بذر کیوی

کیوی گیاهی است از گروه گیاهان گل‌دار دولپه‌ای‌های تک لپه‌ای در راسته خلنگ‌سانان و رده کیویان. این گیاه بومی جنوب چین و میوه ملی جمهوری خلق چین است. میوه آن تخم مرغی شکل به اندازه یک تخم‌مرغ بزرگ (به طول 5–8 سانتیمتر و عرض 4٫5–5٫5 سانتیمتر) است و پوست آن قهوه‌ای رنگ و گوشت آن سبز است. نهال کیوی برای اولین بار در ایران در منطقه خشکداران شهرنشتارود به ثمر نشست و نشتارود به‌عنوان پایتخت کیوی ایران نام گرفت.

در ابتدا یک گیاه بومی در جنوب چین بود. سپس، در ابتدای قرن بیستم به نیوزیلند برده شده و در آن‌جا به‌صورت تجاری کشت شد. نام این گیاه از نام گونه‌ای پرنده زیبا گرفته شده که در نیوزیلند پرنده ملی بود و در دهه شصت میلادی به این میوه داده شد (پرنده کیوی). پیوند این میوه بعد از رشد حدود یک هفته‌ای تبدیل به نهال و قابل قلمه زدن است. این روش از متداول‌ترین روش‌های کاشت نهال کیوی در دنیا به‌خصوص در کشور چین است. کشور چین یکی از بزرگ‌ترین کشورهای صادرکننده نهال پیوندی این میوه است.

کاشت کیوی

در ابتدای کار بذرها را به مدت 6 الی 27 ساعت بستگی به‌سختی بذر در آب ولرم 30–40 درجه سلسیوس قرار داد. بهتر است در ظرف بسته باشد که درجه حرارت تا حدود زیادی ثابت بماند مثل پلاستیک‌های زیپ‌دار یا فالکس. هر 24 ساعت یک بار باید آب را به‌منظور اینکه گندیده نشود عوض کرد. پس از اتمام مدت زمان مذکور، بذرها را برای بهتر شدن نتیجه می‌توان در یک دستمال ضدعفونی و تمیز خشک کرد و آب اضافی را گرفت. این کار برای این است که چون بذر حساس است، نباید آلوده یا مبتلا به قارچ شود.

برای کاشت بذر نخست باید یک گلدان بسیار تمیز و عاری از هرگونه آلودگی حاضر کرد. خاک را داخل آن ریخت. خاک بهتر است کوکوپیت + پرلیت + پیت ماس باشد؛ ولی می‌توان خاک برگ پوسیده + ماسه نرم ریزدانه نیز استفاده کرد. خاک گلدان را باید مرطوب کرد. اگر بذر ریز باشد، آن را روی سطح می‌ریزیم و دست نمی‌زنیم. ولی اگر بذر درشت باشد با یک چیزی مثل مداد در خاک سوراخی به عمق نیم سانتی‌متر ایجاد می‌کنیم و بذر را در داخل آن قرار می‌دهیم. می‌توان با دست نیز بذر را در داخل خاک کمی فشار داد. برای بذرهای ریز همچنین می‌توان یک لایه بسیار نازک به انداز خود بذر روی آن خاک ریخت. باید توجه داشت: کود را در این مرحله نباید در خاک ریخت.

باید دقت داشت که خاک باید مرطوب شود نه اینکه به اشتباه مقادیر زیادی آب ریخت. می‌توان برای بستر خاک، از ظرف‌های یک‌بارمصرف مثل ظرف‌های شفاف یک‌بارمصرف که در مجالس میوه پخش می‌شود یا ظرف‌هایی مثل بستنی لیتری نیز استفاده کرد که در پلمپ دارند. البته در ظرف‌های میوه، از لای درزها هوا نفوذ می‌کند و می‌توان آن را درون نایلون قرار داد. باید دقت داشت که قبلش برای انتهای ظرف، زهکشی مناسبی درست کرد. یعنی با یک ابزار تیز انتهای ظرف را برای خروج آب و رطوبت اضافه سوراخ کرد. برخی، ظرف بستنی را به‌عنوان بهترین ظرف توصیه می‌کنند.

پس از انجام این مرحله باید محیطی برای گلدان ایجاد کرد که مثل گلخانه باشد. برای این کار روی گلدان نایلونی شفاف می‌کشند و دور آن را با کش سفت می‌کنند. حتماً نایلون شفاف باشد که نور را عبور دهد و در آن را می‌بندیم تا داخل، حالت رطوبت داشته باشد این عمل باعث می‌شود که داخل رطوبت زیادی داشته باشد و تعریق کند و نیازی به اینکه هر روز بخواهند آبیاری کنند نخواهد بود. البته هر روز رطوبت گلدان را باید بررسی کرد. اگر رطوبت از دست رفته است، علتش می‌تواند نایلون آن باشد، پس مجدداً باید با آب‌پاش، غبار پاشی کنید و دربش رو خوب ببندید.

دمای این محیط باید حدود 11 الی 27 درجه سلسیوس باشد. جلوی باد نباشد و تابش نور به‌صورت غیرمستقیم باشد. اگر تمام مراحل را درست انجام دهیم، بستگی به شرایط، بذرها در ظرف مدت 73 روز جوانه خواهند زد. البته باید در نظر داشت این یک عدد متوسط احتمالی است. بعضی از بذرها زودتر و بعضی از بذرها حتی تا 11 ماه به طول می‌انجامد.

هنگامی که بذری جوانه زد، باید شرایط را برایش مهیا کرد. نگهداری نشا معمولاً سخت است. اول اینکه به هیچ وجه نایلون را برنداشت. زمانی که دو یا سه برگ زد، چند سوراخ روی نایلون باید ایجاد کرد تا رطوبت داخل کمی کاهش یابد. سپس آن را به جایی که نور غیرمستقیم آفتاب و دمای مناسب هر گیاه هست، انتقال داد. معمولاً بین 18–25 درجه سانتی‌گراد. وقتی جوانه جان گرفت و چند تا برگ زد، حدود یکی دو ماه بعد، نایلون را باید برداشت و به پای آن کمی خاک ریخت تا ریشه‌ها که کمی بیرون زده‌اند، آسیب نبینند. سپس آن را اگر در مکان کوچکی پرورش داده‌ایم، می‌توانیم یک مدت بعد، آن را به گلدان انتقال داد و عملیات نگهداری آن را اجرا کرد.

نشاء کردن گیاهچه ها

در این بخش به نحوه نشاء کردن گیاهچه های کیوی می‌پردازیم.

1 – بهترین نقطه در باغ را برای کیوی خود پیدا کنید. اطمینان حاصل کنید که شرایط مناسب است. برای کشت گیاه کیوی به فضای مناسبی نیاز دارید. اکثر گیاهان کیفی در آفتاب کامل یا سایه روشن بهترین رشد را دارند. به‌طورکلی، کیوی نیاز به خاک نسبتاً اسیدی دارد که pH آن بین 6 و 6.5 است. اگر خاک شما بیش از حد قلیایی باشد، می‌توانید آن را امتحان کنید تا شرایط مناسب برای رشد کیوی فراهم شود. خاک باید مرطوب بوده و زهکشی خوبی داشته باشد.

2– یک داربست محکم برای گیاهان خود تهیه کنید. به خاطر داشته باشید که کیوی همانند انگور بوده و می‌تواند تا 30 پا رشد کند و وزن نسبتاً بالایی دارد. همانند انگور، آن‌ها نیز برای دسترسی بیشتر به نور به‌صورت عمودی رشد می‌کنند. کیوی می‌تواند در انواع مختلف داربست‌ها، پایه‌ها و حصارها رشد کند. تولیدکنندگان تجاری کیوی از پنل های شش پایه استفاده می‌کنند که فضای بین آن‌ها 4.5 تا 6 متر است.

3 – نشاء کردن گیاهان کیوی نیز تا حدودی مشابه سایر گیاهان است. تفاوت اصلی این است که شما باید فضای کافی را در بین گیاهان قرار دهید تا از ساختار پایه خود پشتیبانی کنند. برای هر گیاه سوراخی بزرگ‌تر از گلدان ایجاد کنید. هر گیاه را از گلدان خود به همراه ریشه و خاک‌های چسبیده به آن خارج کرده و آن‌ها را در سوراخ‌های تهیه شده قرار دهید. بخش‌های باقی‌مانده سوراخ را با خاک پر کنید. سعی کنید برای جلوگیری از ایجاد شوک در گیاه به ریشه‌ها آسیب وارد نکنید. اگر برای تولید میوه رشد می‌دهد، گیاهان زیادی را کاشت کنید. حدود پنج سال طول می‌کشد که گیاهان گل تولید کنند. در این صورت می‌توانید گیاهان نر و ماده را شناسایی کنید.

در پایان در بخش آخر به نکاتی در رابطه با نگهداری از گیاهان کیوی می‌پردازیم.

1 – حفاظت از کیوی از در برابر حیوانات

اگر تمام شرایط کامل باشند، ممکن است گیاهان شما توسط آفات مختلف نابود شوند. گیاه کیوی برای رشد کامل خود در معرض آسیب فراوانی قرار دارد. برگ‌های گیاهان کیفی می‌توانند در برخی موارد گوزن را به سمت خود جذب کنند. در اطراف گیاهان خود حصار یا سیم قرار دهید تا آن‌ها از در برابر گوزن‌ها محافظت کنند. گربه‌ها همانند نعنای گربه‌ای به برگ‌های کیوی نیز واکنش نشان می‌دهند. اگر تاکنون نعنای گربه‌ای را رشد داده باشید، میدانید که گربه‌های محلی می‌توانند آن‌ها را به‌راحتی از بین ببرند. اگر گربه‌ها در فضای بیرون وجود داشته باشند، بایستی اقدامات لازم جهت نگهداری از باغ را انجام دهید. یکی از راهکارها ساختن حصار، قرار دادن قفسه مرغ در اطراف هر گیاه و اسپری کردن مواد بازدارند است. برخلاف بسیاری از گیاهان میوه‌ای دیگر، کیوی دشمنان بسیاری از حشرات را ندارد؛ بنابراین، معمولاً در شرایط غیرضروری نیز از آفت­کش­ها استفاده می‌شود

2– بستن ساقه‌ها به نگه‌دارنده

همان‌طور که گیاه کیوی رشد می‌کند، شروع به تولید ساقه‌های جدید نیز می‌کند. برای حمایت از رشد ساقه‌ها لازم است که آن‌ها به نگه‌دارنده‌ها بسته شود. این امر منجر به اطمینان از رشد قوی گیاه می‌شود.

3– گیاهان خود را به‌طور مرتب هرس کنید

شما بایستی گیاهان کیوی را یک بار در سال هرس کنید. رشد بیش‌ازحد ساقه‌ها و تولید ساقه‌های جانبی مانع نگهداری از آن می‌شود. ساقه‌های جانبی ساقه‌هایی هستند که به سمت دو طرف رشد می‌کنند. تنه اصلی کیوی شما قادر نخواهد بود این ساقه‌ها را حذف کند. هنگامی که ساقه‌های بالاتر به داربست می‌رسند، به‌طور افقی در سراسر آن رشد می‌کنند. زمان مناسب برای هرس کردن گیاه ماده اواخر زمستان می‌باشد که گیاه در خواب است. گیاه نر را می‌توان زودتر و بلافاصله پس از گلدهی هرس کرد.

4– گیاهان نر را جمع‌آوری کنید

گیاهان کیوی معمولاً در سال چهارم یا پنجم کاشت گل تولید می‌کنند. هنگامی که این اتفاق میافتد، می‌توانید گیاهان نر را از طریق بساک‌های زرد براق پر شده از دانه گرده در مرکز گل شناسایی کنید. گیاهان ماده دارای ساقه‌های چسبنده (کلاله) در مرکز و تخمدان‌های سفید در پایه گل هستند. از آنجا که تنها گیاهان ماده میوه تولید می‌کنند، شما می‌توانید یک گیاه نر را برای 8 یا 9 گیاه ماده جهت انجام گرده‌افشانی داشته باشید. گیاهان نر اضافی بایستی حذف شده و گیاهان باقی‌مانده در فواصل مناسب قرار گیرند.

5– برداشت میوه پس از رسیدن

پس از چند سال (حتی همان سال برای کیفی هاردی و سوپر هاردی)، گیاهان شما شروع به تولید میوه می‌کنند. سال اول میزان تولید کم است، اما به‌مرورزمان با هر سال تولید گیاه افزایش پیدا می‌کند. کیوی معمولاً در ماه شهریور و مهر می‌رسد. اگر رسیدن میوه به‌طور معمول در این زمان رخ دهد، شما باید قبل از رسیدن برداشت کرده و آن را شرایط خنک با تهویه مطلوب نگهداری کنید. در صورت ضربه زدن به کیوی، تغییر رنگ پوست (قهوه‌ای برای کیوی معمول) رخ می‌دهد. یکی دیگر از راه‌های بررسی آمادگی برداشت این است که از بذرهای سیاه میوه نمونه‌برداری شود.

خواص کیوی

کیوی منبعی بسیار غنی و سرشار از ویتامین C است و مقدار ویتامین C آن از پرتقال نیز بیشتر است. ویتامین ث موجود در کیوی، 2 برابر پرتقال، 6 برابر لیموترش و میزان مواد مغذی آن 8 برابر سیب است. همچنین دانه‌های سیاه آن حاوی ویتامین D است. کیوی همچنین دارای ویتامین A ویتامین‌های B1, B3, B2 و سایر ویتامین‌های گروه ب است. کیوی از میوه‌های بسیار کم‌کالری است. در 100 گرم کیوی 47 کالری وجود دارد و از جهت میزان کالری هم ردیف زردآلو و نارنگی است. مقدار پتاسیم آن از موز بیشتر است. از میزان منیزیم بسیار بالایی برخوردار است و به همین خاطر نیز امکان ابتلا به بعضی از سرطان‌ها و بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد. کیوی همچنین دارای مس، آهن و فسفر است. کیوی میوه‌ای است که مواد غذایی بالا و در صد کالری بسیار پایینی دارد، از این‌رو می‌توان آن را در رده میوه‌های بسیار مفید قرار داد.

کیوی چون دارای ویتامین C است، بیماران مبتلا به آسم می‌توانند روزانه یک عدد کیوی میل نمایند چراکه باعث خس‌خس در ریه‌ها شده و تنفس بیماران آسمی را بهبود می‌بخشد. کیوی موجب می‌شود گوارش در بدن آسان‌تر شود و تجزیه پروتئین در روده به‌راحتی امکان‌پذیر شود. افرادی که دچار اختلال گوارشی می‌شوند، از کیوی استفاده کنند.

کیوی چون غنی از ویتامین C است، سیستم ایمنی بدن را بالا می‌برد. از کیوی برای تقویت سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شود. کاهش فشارخون در افرادی که فشارخون بالایی دارند با خوردن کیوی ممکن می‌شود و باعث می‌شود فشارخون پایین آمده و یک فشارخون نرمالی داشته باشید. کیوی از لخته شده خون در شریانات قلب جلوگیری می‌نماید. افرادی که کلسترول بد خون دارند می‌توانند با میل نمودن کیوی از سکته قلبی جلوگیری نموده و خونشان را رقیق‌تر نمایند. افرادی که چشمان ضعیفی دارند با خوردن کیوی می‌توانند بینایی خود را افزایش دهند و از ضعیف شدن چشم‌هایشان جلوگیری نمایند، چراکه کیوی دارای مقدار زیادی ویتامین A بوده که این ویتامین برای چشم بسیار مفید است.

وزن	20 گرم
نام فارسی	کیوی
نام انگلیسی	kiwifruit
نام علمی	Actinidia deliciosa
خانواده	کیویان (Actinidiaceae)
وزن با بسته بندی	3 گرم