بذر کدو قلیانی

برای ملاحظه و خرید انواع بذر کدو اینجا را کلیک نمایید.

کدو قلیانی (قلیونی) یا کدوی بطری‌شکل (گلدانی) با نام علمی Lagenaria siceraria از خانواده کدو است. البته دارای بافتی متفاوت از کدوهای دیگر بوده و گوشت آن اسفنجی و تقریباً غیرقابل‌خوردن بوده و جنبه زینتی و تزئینی داشته و به همین جهت نیز کشت می‌شود. فرم خاص این کدو و شباهت آن به قلیان یا گلدان باعث محبوبیت آن می‌شود. از این کدو در ساخت ظرف و مخزن آب و نوشیدنی و ظرفی برای نگهداری دانه‌های خوراکی مانند لوبیا و نخود و همچنین به دلیل اینکه خشک‌شده این کدو مانند چوب است برای ساخت برخی سازها مانند گیتار و سه‌تار نیز استفاده می‌شود. برخی با نقاشی‌ها و طرح‌های زیبایی که بر روی این کدو رسم می‌کنند زیبایی آن را دو برابر می‌کنند. معمولاً هنگامی‌که کدو تازه است و خشک نشده با کندن قسمت‌هایی از پوست خارجی کدو طرح‌هایی را بر روی آن نقش می‌زنند و هنگامی‌که خشک شد رنگ می‌کنند. یا اینکه بعد از خشک شدن کامل کدو با قلم بر روی آن نوشته یا طرح‌هایی را می‌کشند یا آن را با طرحی رنگ‌آمیزی می‌کنند یا با روشی دیگر با وسیله‌ای داغ پوست خارجی کدو را بعد از خشک شدن با سوزاندن طرح‌های خود را نقش می‌زنند.

کدو قلیانی در ابتدای تشکیل به رنگ سبز است و هنگام برداشت معمولاً به رنگ قهوه‌ای یا نارنجی تیره و گاهی سبز تیره در می‌آید که دارای انتهای گرد و کمری باریک است. البته بستگی به گرده‌افشانی و تلقیح گل‌ها فرم میوه‌ها ممکن است تغییر کند و گاهی گرد بزرگ یا کوچک و بطری‌شکل یا باریک باشد و طول آن گاهی به یک متر می‌رسد. کدوی قلیونی دارای بوته‌هایی رونده است که طول آن ممکن است به ۱۰ متر نیز برسد و معمولاً برای رشد همانند انگور از قیم و داربست استفاده می‌شود کشاورزان برای باردهی بیشتر نوک شاخه‌هایی که بیش از ۶ متر می‌شود را قطع می‌کنند. فرم و ظاهر بذر کدو قلیانی با تخم کدوهایی که تاکنون دیده‌اید متفاوت است و شکل خاصی دارد. رنگ آن نیز همانند مغز دانه‌های کدوی حلوایی است که از پوست خود خارج‌شده می‌ماند و به رنگ خاکستری، قهوه‌ای یا سفید است. کدوی قلیانی معمولاً دچار آفات و بیماری نمی‌شود که دلیل آن را می‌توان بوی قوی و تند بوته و برگ‌های آن دانست که دورکننده آفات و حشرات است.

پیشنهاد می‌شود این گیاه فقط برای جنبه زیبایی کشت شود و مصرف خوراکی نداشته باشد. در برخی اخبار شاهد عوارض مصرف آن هستیم. یا اگر قصد مصرف دارید قسمت‌های تلخ آن را حذف کنید و قبل مصرف مقداری از آن را آزمون کنید اگر بیش‌ازحد تلخ است از مصرف آن بپرهیزید. در برخی از کشورهای دنیا از این گیاه برای تهیه سوپ، نوعی دسر و… استفاده می‌شود.

شرایط محیط رشد

بیشتر کدوئیان زراعی برای رشد در دماهای از ۱۸ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد سازگار شده‌اند و کمتر در دماهای پایین‌تر رشد می‌کنند و با یخبندان خسارت می‌بینند و از بین می‌روند. بذر کدو در دمای ۱۲ درجه سانتی‌گراد شروع به جوانه زدن کرده ولی دمای اپتیمم برای جوانه‌زنی ۳۳ تا ۳۴ درجه سانتی‌گراد است. رشد گرده در کدوها در دمای ۸ تا ۱۰ درجه سانتی‌گراد آغاز می‌شود، به‌عبارت‌دیگر تلقیح این گیاهان برخلاف خیار (۱۴ تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد) و طالبی (۱۸ درجه سانتی‌گراد) در دمای پایین نیز انجام می‌گیرد. طول دوره رویش نسبت به انواع مختلف آن متفاوت بوده و بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ روز است. مناطق آفتابی و زمین‌های مرطوب برای کاشت این گیاه بسیار مناسب است (سطح آب زیرزمینی بیش از ۷۵ سانتیمتر). باید توجه داشت که این گیاه در مقایسه با سایر سبزی‌ها بیش‌ازاندازه نسبت به وزش باد حساس است. از این نظر کشت توأم با ذرت شیرین توصیه می‌شود. زمین‌های نیمه سنگین و دارای هوموس کافی برای کشت این گیاه مناسب است. خاک‌های حاصلخیز یا زهکشی خوب با دامنه‌ای از پی اچ ۶٫۵ تا ۷٫۵ بهترین وضعیت برای رشد و باردهی خوب هستند. به علت نیازهای رطوبتی بالای این محصولات خاک‌هایی با ظرفیت نگهداری آب بالا و رطوبت ذخیره شده مناسب بازده محصولات بالایی دارند.

چگونگی کاشت

ابتدا تصمیم بگیرید برای کاشت کدو چه راهی را می‌خواهید انتخاب کنید. برای کاشت کدو دو را وجود دارد: می‌توان از طریق بذر آن را کاشت و یا بوته‌های کوچک و آماده آن را از بیرون تهیه کرد و در زمین کاشت. در زمان کاشت کدو شما می‌توانید بذرها را به‌صورت جوی و پشته‌ای یا به‌صورت خطی بکارید که بستگی به میزان فضای شما دارد.

آماده کردن زمین برای کاشت

قبل از کاشت کدو خاک را با مالچ و کود باغبانی مخلوط کنید تا مواد مغذی برای رشد کدو تأمین شود. pH خاک را آزمون کنید و در صورت لزوم آن را اصلاح کنید. PH مناسب برای رشد کدو ۶ تا ۷٫۵ است. اگر PH بیشتر از این مقدار بود مقداری آهک به خاک اضافه کنید تا PH پایین آید و اگر PH پایین بود خاک را با مقداری کود گیاهی مخلوط کنید تا PH به حد مناسب برسد. خاکی که کدو در آن کاشته می‌شود باید زهکشی خوبی داشته باشد. اگر خاک شما زهکشی خوبی ندارد، مقداری شن به خاک اضافه کنید تا به زهکشی خاک کمک کند.

کاشت به‌صورت جوی و پشته‌ای

بعد از گذشت سرما خاک را به‌صورت جوی و پشته‌ای آماده کنید. به صورتی که پشته‌ها به‌اندازه ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متر از زمین فاصله داشته باشند و عرض آن‌ها ۳۰ تا ۶۰ سانتی‌متر باشد. فاصله پشته‌ها از هم را باید ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر در نظر گرفت. روی پشته‌ها گودال‌هایی به عمق ۳ سانتی‌متر حفر کنید و در هر گودال ۴ یا ۵ بذر قرار دهید. فاصله گودال‌های کاشت را ۷۵ سانتی‌متر در نظر بگیرید. بعد از این‌که بذرها جوانه زدند و برگ واقعی تشکیل دادند، آن‌ها را تنک کنید و دو یا سه بوته قوی‌تر را نگه‌دارید. شما همچنین می‌توانید ۴ تا ۶ هفته قبل از آخرین سرما، بذرهای کدو را در خانه بکارید و بعد از این‌که سرما به‌طور کامل رفع شد، بوته‌های کدو را به زمین اصلی منتقل کنید.

کاشت به‌صورت خطی

دانه‌های کدو را می‌توان بعد از رفع سرما در منطقه کاشت. دمای مناسب برای کاشت کدو ۱۳ درجه سانتی‌گراد است. در هر گودال دو یا سه بذر کدو را در عمق ۳ سانتی‌متر با هم بکارید. فاصله گودال‌های کاشت را ۷۵ سانتی‌متر و فاصله ردیف‌ها را ۹۰ سانتی‌متر در نظر بگیرید. بعدازآن که دانه‌ها جوانه زدند و برگ واقعی تشکیل دادند بوته‌ها را تنک کنید.

نکاتی در مورد رشد کدو

زمانی که نهال‌های کدو به وجود آمدند اطراف آن‌ها مالچ اضافه کنید. مالچ باعث حفظ رطوبت خاک می‌شود، همچنین باعث می‌شود دمای زمین ثابت بماند. این دو مورد باعث می‌شوند که گیاه کدو در زمان کوتاه‌تری محصول بدهد و باردهی بیشتری هم داشته باشد. بوته‌های کدو در هر هفته به میزان ۲ اینچ آب نیاز دارند. اگر در منطقه شما بارندگی به‌اندازه کافی انجام نمی‌شود، باید آبیاری دستی انجام دهید. با استفاده از شلنگ آبیاری را در زیر برگ‌ها انجام دهید. آبیاری بارانی ممکن است باعث ایجاد کپک پودری روی برگ‌های کدو شود. زمانی که کدوها کوچک هستند آن‌ها را برداشت کنید زیرا طعم بهتری دارند و اگر برای فروش در بازار کاشت کدو را انجام می‌دهید، معمولاً کدوهای کوچک طرفداران بیشتری دارند و بهتر فروش می‌روند. زمانی که کدوها به‌اندازه ۱۰ سانتی‌متر شدند می‌توانید آن‌ها را برداشت کنید. با استفاده از چاقو کدوها را از بوته جدا کنید.

آفات و بیماری‌ها

تنش رطوبت در اثر شرایط بسیار گرم و خشک تنش‌های غذایی به دلیل کمبود عناصر غذایی می‌تواند موجب از بین رفتن میوه گردد. خسارت برخی آفات از قبیل مگس میوه و غیره می‌تواند میوه‌ها را از بین ببرد. در شرایط مزرعه بوته‌ها کدو ظاهر سالم دارند، خوب رشد می‌کنند، گل می‌دهند اما خیلی از گل‌ها دچار ریزش می‌شوند. میوه‌ها ممکن است به ظاهر شروع به رشد نمایند اما وقتی تلقیح آن‌ها کامل نباشد لذا پس از مدتی زرد شده و از بین می‌روند. گیاهان خانواده کدوئیان مانند خربزه، کدو، هندوانه و غیره بدون گرده‌افشانی قادر به تولید میوه نیستند. شرایط آب‌وهوا از عوامل مهم در موفقیت گرده‌افشانی می‌باشند. رطوبت زیاد موجب چسبیدن گرده‌ها به هم شده و به‌خوبی انتقال پیدا نمی‌کنند. کدوها برای گرده‌افشانی به فعالیت زنبورهای عسل نیاز دارند و زنبورهای عسل در آب‌وهوای ابری، سرد پرواز نمی‌کنند. در ضمن زنبورهای عسل به کاربرد حشره‌کش‌ها در زمان گلدهی حساس هستند و در اثر تأثیر سم از بین می‌روند و درنتیجه گرده‌افشانی به‌خوبی انجام نمی‌گیرد.

گیاهان خانواده کدوئیان تک‌پایه هستند و گل‌های نر و ماده به‌طور جداگانه روی یک بوته ظاهر می‌شوند. ابتدا گل‌های نر باز می‌شوند، به دنبال آن گل‌های ماده باز می‌شوند. فقط زمانی گرده‌افشانی صورت می‌گیرد که گل‌های نر و ماده در یک زمان باز شده باشند. گل ماده فقط به مدت یک روز باز است و بیشتر در ساعات ۹ صبح تا ۴ بعدازظهر دریافت‌کننده گرده است. در طی این مدت یک گل ماده برای دریافت گرده کافی جهت تشکیل یک میوه کامل نیاز به حدود ۱۵ بار بازدید زنبورعسل است. گل‌های تلقیح نشده یا تلقیح ناقص دچار ریزش می‌شوند. موفقیت گرده‌افشانی در آب‌وهوای سرد کاهش می‌یابد. برای انجام موفقیت در گرده‌افشانی تنش‌ها را به حداقل رساند، فاصله بوته‌ها را به‌درستی تنظیم نمود. مدیریت آفت و آبیاری را به‌خوبی انجام داد. مصرف کود ازته به مقدار زیاد موجب رشد رویشی زیاد شده و در نتیجه تشکیل گل کاهش می‌یابد. از کندوهای زنبورعسل در مزرعه کدو استفاده شود و از کاربرد حشره‌کش‌ها در ساعات فعالین زنبورها و گرده‌افشانی بوته‌ها اجتناب گردد.

آبیاری منظم، بخصوص در شرایط خشک لازم است، هر چه میوه‌ها بزرگ‌تر که می‌شوند نیاز آن‌ها به آب بیشتر می‌گردد و درنتیجه رقابت میوه بزرگ و کوچک جهت دریافت آب کافی می‌تواند موجب زرد و ریزش میوه‌های ریز گردد. کاهش تعداد میوه‌های روی یک بوته و رساندن تعداد آن‌ها به یک یا دو عدد روی یک بوته یا ساقه موجب بزرگ‌تر شدن میوه می‌گردد. برخی از عوامل موجب زرد شدن و ریزش میوه و یا از بین رفتن آن در بوته‌های کدو می‌شوند. تنش رطوبت در اثر شرایط بسیار گرم و خشک، تنش‌های غذایی به دلیل کمبود عناصر غذایی می‌تواند موجب از بین رفتن میوه گردد. خسارت برخی آفات از قبیل مگس میوه و غیره می‌تواند میوه‌ها را از بین ببرد. کمبود کلسیم می‌تواند سبب پوسیدگی گلگاه، زرد شدن میوه کوچک و ریزش میوه گردد و دماهای بالا، تنش آب و استفاده زیاد از کودهای ازته و پتاسه می‌تواند مانع جذب کلسیم توسط گیاه از خاک شوند. در مورد رفع برخی کمبودهای عناصر غذایی بخصوص عناصر کلسیم و بور کودهای ذیل جهت تقویت رشد بوته‌های کدو و جلوگیری از ریزش گل و میوه توصیه می‌شود. تکنوکل آمینو که ۱۰ درصد کلسیم و ۰٫۲ درصد عنصر بور دارد. کود مایع کلسان که ۳۵ درصد کلسیم دارد. کود مایع بوران که ۱۰ درصد بور دارد.

آبیاری

کدوها به آب زیاد برای حداکثر رشد خود و میوه‌ها نیاز دارند. اگرچه تا حدودی به خشکی متحمل هستند اما آبیاری منظم در طی فصل خشک برای دست‌یابی به عملکرد زیادتر توصیه می‌شود. آبیاری بیش‌ازحد و ایجاد خفگی خفیف در ریشه‌ها نیز موجب زرد و از بین رفتن میوه‌های کوچک می‌گردد. مزرعه را به‌صورت شیاری به فاصله هر ۱۰-۷ روز به بسته به بافت خاک به‌ویژه در طی مراحل مهم رشد نظیر زمان کاشت، مرحله رشد رویشی، گلدهی و مراحل اولیه میوه دهی آبیاری کنید. در ضمن استفاده از بادشکن‌ها به‌صورت دائمی و موقتی می‌تواند به کاهش هدرروی آب و خسارت باد به گل‌ها و میوه‌های جوان و ساقه‌ها کمک نماید کاهش سرعت باد به فعالیت زنبورهای عسل کمک می‌نماید.

وزن	20 گرم
نام فارسی	کدو قلیانی
نام انگلیسی	Calabash
نام علمی	Lagenaria siceraria
خانواده	کدوئیان (Cucurbitaceae)