بذر خیار بوته ای 111

خیار یا بادرنگ گیاهی از خانواده کدو قلیایی، تیره کدوییان است. خیار ساقه‌ای بالارونده دارد که میوه‌ها از آن آویزان می‌شوند این ساقه نیز به‌عنوان گیاه خوراکی استفاده دارد. خیار در اصل بومی آسیای جنوبی است اما تقریباً در همه قاره‌ها رشد می‌کند. ساقه‌های گیاه خیار حالت رونده دارد و دور هر تکیه‌گاهی می‌پیچد. همچنین خیار می‌تواند به‌صورت هیدروپونیک بدون ریشه در زمین رشد کند و اگر تکیه‌گاه نداشته باشد در سطح زمین پیچ بخورد. خیار برگ‌های بزرگی دارد و می‌تواند روی دیگر میوه‌ها سایه بیندازد. خیار معمولاً استوانه شکل است و می‌تواند تا ۶۰ سانتیمتر در طول و ۱۰ سانتیمتر در قطر رشد کند. از دیدگاه گیاه‌شناسی خیار یک سَته است به‌عبارت‌دیگر میوه‌ای است که بخش بیرونی آن سخت است و در درون هیچ تقسیم‌بندی ندارد. اما مانند گوجه فرنگی و کدو در آماده‌سازی و خوراک با آن مانند تره‌بار برخورد می‌شود.

مواد خوراکی

۱۰۰ گرم خیار با پوست خام، ۹۵ درصد آب دارد و می‌تواند ۶۷ کیلوژول انرژی تولید کند. مواد مغذی ضروری برای بدن در خیار چندان فراوان نیست غیر از ویتامین کا که ۱۶ درصد نیاز روزانه را تأمین می‌کند. پژوهشگران معتقدند منشأ پیدایش گیاه خیار، کشور هند است که امروزه این کشور یکی از بزرگ‌ترین ذخایر ژنتیکی گیاه خیار را در اختیار دارد. بیش از سه هزار سال است که در منطقه غرب آسیا کشت خیار رایج بوده و به احتمال فراوان این سبزی توسط رومی‌ها به مردم کشورهای اروپایی معرفی شده است. طبق تحقیقات و مطالعات انجام‌شده در سطح جهان مشخص‌شده که منشأ خیار در کشور هند در کوهپایه‌های هیمالیا است و بیش از سه هزار سال در این منطقه کشت و پرورش می‌یابد. از هند به کشورهای یونان و روم باستان منتقل شده است و رومی‌های باستان علاقه زیادی به این سبزی داشته‌اند. سابقه کشت در فرانسه به قرن نهم میلادی و در انگلستان به قرن چهاردهم میلادی بازمی‌گردد که توسط رومیان به این مناطق منتقل شده است. اسپانیایی‌ها هم را به مناطق حوزه قاره آفریقا انتقال داده‌اند. در کشور آمریکا نیز سابقه کشت به اواسط قرن شانزدهم میلادی بازمی‌گردد. در کشور فرانسه تولید خیار به قرن نهم میلادی بازگشته و در انگلستان تکثیر آن در قرن ۱۴ پس از میلاد متداول شده است. تکثیر خیار در کشور آمریکا به اواخر قرن شانزدهم نسبت داده می‌شود.

طریقه کاشت بذر خیار در گلدان یا باغچه

خیار نیاز به خاک نسبتاً غنی دارد. برای موفقیت بیشتر در کاشت ابتدا بذرها را به مدت دو روز در آب خیس کنید و بعد از گذشت این مدت آن‌ها را در بین چند لایه دستمال کاغذی قرار دهید تا جوانه بزند، در این مدت دستمال خشک نشود. خیار تقریباً فضای زیادی را اشغال می‌کند ولی می‌توان آن را در گلدان نیز نگه‌داری نمود (بهتر است گلدانی با سایز بزرگ انتخاب نمود). برای کاشت در گلدان می‌توانید از خاک‌های آماده همانند کمپوست استفاده کنید. استفاده از خاک‌های باغ و باغچه ممکن است گیاه را دچار بیماری کند و نتیجه مطلوبی نگیرید. بهتر است در هر گود سه تا پنج عدد بذر را با هم بکارید (در عمق 1 تا 2 سانتی‌متری و با فاصله نیم سانتی‌متری از هم). در هنگام کاشت در باغچه فاصله هر گود با دیگری باید حداکثر یک متر باشد. بر روی بذرها خاک نرم بریزید و خوب آبیاری کنید، بهتر است از آب‌پاش استفاده شود و آب به‌آرامی بر روی خاک ریخته شود. محل کاشت بذر خیار باید آفتاب‌گیر باشد (حداقل آفتاب موردنیاز برای خیار 6 تا 7 ساعت در روز است). اگر در گلدان کاشته‌اید می‌توانید در پشت پنجره آفتاب‌گیر نیز نگه‌داری کنید ولی باید حداقل نور موردنیاز فراهم باشد. بعد از رشد گیاه و دو برگه شدن آن‌ها دو عدد که به‌ظاهر شاداب‌تر و سالم‌تر هستند نگه‌داشته و باقی را با قیچی به‌آرامی از پایین قطع کنید. خیار گیاهی رونده است اگر در گلدان کاشته‌اید باید بعد از اینکه ارتفاع آن به 30 سانتی‌متر رسید، در پای آن چوبی به‌عنوان قیم قرار دهید تا گیاه از آن بالا برود. (می‌توانید از دو بوته مانده بوته‌ای که ضعیف‌تر است را قطع کنید). درصورتی‌که گیاه شما در ظاهر ضعیف است می‌توانید از کودهای مکمل استفاده کنید (کود دامی پوسیده). لازم نیست پای گلدان همیشه خیس باشد، رطوبت زیاد باعث ریختن گل‌ها شده و به محصول نمی‌رسید، هنگامی‌که خاک گلدان خشک شد اقدام به آبیاری مجدد کنید. هنگام شروع گلدهی خیار بهتر است پای بوته خاک بریزید و مقداری از ساقه پایینی را زیر خاک ببرید این عمل باعث قوی شدن بوته می‌شود.

خیار از نظر مواد مغذی

بر طبق تحقیقات محققان سازمان سالم‌ترین غذاهای جهان، خیار حاوی فیتونوترینت ۱۰ است که خاصیت آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی و ضد سرطانی دارد. بهترین محتویات خیار از نظر داشتن مواد مغذی، پوست و دانه‌های آن است. میوه خیار کالری، کربوهیدرات، سدیم، چربی و کلسترول بسیار پایینی دارد. یک وعده خیار (تقریباً ۵۲ گرم) دارای ۱۶ کالری، ۴% پتاسیم، ۳% فیبر، ۴% ویتامین C، ویتامین K، ویتامین A و منیزیم موردنیاز روزانه بدن شما را تأمین می‌کند.

فوائد خیار

۱. رفع آب بدن و خشکی پوست

به علت اینکه ۹۵% بافت خیار از آب تشکیل شده است، یکی از میوه‌های مناسب برای تأمین آب بدن در فصل تابستان است. هم‌چنین به علت وجود پتاسیم و منیزیم برای خشکی پوست مناسب است. خاصیت ضدالتهابی آن باعث دفع مواد سمی از بدن شده و حساسیت‌های پوستی و چین‌وچروک صورت را کاهش می‌دهد. خیار دارای فیتونوترینت­هایی مثل لیگنان ۱۲ و کوکوربیتاسین ۱۳ است که خاصیت ضدسرطانی و آنتی‌اکسیدانی دارند. در ژورنال جهان علمی سال ۲۰۱۰، مقاله‌ای راجع به ساختن داروهایی برای سرطان با استفاده از این مواد به چاپ رسید. کوکوربیتانسین­ها هم‌چنین از رشد سلول‌های سرطانی در پانکراس جلوگیری کرده و سلول‌های سرطانی پانکراس را وادار به آپوپتوز (خودکشی سلول یا مرگ برنامه‌ریزی‌شده) می‌کنند. لیگنان­ها در عمل مشارکتی با باکتری‌های دستگاه گوارشی، سرطان‌های مربوط به استروئید را کاهش می‌دهند؛ به‌طوری‌که باکتری‌ها لیگنان­ها را به کمپلکسی بنام انترودیول ۱۴ یا انترو لاکتون ۱۵ تبدیل می‌کنند و این مواد به رسپتورهای استروژن متصل و ریسک ابتلای سرطان‌های تخمدان، سینه، رحم و پروستات را کاهش می‌دهند.

۲. خاصیت ضدسرطانی

خیار دارای فیتونوترینت­هایی مثل لیگنان ۱۲ و کوکوربیتاسین ۱۳ است که خاصیت ضدسرطانی و آنتی‌اکسیدانی دارند. کوکوربیتانسین ها هم‌چنین از رشد سلول‌های سرطانی در پانکراس جلوگیری کرده و سلول‌های سرطانی پانکراس را وادار به آپوپتوز (خودکشی سلول یا مرگ برنامه‌ریزی‌شده) می‌کنند. لیگنان­ها در عمل مشارکتی با باکتری‌های دستگاه گوارشی، سرطان‌های مربوط به استروئید را کاهش می‌دهند؛ به‌طوری‌که باکتری‌ها لیگنان­ها را به کمپلکسی بنام انترودیول ۱۴ یا انترو لاکتون ۱۵ تبدیل می‌کنند و این مواد به رسپتورهای استروژن متصل و ریسک ابتلای سرطان‌های تخمدان، سینه، رحم و پروستات را کاهش می‌دهند.

۳. زیبایی پوست

احتمالاً در مجلات زیبایی یا صفحات اجتماعی مشاهده کرده‌اید که زنان تکه‌های خیار را روی چشمان خود می‌گذارند. باید بگوییم که این کار علت علمی محکمی دارد. خیار با داشتن اثر خنک و مرطوب‌کننده و ضدالتهاب، تأثیر زیادی در رفع التهاب، جوش، پف دور چشم، سیاهی دور چشم و رفع آفتاب‌سوختگی دارد.

۴. سلامت استخوان

طبق تحقیقات دانشگاه ماری لند در دهه اخیر، مشخص شد که ویتامین K در سلامت استخوان تأثیر دارد. هر وعده خیار یا همان ۵۲ گرم، ۱۹% از ویتامین K روزانه بدن را تأمین می‌کند. ویتامین K در استخوان‌سازی به‌ویژه در بانوان نقش اساسی دارد. مصرف مکمل این ویتامین توصیه نمی‌شود، زیرا سبزی‌ها و میوه‌ها اگر به‌اندازه مصرف شوند، میزان موردنیاز ویتامین K را تأمین می‌کنند.

۵. خاصیت آنتی‌اکسیدانی

هر میوه‌ای که آنتی‌اکسیدان داشته باشد، شما را از خطر سرطان حفظ می‌کند. خیار دارای انواعی از آنتی‌اکسیدان‌ها مثل ویتامین C، بتا کاروتن، منگنز و فلاونوئید است. آنتی‌اکسیدان‌ها با از بین بردن رادیکال‌های آزاد، سلامت بافت‌های شما را تضمین می‌کنند.

۶. سلامت قلب

پتاسیم موجود در خیار در جلوگیری از بیماری‌های قلبی، سکته، فشارخون و چاقی نقش کمک‌کننده دارد. پتاسیم یک ماده حیاتی برای قلب است و خیار ۴% دوز روزانه آن را تأمین می‌کند. البته میوه‌هایی مثل موز که حاوی پتاسیم فراوان است بیشتر از خیار به چشم می‌آیند، اما در بحث کم‌کالری بودن، خیار برنده میدان می‌شود. پتاسیم ارتباط مستقیمی با کاهش فشارخون و گشادکنندگی عروق دارد. لذا خیار با داشتن سدیم خیلی کم و پتاسیم نسبتاً بالا برای سلامت قلب مفید است.

۷. کمک به هضم غذا

خیار با داشتن آب فروان و فیبر یبوست را رفع می‌کند. هم‌چنین خیارشورهای خانگی حاوی باکتری‌های پروبیوتیک هستند که هضم غذا را آسان کرده و گاز روده را از بین می‌برند. خیارشورهای صنعتی معمولاً این باکتری‌ها را ندارند.

۸. کمک به کاهش وزن

خیار کالری بسیار کمی دارد به‌طوری‌که بیشتر پزشکان تغذیه آن را به‌عنوان یک ماده کالری منفی به افرادی می‌خواهند وزن کم کنند توصیه می‌کنند. استفاده از این مواد کالری منفی به‌عنوان میان وعده هم باعث سیری کاذب شده و هم کالری می‌سوزاند. البته نباید در رژیم‌های غذایی بیش‌ازحد به مواد کالری منفی اکتفا کرد زیرا باعث از بین رفتن بافت عضلانی نیز می‌شوند.

۹. سلامت مغز و تقویت حافظه

اخیراً محققان در مورد فلونوئید فیستین ۱۶ مطالعات زیادی انجام دادند و دریافتند که فیستین ها از سلول‌های عصبی محافظت می‌کنند. لذا از بروز آلزایمر و تخریب نورون‌ها جلوگیری می‌کنند و همان‌طور که گفته شد خیار حاوی این ماده است.

وزن	20 گرم
نام فارسی	خیار بوته ای 111
نام انگلیسی	Cucumber
نام علمی	Cucumis sativus