بذر یونجه زرد (شاه افسر)

این بذر به‌صورت عمده و با تماس تلفنی به فروش می‌رسد.

یونجه زرد، اکلیل­ الملک با نام علمی Melilotus officinalis گونه‌ای از بُنشَن (بقولات) است به رنگ کاه یا زرد مایل به سفید که درون دانه آن زرد است. این گیاه باوجود تخلخلی که دارد تا اندازه‌ای سخت است. شاه‌افسر بومی اوراسیا است و امروزه در آمریکای شمالی، آفریقا و استرالیا هم کشت می‌شود. در ایران در چراگاه‌ها و کوهستان‌ها به‌ویژه در سبلان می‌روید. نام‌های دیگر آن عبارت‌اند از: شبدر شیرین، اکلیل‌الملک، بسنگ، بسیه، شاه‌بسه، ناخنک، و گیاه قیصر.

این گیاه به‌صورت یک‌ساله یا دوساله کشت می‌شود و ارتفاع آن بیش از یک متر می‌شود. مقاومت نوع گل زرد آن به خشکی بیشتر است، اندام‌های کوچک‌تری دارد و بوی خیلی خوبی دارد و خوش‌خوراک است. گیاه شاه افسر بومی اروپا و آسیا است و در آمریکای شمالی به‌عنوان یک محصول علوفه‌ای معرفی شده است. این گیاه به‌طورمعمول در خاک‌های آهکی، لؤم و خاک رس با pH بالاتر از 6.5 رشد می‌کند و می‌تواند دمای هوای سرد و خشک‌سالی را تحمل کند. این گیاه آب ایستایی را تحمل نمی‌کند. مکان‌های رایجی که در آن‌ها می‌توان این گیاه را یافت شامل زمین‌های باز، مراتع و ساوان ها است. در نور کامل یا جزئی خورشید رشد می‌کند. این‌گونه به‌صورت یک گونه مهاجم در مناطقی است که در آن معرفی شده است، به‌خصوص در چمنزارهای باز و جنگل‌های که در آن سایه و گونه‌های گیاهی بومی وجود دارد.

گل‌ها غنی از گرده بوده که برای جلب زنبورعسل خوب است. اگر گل‌ها قبل از گلدهی برداشت شوند، گیاهان حداقل یک سال بیشتر رشد می‌کنند. گیاه خشک‌شده دارای عطروطعم شیرین است. این‌گونه دارای یک رابطه همزیستی با باکتری‌های تثبیت‌کننده ازت در خاک است. این باکتری‌ها گره‌هایی در ریشه گیاه ایجاد می‌کنند و نیتروژن اتمسفری را تثبیت می‌کنند. قسمتی از این نیتروژن توسط گیاه در حال رشد استفاده می‌شوند. اما قسمتی از آن نیز می‌تواند توسط سایر گیاهان در حال رشد در اطراف گیاه، استفاده شوند. کومارین (Coumarin) و ملیلوتین (Melilotin) عمده مواد مؤثر شاه افسر زرد می‌باشند.

کاشت

تکثیر این گیاه توسط کشت بذرهای آن در اواسط تابستان و به‌صورت مستقیم در زمین اصلی صورت می‌گیرد. خیساندن بذرها برای مدت 12 ساعت در آب گرم، قبل از کشت، فرایند جوانه زدن را به‌ویژه در هوای خشک افزایش می‌دهد. جوانه‌زنی بذور معمولاً ظرف 2 هفته انجام می‌شود.

خواص

گل‌های شاه‌افسر دارای خواص تشنّج، مرهم سینه، قبض‌کننده و ضدعفونی‌کننده است. بوی ادرار را از بین برده، تراوش آن را زیاد می‌کند، مجاری ادرار را ضدعفونی می‌کند و در اسهال خونی، ورم روده و روماتیسم نیز مصرف می‌شود. این گیاه چون مسکن و خواب‌آور است آن را در تحریکات عصبی، انواع درد عصب، سرفه‌های عصبی و گاز روده‌ها استعمال می‌کنند و نیز برای درمان زکام نایژه‌ها و ورم عقب حلق مصرف می‌کنند. برای درمان ورم ملتحمهٔ چشم خوب است. سی تا چهل گرم آن را در یک لیتر آب باید جوشاند و مصرف کرد.

داروی وارفارین Warfarin از مشتقات D-cumarin این گیاه است، لذا در افرادی که تحت درمان با فرآورده‌های رقیق‌کننده خون می‌باشند (آسپیرین، وارفارین، هپارین) منع مصرف دارد. به دلیل رقیق کردن خون، مصرف بیش‌ازاندازه شاه افسر خطر خونریزی را در بردارد. مصرف آن در دوران بارداری، به علت نبود مطالعات کافی در صورت وجود سابقه سقط، منع مصرف دارد.