بذر کرچک

این بذر به‌صورت عمده و با تماس تلفنی به فروش می‌رسد.

کرچک یکی از گیاهان دارویی است که سابقه استفاده از آن توسط انسان به ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد حضرت مسیح (ع) برمی‌گردد. کلمه Ricinus برگرفته از یک اصطلاح لاتین به معنای کنه سگی است. علت این نام‌گذاری شباهتی بود که لینائوس میان دانه این گیاه و کنه‌هایی که معمولاً در سگ‌ها دیده می‌شود، مشاهده کرد. یهودیان گیاه کرچک و دانه آن را به نام کیکایون می‌شناسند. این نام نشان‌دهنده آن است که این گیاه احتمالاً گیاهی است که خداوند آن را رویاند تا بر سر حضرت یونس (ع) که در خارج شهر نینوا نشسته بود سایه افکنده شود. کرچک با نام‌های محلی کنتو یا کنتون گیاهانی یک پایه بوده و روی گل‌آذین خوشه، به رنگ سبز و در بعضی از انواع گل‌های یک‌پایه قرمز بدون گلبرگ. گل‌های نر به رنگ زرد مایل به سبز با پرچم خامه‌ای و روغن‌دار برجسته در خوشه‌ای تخم‌مرغی شکل به طول حداکثر ۱۵ سانتی‌متر. گل‌های ماده، در قسمت فوقانی خوشه به رنگ قرمز و برجسته قرارگرفته‌اند. میوه کرچک به‌صورت کپسول کروی و خاردار متمایل به سبز (قرمز- ارغوانی) است که در هنگام رسیدن سخت و شکننده می‌شود و دانه‌ها به شکل بیضوی پهن و به شکل دانه‌های لوبیا و دارای پوسته براقی می‌باشند که درون آنها یک مغز کرم یا سفید بسیار روغنی قرار دارد. دانه گیاه متمایل به رنگ قهوه‌ای و تا حد زیادی سمی بوده، ریسین یک پروتئین بسیار سمی است که در دانه‌های کرچک وجود دارد. دانه‌های کرچک دارای یک زائده زگیل مانند به نام Caruncle هستند که نوعی از Elaiosome است.

کرچک به خانواده فرفیون متعلق است. برگ‌ها در کرچک بسیار بزرگ بوده و معمولاً به رنگ‌های سبز و ارغوانی هستند و از ۵ تا ۱۱ لوب تشکیل شده‌اند. ساقه در کرچک، گرد، بدون کرک و معمولاً سبز مایل به زرد می‌باشد و از یک لایه مومی مایل به خاکستری پوشیده شده است که در مزرعه به ساقه‌ها رنگی مایل به آبی می‌بخشد. ریشه این گیاه طویل و کاملاً توسعه یافته است. گل‌آذین به‌صورت یک خوشه هرمی شکل است که در انتهای شاخه‌های اصلی و جانبی به وجود می‌آید. کرچک‌ها گیاهانی یک پایه بوده و روی گل آذین خوشه، گل‌های نر در قسمت پایین و گل‌های ماده در قسمت بالاتر قرار می‌گیرند که نسبت بین گل‌های نر و ماده با توجه به رقم و آب‌وهوا متفاوت است. میوه کرچک به‌صورت کپسول کروی و خاردار است که در هنگام رسیدن سخت و شکننده می‌شود. هر کپسول محتوی سه دانه است. دانه‌ها به شکل بیضوی پهن و دارای پوسته براقی می‌باشند که درون آنها یک مغز سفید بسیار روغنی قرار دارد. رنگ بذرها در انواع مختلف متفاوت بوده و به رنگ‌های سفید، قهوه‌ای، نخودی، سیاه و قرمز مشاهده می‌شوند. این رنگ‌ها به‌صورت خال‌هایی بر روی پوست بذر به چشم می‌خورند که بسیار زیبا هستند.

اگرچه کرچک گیاهی بومی در مناطق آسیای جنوبی و مدیترانه و شرق آفریقا و هندوستان می‌باشد، امروزه تقریباً در همه دنیا گسترش پیدا کرده است. همچنین به‌عنوان گیاهی تزئینی و قیمتی در پارک‌ها و مکان‌های عمومی مورداستفاده قرار می‌گیرد. گیاه فوق در شرایط گلخانه و در دمای حدود ۲۰ درجه سانتی‌گراد می‌تواند حدوداً تا ارتفاع ۲ تا ۳ متر در سال رشد نماید. یخبندان و سردی هوا عاملی است که رشد و نمو گیاه را محدود می‌کند به‌طوری‌که در دمای کمتر معمولاً به شکل بوته و ارتفاعی کمتر رشد می‌نماید. اگرچه گیاه کرچک در مناطق سردسیر مانند جنوب انگلستان نیز توانسته رشد داشته باشد و همچنین در ایالاتی از کانادا و امریکا مانند جنوب کالیفرنیا و لس‌آنجلس.

کاشت

کرچک بومی آفریقای شمالی است. یخبندان عاملی است که دوره رشد و نمو آن را محدود می‌کند. کرچک یک گیاه روز بلند است اما با روزهای نسبتاً کوتاه که طی آن میزان کاهش عملکرد کمتر است نیز سازگار است. کرچک تقریباً در همه نوع خاک به‌جز خاک‌های سنگین رسی رشد کرده و محصول می‌دهد. خاک‌های بسیار حاصلخیز، سبب رشد بیش‌ازحد شده و زمان لازم برای رشد و دوره گلدهی را بسیار طولانی می‌کند. مقدار نیاز آبی در کرچک به رقم، مرحله رشدی، زمان آبیاری و شرایط اقلیمی بستگی دارد. کرچک پابلند در برابر خشکی مقاوم است و با بارندگی بسیار کم، بذر تولید می‌کند اما هیبریدهای پاکوتاه یا یک‌ساله برای تولید حداکثر محصول نیاز به رطوبت کافی دارند.

تکثیر این گیاه به‌وسیله بذر صورت می‌گیرد. در پاییز خاک به عمق ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر شخم زده شده و کودهای دامی و شیمیایی موردنیاز به خاک اضافه می‌شود. پس از دیسک زدن زمین، بذور کرچک از اواسط اسفند تا اواخر فروردین که خطر سرما از بین رفته است در زمین اصلی کاشته می‌شود. برای کاشت کرچک فاصله بین ردیف‌ها ۹۰ الی ۱۲۰ سانتیمتر و فاصله بوته‌ها روی ردیف ۴۰ سانتیمتر در نظر گرفته می‌شود. در کرچک‌های یک‌ساله و پاکوتاه فاصله ردیف‌ها ۶۰ سانتیمتر در نظر گرفته می‌شود. عمق کاشت با توجه به خاک محل کاشت ۵/۲ تا ۵ سانتیمتر در نظر گرفته می‌شود. میزان بذر مصرفی برای هر هکتار ۱۵ الی ۳۰ کیلوگرم است. سخت‌ترین مرحله زراعت کرچک، برداشت و پوست کردن آن است. اما امروزه توسعه ماشین‌های مناسب و پرورش یا گزینش ارقام سازگار با کشت‌های وسیع، بیشتر مشکلات را حل کرده است. برداشت بذرها در زمانی است که میوه‌ها کاملاً خشک شده‌اند. برداشت دیرهنگام به دلیل ریزش بذور در اثر باز شدن میوه‌ها سبب ضرر اقتصادی خواهد شد.

گیاه کرچک از نظر نیاز خاک بسیار قانع است و در خاک‌های معمولی و فقیر نیز جوانه زده و رشد می‌کند. برای کاشت کرچک در منزل بذر کرچک را در عمق یک سانتیمتری و در گلدانی با قطر دهانه ۱۰ سانتیمتر کاشته و آبیاری را انجام دهید. بعد گذشت ۱۰ روز بذرها جوانه‌زده و به مدت یک ماه صبر کرده تا گیاهچه به اندازه ۶ برگی نیز برسد و گیاه را در آن زمان به گلدان بزرگ انتقال داده و به خاطر آنکه ریشه گیاه به بیرون و از زیر گلدان داخل خاک نرود (چون در این صورت برای جابجایی گیاه دچار مشکل می‌شوید) زیر گلدان روی سطح خاک پلاستیک نایلون پهن کنید.

خواص و کاربردها

ترکیبی از سه نوع ترپنوئید (ضد باکتری و ضد سرطان) و توکوفرول در کرچک یافت شده. در عصاره کرچک ترکیباتی شامل هیدروکسی کات‌ها، متوکسی، اپوکسی، اکسو اسیدها و غیره است. نیمی از دانه‌های کرچک را روغن تشکیل می‌دهد. روغن کرچک دارای ریسی نولیین است که گلیسیرید اسید ریسینولییک است. از ریسین تفکیک شده عصاره متانول نیز به دست می‌آید. روغن کرچک یک روغن گیاهی به‌دست‌آمده با فشار دادن دانه‌های گیاه کرچک است (ریسینوس کامیونیس). نام مشترک روغن کرچک که از آن گیاه نام خود را احتمالاً به‌عنوان جایگزینی برای کاستریوم استفاده می‌کند پایگاه محصولات مراقبت از پوست خشک‌شده غدد باشد (کاستور در لاتین). روغن کرچک یک مایع زردرنگ بسیار کم‌رنگ و بی‌رنگ با طعم مشخص و بویی یک‌باره برای اولین بار است. نقطه‌جوش آن ۳۱۳ درجه فارنهایت و ۵۹۵ درجه سانتی‌گراد است و چگالی آن ۹۶۱ کیلوگرم بر مترمکعب است. این تری گلیسیرید که در آن در حدود ۹۰ درصد از زنجیره اسید چرب ریسینو لئیک می‌باشد. اولئیک اسید و لینولئیک اسید از دیگر اجزای قابل‌توجه می‌باشند. روغن کرچک و مشتقات آن در ساخت صابون‌ها روان کننده‌ها مایعات هیدرولیک و ترمز رنگ پوشش‌ها جوهر پلاستیک مقاوم در برابر سرما واکس و پالش نایلون مواد دارویی و عطر استفاده می‌شود. روغن کرچک معروف به‌عنوان یک منبع از اسید ریسینولئیک اشباع با اسید چرب ۱۸ کربنه است. در میان اسیدهای چرب اسید ریسینولئیک غیرمعمول است که در آن یک گروه عاملی هیدروکسیل بر روی کربن ۱۲ قرار دارد. این گروه عاملی باعث می‌شود تا روغن کرچک و اسید ریسینوئیک از باقی چربی‌ها قطبی‌تر شوند. واکنش‌های شیمیایی از گروه الکل و همچنین مشتق شیمیایی را اجازه می‌دهند که با اکثر دیگر دانه‌های روغنی ممکن نیست. چرا که از محتوای اسید ریسینولئیک است روغن کرچک یک ماده شیمیایی با ارزش در مواد خام است و دارای قیمت بالاتر نسبت به سایر روغن دانه‌ها می‌باشد. به‌عنوان‌مثال در ژوئیه ۲۰۰۷ روغن کرچک در حدود ۰٫۹۰ دلار در ایالات متحده آمریکا به فروش می­رسد. درحالی‌که روغن سویا روغن آفتاب‌گردان و روغن کانولا در حدود ۰٫۳۰ دلار به فروش می‌رسد. گیاه کرچک در یک گونه گیاه گل‌دار در خانواده فرفیون است. آن را متعلق به یک جنس چندوجهی می‌دانند. تکامل کرچک و ارتباط آن با گونه‌های دیگر در حال حاضر در حال مطالعه با استفاده از ابزارهای مدرن ژنتیکی می‌باشد. بذر آن دانه کرچک نام دارد که با وجود این لوبیا درست نیست. کرچک بومی در حوضه جنوب شرقی دریای مدیترانه شرق آفریقا و هند است.

اما در سراسر مناطق گرمسیری به‌عنوان یک گیاه زینتی کشت می‌شود. دانه کرچک منبع روغن کرچک است که دارای طیف گسترده‌ای از کاربردها است. دانه‌ها شامل ۴۰ تا ۶۰ درصد روغن که غنی از تری گلیسیرید و عمدتاً ریکینولئین می‌باشد هستند. دانه شامل سمی است که در حال حاضر با غلظت‌های کمتر در سراسر گیاه وجود دارد. گونه‌های گیاهی نامربوط فتسیا ژاپنی در ظاهر مشابه می‌باشند ولی به‌عنوان گیاه کرچک نادرست است. گیاه روغن کرچک می‌تواند تا حد زیادی در عادت رشد و ظاهر آن متفاوت باشد. پرورش‌دهندگان برای تولید روغن در طیف وسیعی از ارقام برگ و رنگ گل تنوع داده‌اند. سرعت رشد گیاه برابر با یک درختچه چندساله است که می‌تواند به‌اندازه یک درخت کوچک حدود ۱۲ متر یا ۳۹ فوت رشد کند. اما این درختچه نسبت به سرما مقاوم نیست. این گیاه برگ‌های براق ۱۵ الی ۴۵ سانتی‌متری دارد و دارای برگ‌هایی با ۵ تا ۱۲ لوب عمیق با بخش‌های دندانه‌دار درشت است. در برخی از انواع آن برگ‌ها در ابتدا مایل به قرمز ارغوانی تیره یا برنز هستند. در زمان جوانی به‌تدریج در حال تغیر به رنگ سبز تیره می‌شوند و گاهی تمایل به قرمز دارد. البته در بعضی از گونه‌ها برگ‌ها از همان ابتدا به رنگ سبز هستند درحالی‌که درعین‌حال دیگر رنگ‌دانه‌ها رنگ سبز را از بخش‌های کلروفیل دار همانند برگ ساقه و میوه‌های جوان‌اند به‌طوری‌که آنها در سراسر زندگی گیاه به‌صورت چشمگیر ارغوانی به قهوه‌ای قرمز در سراسر زندگی گیاه باقی می‌مانند. گیاهان با برگ‌های تیره را می‌توان در هنگام رشد با برگ سبز یافت؛ بنابراین حداقل احتمالاً تنها یک ژن واحد کنترل تولید رنگ‌دانه در برخی از ارقام وجود دارد. ساقه‌ها (کروی و کپسول بذر خاردار) نیز در رنگ‌های متفاوت وجود دارند. کپسول میوه برخی از گونه‌ها زرق‌وبرق دارتر از گل است. روغن کرچک یک روغن گیاهی است که با فشار دادن دانه‌های گیاه کرچک به دست می‌آید.

مهم‌ترین ماده تشکیل‌دهنده بذر روغن است که در واریته­ های تجارتی معمولاً بین ۴۰ تا ۶۰ درصد است. مهم‌ترین اسید چرب روغن کرچک، اسید ریسینولیک است که یک اسید چرب هیدروکسی غیراشباع است. سایر اسیدهای چرب موجود در روغن کرچک شامل لینولنیک اسید، لینولئیک اسید، اولئیک اسید، استئاریک اسید، دی هیدروکسی استئاریک اسید، اسید پالمتیک و ایکوزانوئیک اسید است. پس از آنکه روغن از دانه‌های کرچک استخراج شد به باقیمانده آن پوماسه کرچک گفته می‌شود که حاوی ۳۶% پروتئین است که سالیانه حدود ۱۵۰۰۰۰ تن پروتئین از این طریق به دست می‌آید. ازآنجایی که میزان روغن دانه‌های کرچک بالا است پس معمول‌ترین روش برای استخراج روغن آن پرس سرد است. روغن کرچک حاصل از آن به‌عنوان باارزش‌ترین مواد مسهل و ملین و ضد گرگرفتگی در پزشکی مورداستفاده قرار می‌گیرد که برای کودکان و سالخوردگان مفید است. روغن کرچک در صنایع داروسازی، آرایشی، بهداشتی و سوخت‌های بیودیزل در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته مورداستفاده قرار می‌گیرد. همچنین گزارش شده است که روغن کرچک به‌عنوان عامل استفراغ و حالت تهوع در افرادی که دچار مسمومیت‌های شیمیایی شده‌اند استفاده می‌شود.

روغن کرچک استفاده‌های زیادی در پزشکی و درمانی دارد و همچنین کاربردهای مختلف دیگری نیز دارد. عصاره الکلی برگ‌های کرچک، بر روی موش‌های آزمایشگاهی نشان داده است که از کبد در مقابل آسیب‌دیدگی از سموم حفاظت می‌کند. یکی از کاربردهای روغن کرچک دارویی مصرف آن به‌عنوان یک داروی ملین است، روغن کرچک یک ملین طبیعی و قوی است. عصاره‌های متانولیکی برگ‌ها در تست ضدمیکروبی در مقابل باکتری‌های بیماری‌زا در موش‌ها آزمایش شده و موش‌ها خواص ضد میکروبی نشان داده‌اند. لازم به ذکر است که عصاره‌ها سمی نمی‌باشند. پوسته هسته لوبیایی شکل کرچک در دوره‌ای پایین‌تر بر روی سیستم اعصاب مرکزی تأثیر گذاشته است. در دوره‌ای بالاتر موش‌ها به‌سرعت مرده‌اند. عصاره آب پوست ریشه کرچک علائم درد را در موش‌ها نمایان می‌کند. خواص ضد حساسیتی یا آنتی‌هیستامینی و ضد اشتعالی نیز در عصاره الکلی پوسته کرچک دیده شده است. روغن کرچک به‌عنوان یک درمان برای انواع شرایط سلامت انسان ترویج شده است. استفاده از آن بر روی پوست می‌تواند به درمان سرطان کمک کند. بااین‌حال با توجه به جامعه سرطان آمریکا شواهد علمی موجود ادعا می‌کند که روغن کرچک بر روی پوست درمان سرطان یا هر بیماری دیگر را پشتیبانی نمی‌کند.

ایالات‌متحده اداره غذا و دارو آمریکا، روغن کرچک را طبقه‌بندی کرده به‌عنوان (به‌طورکلی و عمومی به‌عنوان ماده مؤثر و بی‌خطر به رسمیت شناخته‌شده) (گریس) برای بیش از ضد استفاده به‌عنوان ملین با سایت اصلی عمل روده کوچک که در آن به هضم اسید ریسینولئیک منجر شده است. از نظر درمانی، داروهای مدرن به‌ندرت دریک حالت شیمیایی خالص داده شده بنابراین بیشتر مواد تشکیل‌دهنده‌ی فعال با مواد جانبی یا مواد افزودنی ترکیب‌شده است. روغن کرچک یا مشتق روغن کرچک ازجمله کلیفر ال (سورفاکتانت) غیر یونی است و به بسیاری از داروهای مدرن اضافه شده است از جمله: مایکونازول، یک داروی ضد قارچی پاکلیتاکسل، یک مهارکننده میتوزی مورداستفاده در شیمی‌درمانی سرطان ساندیمون (تزریق سیکلوسپورین)، یک داروی ایمنی است که به‌طور گسترده‌ای برای کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن بیمار در ارتباط با پیوند عضو استفاده می‌شود. نلفیناویرمسیلات یک مهارکننده پروتئازویروس ایدز ساپرکنازول، یک داروی ضد قارچ تریازول (شامل امولفور ال -۷۱۹ پی، مشتق روغن کرچک) تاکرولیموس، یک داروی سرکوب‌کننده سیستم ایمنی (شامل پلی اکسیل ۶۰ روغن کرچک هیدروژنه) یک درمان موضعی برای زخم‌های پوست، ترکیبی از بلسان پرو، روغن کرچک و تریپسین است.Xenderm پماد برای حفظ اسیدیته واژن استفاده می‌شود oxyquinoline از روغن کرچک با اسید استیک و ricinoleic تشکیل‌شده از اسید Aci ژل.

عصاره کرچک خواص حشره‌کش و کنه‌کش دارد که به‌طور مثال بر ضد کنه haemaphysalis bispinosa و یا انگل‌هایی مانند hamatophagous و Hippobosca maculate است. روغن کرچک برای نرم نمودن و روغن‌کاری موتورها نیز کاربرد دارد و به‌عنوان‌مثال در هواپیماهای جنگ جهانی اول مورداستفاده بود و همچنین برای برخی از ماشین‌های مسابقه و بعضی هواپیماهای مدل. البته باید توجه داشت که هرگز نباید با محصولات نفتی مخلوط گردد. لذا روغن کرچک در خیلی از مواقع جایگزین مناسبی برای روغن‌های مصنوعی است. روغن کرچک می‌تواند به‌عنوان پلی ال (الکل مصرفی) مبتنی بر زیست در صنعت پلی اورتان استفاده شود. متوسط عملکرد (تعداد گروه‌های هیدروکسیل در هر مولکول تری گلیسرید) روغن کرچک ۲٫۷ است، پس از آن به‌طور گسترده‌ای به‌عنوان پلی ال سفت‌وسخت و پوشش استفاده می‌شود.

روغن کرچک دارای کاربردهای متعدد در حمل‌ونقل، مواد آرایشی و دارویی و صنایع تولیدی به‌عنوان‌مثال: چسب، مایعات ترمز، رنگ مو، دی الکتریک مایع الکتریکی، هیومکتانت، نایلون، پلاستیک مایعات هیدرولیک، جوهر، لاک، درمان چرم، گریس روان کننده‌ها، روغن‌های ماشین‌کاری، رنگ، رنگ‌دانه، چسب پلی اورتان، گریس تبرید و یخ‌زدگی، لاستیک، مهروموم، پارچه، پودرهای شست‌وشو و واکس‌ها از آنجا که روغن کرچک دارای ثابت دی الکتریک نسبتاً بالا (۴٫۷) بسیار تصفیه شده و روغن کرچک خشک شده است گاهی اوقات به‌عنوان یک مایع دی الکتریک با کارایی بالای خازن ولتاژ بالا استفاده می‌شود.

روغن گیاهی به علت چربی خوب و قابلیت تجزیه بیولوژیکشان جایگزین خوبی برای روان کننده‌های نفتی مشتق شده است اما پایداری اکسیداتیو و دمای پایین محدودیت عملکرد استفاده گسترده آن‌هاست. روغن کرچک دارای خواص چسبندگی (ویسکوزیته) بهتر در دمای پایین و روان کاری درجه حرارت بالاتر از بسیاری از روغن‌های گیاهی و به‌عنوان یک روان کننده در جت، دیزل و موتورهای ماشین مسابقه مفید است. گرانروی روغن کرچک در ۱۰ درجه سانتی‌گراد، ۲۴۲۰ سانتی پوآز است. بااین‌حال روغن کرچک تمایل دارد به‌صورت آدامس شود در یک‌زمان کوتاه و استفاده از آن درنتیجه به موتور که به‌طور منظم بازسازی محدود شده است مانند موتورهای مسابقه قابلیت تجزیه بیولوژیک در نتیجه کاهش پایداری در محیط‌زیست (نسبت به روان کننده‌های مبتنی بر نفت) در صورت انتشار اتفاقی است. شرکت روان کننده کاسترول نام خود را از روغن کرچک گرفته است. روغن کرچک روان کننده ترجیح داده برای پمپ‌های دوچرخه است، به‌احتمال‌زیاد به این خاطر که مهروموم‌های لاستیک طبیعی قابل‌حل نیست.

نام فارسی	کرچک
نام انگلیسی	Castor bean
نام علمی	Ricinus Communis
خانواده	فرفيون
رنگ برگ	سبز
زمان کاشت	اواخر زمستان تا اوایل بهار
زمان گل دهی	تابستان
درصد خلوص بذر	99 درصد
درصد قوه نامیه بذر	99 درصد
وزن هزار دانه (gr) بذر	263.6
تعداد بذر در کیلوگرم بذر	3000