بذر کنگر وحشی

این بذر به‌صورت عمده و با تماس تلفنی به فروش می‌رسد.

گیاهی است علفی، چندساله و یکی از فراوان‌ترین گیاهان مناطق کوهستانی و استپی ایران است. برگ این گیاه پهن وسیع، چرمی، محکم، با رگبرگ‌های ضخیم و برجسته و مشبک، کم‌وبیش شامل بریدگی‌های عمیق، قطعات آن در حاشیه دارای دندانه‌های سخت خاری شده، پایینی‌ها در قاعده باریک، ساقه‌ای‌ها بدون دم برگ و تقریباً ممتد و کشیده بر روی ساقه، بالایی‌ها دربرگیرنده کپه و بلندتر از آن برگ‌ها شیرابه‌دار و متقابل شانه‌ای یا بن‌رست است. ساقه در آن ضخیم، ساده، یا منشعب و با شاخه‌های کم، کوتاه و به‌صورت دیهیم است. گل صورتی و سبز و زرد و سفید و یا ارغوانی و به‌صورت مجتمع در کپه‌های بزرگ متراکم (کپه‌ها دارای هم‌جنس و لوله‌ای (در نمونه‌های ایرانی) هستند و به‌طور فشرده در کنار هم به‌صورت کپه‌های مرکب قرار دارند). کپه‌ها تخم‌مرغی پر از خارهای دراز عنابی رنگ است. نهنج پوشیده از پولک‌های کاهکی است که معمولاً به برگک‌های گریبان متصل بوده و چوبی می‌شوند. گل‌ها دارای رنگ‌های متنوع‌اند. خامه پهن و در نیمه بالایی نسبتاً پوشیده از کرک‌های ضخیم کوتاه و در انتها دارای دو شاخه کوتاه است. موسم گل اردیبهشت و خرداد است. فندقه‌ها زاویه‌دار، بدون منقار و جقه آن‌ها مرکب از پولک‌های کاهکی است. به‌صورت مجموعه‌ای با رأس تخم‌مرغی، براکته‌های واقع در قاعده کپه‌های، فرعی، تقریباً ارغوانی – قهوه‌ای، چرمی، سرنیزه‌ای، محدب، ناودانی شکل و منتهی به خاری محکم و سخت و بلندتر از گلچه‌ها است. قسمت خوراکی این گیاه، انتهای دم برگ‌های جوان آن است و در برخی منابع جوانه‌های برگ آن قسمت خوراکی است که در زیر خاک روئیده و سفید می‌شوند.

کنگر به‌عنوان یک غذای فصلی مورداستفاده قرار گرفته و از تمام قسمت‌های گیاه کنگر (گل، برگ، ساقه، ریشه) استفاده می‌شود. غذاهای متنوعی از آن تهیه می‌شود. در تهیه ترشی کنگر نیز استفاده می‌شود. در کشور ترکیه از شیرابه آن در صنایع آدامس‌سازی استفاده می‌شود و هم‌چنین دانه‌های آن بعد از برشته شدن به‌عنوان چای مورداستفاده قرار می‌گیرد. به‌عنوان یک سبزی در فلسطین و سایر کشورهای عربی مورداستفاده قرار می‌گیرد. در فصل بهار قبل از اینکه برگ‌های آن باز شود به‌وسیله روستائیان جمع‌آوری و به بازار شهرها به بهای مناسبی عرضه می‌شود. دامداران، کنگر را در اواخر فصل رویش جمع‌آوری کرده و در زمستان به دام تغذیه می‌کنند. این گیاه در فصل بهار در ابتدای رویش اولیه نیز مورد چرا قرار می‌گیرد. هنگامی‌که گیاه از حالت سبزرنگ به زردی متمایل می‌شود، روستائیان اقدام به چیدن و جمع‌آوری این گیاه می‌کنند و مدتی به‌صورت کپه‌ای بر روی زمین قرار داده و پس از خشک شدن، آن را خرد کرده و به انبار منتقل می‌کنند. به‌دلیل خارهای تیزی که دارد، هنگام سبز بودن، بیشتر مورد چرای بز قرار می‌گیرد ولی پس از قطع گیاه و از دست دادن شادابی، گوسفند و بز به‌راحتی از آن تغذیه می‌کنند. عصاره استخراجی به‌منظور پیشگیری و درمان بیماری‌های کبدی در ایران به‌کار گرفته می‌شود. کنگر ویتامین D و B و املاح معدنی مانند P و Ca دارد. ادرارآور است و برای درمان قولنج‌های کلیوی، روماتیسم و آسم، میگرن، سرگیجه، بیماری‌های پوستی، اختلالات کبدی و سنگ کلیه مفید است. ضماد این گیاه برای درمان جراحات- خارش و بوی عرق بدن نافع است مصرف کنگر سبب کاهش کلسترول خون می‌شود و به هضم غذا کمک می‌کند. شیره کنگر برای یرقان و تقویت لوزالمعده و کبد و کلیه مؤثر است. کسانی که به زکام یا سرماخوردگی مبتلا شده‌اند باید از مصرف آن خودداری کنند. کنگر نفخ آور است.

کاشت

از نظر آب و هوایی گیاهی بسیار کم‌نیاز و مقاوم به سرما و خشکی هواست. تغییرات زیاد دما را تحمل می‌کند. به‌همین دلیل، پراکنش آن در آسیا و آفریقا بسیار گسترده است. گاهی فراوانی آن در دامنه کوهستان‌های ایران به اندازه‌ای می‌شود که عملاً یک کنگرزار را تشکیل می‌دهد، ولی بیشتر همراه با دیگر گیاهان مانند انواع زولا، هویج صحرایی و گیاهان پیازی از جمله لاله، سیرها و غیره دیده می‌شود.

افزایش این گیاه به دو صورت کاشت مستقیم بذر و تقسیم اندام زیرزمینی صورت می‌گیرد. به‌دلیل جوانه‌زنی ضعیف و یا عدم جوانه‌زنی بذرها، نیازمند کاشت با تراکم بیشتر و با فاصله نزدیک‌تر هستیم و بعد از آن باید گیاهان اضافی تنک شوند. هم‌چنین می‌توان بذرها را در خزانه کاشته شده و نسبت به کاشت بذرهای جوانه‌زده شده در زمین اصلی اقدام کرد. درصد جوانه‌زنی بذرها حدود ۲۵ الی ۳۰ درصد است. بهترین تیمار برای از بین بردن خواب بذور، چینه سرمایی به‌مدت ۲ هفته است. تکثیر با اندام زیرزمینی مشابه با گیاهان دائمی دیگر هم‌چون ریواس و آرتیشو است.

کنگر خاک‌های عمیق و معدنی ریزشی و لغزشی را که از خرد شدن سنگ‌های کوهستان و جابه‌جا شدن آن‌ها به‌دست می‌آید، می‌پسندد. خاک‌هایی که کنگر در آن‌ها می‌روید، از لحاظ مواد آلی چندان غنی نیستند و هوموس کمی دارند. آب این‌گونه خاک‌ها به‌خوبی زه‌کشی طبیعی می‌شود. آبیاری زیاد باعث از بین رفتن اندام‌های زیرزمینی می‌شود و آب حاصل از نزولات آسمانی برای این گیاه کافی است. برداشت این گیاه در مناطقی مانند اراک و مشابه آن اواخر اسفند و اوایل بهار صورت می‌گیرد. اما در مناطقی مثل استان‌ آذربایجان اواسط اردیبهشت تا اوایل خرداد بسته به موقعیت دمایی هوا (هوا زود یا دیر گرم شود) برداشت می‌شود.

خواص

طبیعت کنگر گرم و خشک است خوردن آن برای افراد دچار چربی خون مفید است. مصرف آن در افرادی که تحت عمل جراحی برداشت یا پیوند کبد قرار گرفته‌اند، بسیار کمک‌کننده است و در افرادی که به هر دلیل دچار آسیب‌های کبدی شده‌اند می‌تواند به‌عنوان ترمیم‌کننده کبد به کار رود. همچنین با افزایش باکتری‌های مفید و کاهش باکتری‌های مضر در روده بزرگ باعث بهبود سلامتی و پیشگیری از سرطان روده می‌شود. کنگر ضدعفونی‌کننده، اشتهاآور، تب‌بر و هضم‌کننده غذا است. مصرف کنگر باعث تقویت دستگاه گوارش می‌شود و قلب را نیز تقویت می‌کند کنگر در درمان یرقان، نارسایی کبد و کم‌خونی مؤثر بوده و از کبد در برابر سموم شیمیایی محافظت می‌کند.

کنگر به‌عنوان یک غذای فصلی مورداستفاده قرار گرفته و از تمام قسمت‌های گیاه کنگر (گل، برگ، ساقه، ریشه) استفاده می‌شود. غذاهای متنوعی از آن تهیه می‌شود. در تهیه ترشی کنگر نیز استفاده می‌شود. در کشور ترکیه از شیرابه آن در صنایع آدامس‌سازی استفاده می‌شود و هم‌چنین دانه‌های آن بعد از برشته شدن به‌عنوان چای مورداستفاده قرار می‌گیرد. به‌عنوان یک سبزی در فلسطین و سایر کشورهای عربی مورداستفاده قرار می‌گیرد. در فصل بهار قبل از اینکه برگ‌های آن باز شود به‌وسیله روستائیان جمع‌آوری و به بازار شهرها به بهای مناسبی عرضه می‌شود.

زنان باردار، کودکان و افراد مبتلابه بیماری‌های کبدی یا کلیوی بهتر است از مصرف کنگر پرهیز کنند. مصرف برگ‌های کنگر باعث انقباض کیسه صفرا می‌شود بنابراین افرادی که به سنگ کیسه صفرا مبتلا هستند، نباید کنگر مصرف کنند؛ چراکه افزایش انقباض کیسه صفرا منجر به انسداد مجاری و حتی پارگی کیسه صفرا می‌شود. همچنین کسانی که نسبت به مصرف کنگر یا ماده سینارین حساسیت دارند، باید از مصرف این گیاه خودداری کنند.