار کمی از بلفارول مالیده و پس از 2 ساعت در صورت عدم بروز حساسیت (قرمزی و خارش) استفاده گردد. باید توجه داشت فراورده‌های مورد نباید به مقدار زیاد و بی‌رویه و برای مدت طولانی به کار رود زیرا بر اثر دفع اسانس از راه دستگاه تنفس، مخاط برونش‌ها تحریک شده و عوارض ناراحت کننده‌ای ایجاد می‌شود. زنان باردار نیز نباید اسانس مورد را استفاده کنند. همچنین استفاده خوراکی بیش از اندازه مورد خطرناک بوده و موجب استفراغ، اسهال و مسمومیت می‌شود.