بذر پونه

گیاه پونه گونه دیگری از جنس Mentha است. پونه نسبت به نعناع سازگاری اقلیمی بیشتری دارد و از نظر دارویی به‌واسطه اسانس‌های پوله ژون (۹۲ – ۲۷ درصد) و آزولن (به‌عنوان ضدالتهاب) موردتوجه است. برگ‌های پونه بیشتر خاکستری بوده و در ایران انواع خودروی آن به‌طور معمول در کنار نهرهای آب، در همه مناطق گسترش دارد. موارد مصرف گیاه پونه مشابه با نعناع است و افزون بر خاصیت ضد نفخ، صفرا آور بوده و در تهیه سوپ و دارو بکار می‌رود.

پونه گیاهی علفی بوده و از خانواده نعنائیان به شمار می‌رود. طعم این گیاه در ابتدا گرم، تقریباً گس و تلخ است و بعد از مدتی در فرد ایجاد حس خنکی می‌نماید. پونه علاوه بر مصارف آشپزی، به‌عنوان یک گیاه دارویی نیز کاربرد فراوان دارد. جوشانده پونه برای درمان سرماخوردگی و آنفولانزا بسیار مثمر ثمر بوده و به‌عنوان یک پنی‌سیلین طبیعی باعث رفع عفونت بدن می‌گردد. علاوه بر این برای درمان ناراحتی‌های معده، تقویت لثه‌ها و تقویت سیستم ایمنی بدن نیز کاربرد فراوان دارد. همچنین به دلیل عطر تند و قوی پونه، کاشتن این گیاه در کنار سایر سبزیجات باغچه از جمله لوبیا بسیار مفید بوده و باعث دفع حشرات و آفات از آن‌ها خواهد شد.

کاشت

قبل از کاشت ابتدا زمین را شخم زده و سپس سطح خاک را به‌خوبی صاف نمایید. بستر کشت را قبل از بذرپاشی به‌خوبی آبیاری نمایید. کرت‌هایی با فاصله ۵۰ الی ۶۰ سانتی‌متر از هم ایجاد کرده و سپس بذرها را با فاصله ۲۰ الی ۳۰ سانتی‌متری و در عمق نیم سانتی‌متری خاک قرار دهید. بهتر است حدود نیم الی یک سانتی‌متر روی بستر کشت کود دامی سرند شده بپاشید. مجدداً از طریق آبپاش اقدام به آبیاری زمین کشت شده نمایید. بعد از رویش گیاهان، نیاز مراقبتی آن‌ها به حداقل می‌رسد.

پونه از جمله گیاهان حساس به سرما بخصوص در مراحل اولیه رشد است. ازاین‌رو بهترین زمان کاشت آن فصل بهار و پس از گذر سرمای زمستانه (اواخر اردیبهشت تا اواخر خردادماه) است. البته گفتنی ست که در فصل پاییز نیز می‌توان نسبت به کاشت بذرهای پونه اقدام نمود. باید توجه داشته باشید که بستر کشت گیاه پونه باید در معرض تابش آفتاب مستقیم قرار گیرد تا بدین ترتیب گیاه به نحو احسن رشد کرده و اسانس تولیدی آن افزایش یابد. پونه گیاهی با ریشه‌های سطحی است که توانایی جذب آب از عمق خاک را ندارد. ازاین‌رو توصیه می‌شود آبیاری گیاه پونه به‌صورت سطحی و در فاصله‌های زمانی کوتاه و منظم صورت پذیرد. با توجه به شرایط محیطی گیاه را روزانه دو بار آبیاری نمایید.

به‌طورکلی می‌توان اظهار داشت که خاک‌های اسیدی با زهکشی مناسب بهترین بستر برای پرورش گیاه پونه می‌باشند. همچنین از دو ترکیب پیشنهادی زیر نیز می‌توانید جهت آماده‌سازی بستر کشت بذرهای پونه استفاده نمایید:

۱٫ پیت ماس (۵۰ درصد) + کوکوپیت (۳۰ درصد) + پرلیت (۲۰ درصد)

۲٫ خاک باغچه (۶۰ درصد) + ماسه (۲۰ درصد) + کود حیوانی (۲۰ درصد)

روش کاشت بذر پونه در باغ و باغچه

کاشت بذر پونه در خانه (گلدان)

گلدانی متناسب با سلیقه و دکوراسیون منزل خود انتخاب نمایید. (گلدان کم‌عمق ولی با دهانه بزرگ)

گلدان را با ترکیب خاک پیشنهادی در قسمت بالا پر نمایید.

خاک گلدان را به‌خوبی آبیاری نمایید تا خاک نشست کند.

بذرها را با فاصله ۳۰ سانتی‌متری از هم قرار دهید. (بذرهای پونه نیازی به پوشانده شدن توسط خاک ندارند.)

گلدان را با یک نایلون شفاف بپوشانید. (جهت حفظ رطوبت)

گلدان را به قسمت نورگیر منزل خود انتقال دهید. (لبه پنجره جنوبی)

تا زمان جوانه‌زنی از خشک شدن سطح خاک جلوگیری به عمل‌آورید.

با گذشت ۷ الی ۲۰ روز از زمان کاشت، بذرها شروع به جوانه‌زنی می‌کنند.

جدا کردن شکوفه‌ها از گیاه پونه باعث مطلوب‌تر شدن عطروطعم آن می‌گردد.

با رسیدن جوانه‌ها به ارتفاع ۱۵ سانتی‌متری می‌توانید نسبت به برداشت آن‌ها اقدام نمایید.

خواص

پونه برای مقابله با بیماری‌های زیر سودمند است:

حالت تهوع و استفراغ

مشکلات و ناراحتی‌های گوارشی به‌طوری‌که از ترش کردن معده جلوگیری می‌کند و برای هضم غذا و برطرف کردن سکسکه مفید است.

سرماخوردگی، آنفلوانزا، آسم

سرفه و سیاه سرفه

گرفتگی بینی

با توجه به خواص ضدمیکروبی که در عصاره و اسانس پونه وجود دارد، می‌توان از این فراورده‌ها به‌عنوان جایگزین طبیعی برای آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده کرد. با گیاه پونه می‌توان یک دم‌کرده گیاهی فوق‌العاده تهیه نمود. برای تهیه یک فنجان دم‌کرده این گیاه، یک قاشق غذاخوری سرخالی از برگ یا گل پونه تازه و یا یک قاشق چای‌خوری برگ پونه خشک‌شده را در چای صاف کن درون یک لیوان ریخته و یک فنجان آب در حال جوش را روی آن بریزید. اجازه دهید مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد و رنگ چای دربیاید. اگر دوست داشتید می‌توانید آن را کمی شیرین کنید. برگ‌ها و گل‌های پونه و همچنین ساقه‌های آن می‌توانند جایگزین مناسبی برای بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌ها باشند. این گیاه همچنین بادشکن، معرق، مدر و محرک نیز است. از دم‌کرده این گیاه برای درمان سرماخوردگی، زکام، سردردها، مشکلات گوارشی، کم کردن تب خفیف، تسکین گلودرد و برای بهبود نفخ شکم، حالت تهوع، دردهای قاعدگی و بی‌خوابی استفاده می‌شود. پونه را به‌عنوان تحریک‌کننده تولید صفرا نیز می‌شناسند. عصاره پونه دارای خاصیت تسکین‌دهنده درد نیز است.

وزن	10 گرم
نام فارسی	پونه
نام انگلیسی	Pennyroyal
نام علمی	Mentha pulegium
خانواده	Lamiaceae