بذر رازک

رازک گیاهی دوپایه، علفی، چندساله و بالارونده است. هومولوس شامل گونه‌های متعددی است ولی گونه لوپولوس از زمان‌های گذشته در برخی نقاط جهان کشت می‌شده است. اخیراً در کشور ژاپن از گونه اسکاندس (با گونه جاپونیکوس هم نام می‌باشد) به‌منظور استفاده از الیاف‌های بلند آن در صنایع پارچه و کنف سازی استفاده می‌شود. ازاین‌رو این گیاه در سطوح وسیعی در ژاپن کشت می‌شود. اگرچه واویلوف منشأ رازک را نواحی مدیترانه گزارش کرده است ولی این گیاه به‌طور وسیعی در مناطق معتدله نیمکره شمالی گسترش دارد و در اکثر کشورهای اروپایی به‌صورت خودرو می‌روید. رازک به‌طور خودرو در جنگل‌های غیرمتراکم بید و در بین درختان نارون، زبان گنجشک، بلوط و در خاک‌های مرطوب نقاط دیگر می‌روید. این گیاه تقریباً در تمام کشورهای اروپایی کشت می‌شود.

رازک دارای ساقه‌ای بالارونده است که ارتفاع آن در ارقام مختلف متفاوت و بین 5 تا 10 متر است. ساقه این گیاه در جهت حرکت عقربه‌های ساعت (به سمت راست) حول قیم می‌پیچد. رازک گیاهی دوپایه است. گل‌های نر به‌صورت خوشه از بغل برگ‌ها روییده و به طرف پایین آویزان می‌شوند. گل‌های ماده به شکل مخروط‌های بیضی شکل و مجتمع می‌باشند. برای کشت همواره از گیاهان ماده استفاده می‌شود، زیرا گل‌های نر کیفیت مطلوبی (مقدار و نوع مواد مؤثره) ندارند. هنگام کاشت و تکثیر رازک باید توجه داشت تا شعاع سه کیلومتری، انواع خودروی رازک وجود نداشته باشد؛ زیرا بر اثر انتقال دانه گرده آن‌ها (به‌وسیله باد یا حشرات) بر روی گل گیاهان کشت شده، بذر تولید و از کیفیت گل‌ها به‌طور بارزی کاسته می‌شود.

طول و ضخامت ریزوم در شرایط مختلف اقلیمی متفاوت است. طول آن بین 20 تا 40 و قطر آن بین یک تا دو سانتی‌متر است. ریشه رازک بسیار سریع الرشد است و طول آن به سه تا پنج متر می‌رسد. از ریزوم انشعاب‌های متعددی خارج می‌گردد که به ریشه‌های تابستانی معروف بوده و کم‌وبیش سطحی می‌باشند. از ریزوم ساقه‌های زیرزمینی متعددی به نام ریشه رست (استلون) خارج می‌شود. ریشه رستها به‌صورت افقی قرار می‌گیرند و از رشد سریعی نیز برخوردارند. روی ریشه رست پس از هر 8 تا 10 بند (گره) یک ساقه به‌صورت قایم رشد می‌کند و گیاه جدیدی به وجود می‌آید.

از جوانه‌های رویشی موجود در ریزوم همه ساله در اوایل بهار 10 تا 15 (گاهی 30 تا 40) ساقه رشد می‌کند. ضخامت ساقه رازک بین 5/1 تا 3 سانتی‌متر است. ساقه‌ها شش گوش و برجسته هستند که از محل گوشه‌ها زوایدی کرک مانند که دوشاخه و کم‌وبیش زبر می‌باشند خارج می‌شود. قسمت تحتانی رازک از سال دوم کم و بیش سخت و چوبی می‌شوند. ساقه از سطح خاک به طول 30 تا 40 سانتی‌متر به‌طور مستقیم و فاقد هر گونه انشعاب رشد می‌کند. از فاصله مذکور به بعد ساقه حاوی انشعاب‌های متعددی می‌شود که به قیم متصل می‌شوند و حول آن در جهت عقربه‌های ساعت می‌پیچند. رنگ ساقه در ارقام مختلف متفاوت است و از صفات گونه‌ای محسوب می‌شود و ممکن است سبز روشن (زرد مایل به سبز) سبز تیره یا کم و بیش قرمز مایل به سبز باشد.

تولید گل در محل شاخه‌های فرعی در ارقام مختلف متفاوت است و از فاصله 50 تا 150 سانتی‌متر از سطح زمین صورت می‌گیرد. به هر حال گل‌ها روی شاخه‌های فرعی تشکیل می‌شوند. برگ‌ها متقابل، پهن و پنجه‌ای شکل بوده و دارای سه تا پنج بریدگی (بندرت دارای هفت بریدگی) است. برگ‌ها به رنگ سبز تیره و به علت وجود زوائد کرک مانند دارای سطحی ناصاف هستند. رازک های کشت شده دارای گل‌های مخروطی شکل می‌باشند. هر مخروط دارای 20 تا 60 قطعه پولک مانند است. گل‌ها پس از رشد کامل، مخروطی و کله قندی شکل می‌شوند. هر مخروط دارای یک محور کم و بیش طویل است که قطعات فلس مانند به‌طور متراکم و انبوه حول آن قرار می‌گیرند. فلس‌ها کم و بیش مقعر هستند که در ناحیه تحتانی داخل آن، حفره‌های مخصوص که حاوی مواد مؤثره می‌باشند قرار دارند. شکل و اندازه گل‌ها در ارقام مختلف متفاوت است. رازک های وحشی معمولاً از گل‌های نر که دارای دانه گرده می‌باشند تشکیل شده‌اند. محور گل (شاتون) در این نوع رازک ها طویل است و ممکن است به 15 تا 20 سانتی‌متر نیز برسد. گل‌های ماده رازک های کشت شده دارای کرک‌های ترشحی به رنگ زرد لیمویی است و محتوی مواد مؤثره می‌باشند.

مواد مؤثره گل‌های رازک شامل مواد و ترکیبات رزینی (12 تا 22 درصد)، تاننها (4 تا 8 درصد)، اسانس (5/0 تا 2 درصد) و فلاونوئیدها می‌باشند. در میان مواد مذکور ترکیبات رزینی مهم‌ترین ترکیبات موجود در گل‌های رازک را تشکیل می‌دهند. مهم‌ترین این ترکیبات هومولون است. این ماده در صنایع تولید ماءالشعیر از اهمیت خاصی برخوردار است. مهم‌ترین مواد تشکیل دهنده هومولون را آلفا و بتا اسیدهای تلخ تشکیل می‌دهند و مقدار آن در ارقام مختلف و همچنین در قسمت‌های مختلف گل متفاوت است. مقدار آلفا اسیدهای تلخ بین 4 تا 12 درصد است. مهم‌ترین مواد تشکیل دهنده آلفا اسیدهای تلخ عبارت‌اند از هومولون، گومولون و آدهومولون.

بتا اسیدهای تلخ انواع دیگری از ترکیبات رزینی هستند که در مقایسه با آلفا اسیدهای تلخ اهمیت کمتری دارند. مقدار این مواد بین چهار تا شش درصد است. مهم‌ترین مواد تشکیل دهنده بتا اسیدهای تلخ عبارت‌اند از: لوپولون، پری لوپولون و ایزولوپولون. لوپولون از مواد و ترکیبات رزینی دیگری تشکیل شده است و تاکنون بیش از 200 نوع از آن‌ها شناسایی شده که شامل رزین‌های نرم مومی و رزین‌های سخت (به مقدار 5/1 تا 2 درصد) است. مقدار اسانس و ترکیبات تشکیل دهنده آن در قسمت‌های مختلف گل و همچنین در شرایط اقلیمی مختلف متفاوت است. تاکنون بیش از 40 ترکیب ترپنی یا ترپنوئیدی در اسانس گل رازک شناسایی شده است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از میرسن، بتاکاریوفیلن و هومولن.

مقدار مواد مؤثره در اوایل تشکیل گل کم است که با نمو کامل گل، مقدار آن‌ها به حداکثر می‌رسد. رازک گیاهی همی کریپتوفیت است. اندام‌های هوایی در طول دوره سرما بر اثر سرمازدگی خشک می‌شوند ولی ریشه زنده بوده و فعالیت خفیفی دارد. با مساعد شدن هوا جوانه‌های رویشی ریشه به فعالیت افتاده و به تشکیل ساقه و سایر اندام‌های هوایی اقدام می‌نمایند. رازک به‌طور متوسط 16 تا 18 سال عمر می‌کند. چنانچه شرایط اقلیمی محل رویش مناسب باشد طول عمر این گیاه به 30 تا 40 سال نیز می‌رسد ولی تا 8 الی 10 سال بازدهی اقتصادی دارد.

ترکیبات شیمیایی و فرآوری

در ناحیه تحتانی فلس‌های گل‌های ماده حفرات حاوی مواد مؤثره وجود دارند. مواد مؤثره موجود در گل‌های ماده ترکیبات رزینی و اسانس می‌باشند که در این میان ترکیبات رزینی دارای اهمیت فوق‌العاده‌ای هستند. ترکیبات رزینی موجود در گل‌های ماده رازک به دو دسته آلفا اسیدهای تلخ و بتا اسیدهای تلخ تقسیم بندی می‌شوند.

کاشت

زمان کشت در فروردین یا حداکثر اردیبهشت ماه و بعد از معتدل شدن هواست. نحوه کشت و ازدیاد آن از کاشت ریشه غده‌ای آن و روش کاشت آن درست مانند سیب زمینی و در عمق سه یا چهار سانتیمتری خاک به‌صورت کرته دادن (کاشت در محیط برآمده از خاک= تپه‌ای کردن خاک) است و نوک جوانه غده باید رو به بالا و سطح خاک باشد. نوع خاک بایستی آب در رو و قدری شنی باشد ولی نیاز به آبیاری فراوان و مرتب (هفته‌ای یک‌بار) و خاک تقویت شده دارد. در مناطق سردسیر نیز امکان کاشت وجود دارد ولی روش آن مختلف است و باید ابتدا در گلدان کاشته و در محیطی نسبتاً گرم نگهداری و در اوایل خرداد آن را به محل اصلی منتقل و در زمین کاشت. هر گیاه باید با دیگری حدود یک متر و نیم فاصله داشته باشد. در این مقاله وقتی صحبت از رازک می‌شود منظور گل تکامل یافته نوع ماده آن است.

رازک به‌صورت عمودی رشد مارپیچی نموده و گاه دو ساقه از یک غده رویش می‌یابد. در اواسط فروردین جوانه زده و در تابستان رشد کامل نموده و تا اوایل پاییز سبز می‌ماند. از رویش گیاهان در اطراف خود متنفّر است و بایستی همواره اطراف ساقه و ریشه آن را از گیاهان هرزه پاک نمود و برای جلوگیری از رویش گیاهان هرزه، ریختن کاه به قطر 20 سانتیمتر در اطراف ساقه آن توصیه می‌شود. نیاز به تقویت خاک دارد و کود گاوی بهترین دوست این گیاه است. مدتی پس از آنکه به طول حدود 15 سانتیمتری رسید جوانه‌هایی در اطراف ساقه جوان ظاهر می‌شوند. مصرف کود شیمیایی نیز توصیه می‌شود. عبور گیاه از روی نرده یا لابه‌لای آن و یا اتصال آن توسط ریسمان به پشت بام ساختمان و هر گونه بلندی دیگر یا ساختن برجک امکان پذیر است.

رازک گیاهی است سخت و مقاوم که ساقه آن گاهی به طول دوازده متر و وزنی بیش از 10 کیلو نیز می‌رسد و پس از دوره یک‌ساله در اوایل پاییز خشک ولی ریشه آن (rhizomes) در خاک رشد و توسعه و تکثیر یافته و هر غده را در سال بعد می‌توان به‌طور جداگانه کاشت. رویش آن در سال نخست ممکن است به سه متر برسد که در سال‌های بعد طولانی‌تر می‌شود. رویش آن بستگی زیادی به فراوانی نور آفتاب و تابش مستقیم آن دارد. جوانه‌های ضعیف را باید از ساقه جدا کرد و قابل خوردن نیز هستند. بعضی دیگر را عقیده بر آن است که نباید هیچ ساقه جوانی را جدا نمود. پس از آنکه به طول 30 سانتیمتر رسید باید آن را بست و به‌وسیله ریسمانی طولانی آن را به داری بلند و یا حتی بالای سقف خانه متصل نمود تا رشد کامل باید آن را در مهار نگهداشت و گیاه دور همان ریسمان پیچیده و بالا می‌رود. شکوفه آن بزرگ و در ابتدا شبیه دانه‌های شنی و خشن و سپس به مخروطی شکل شبیه میوه کاج می‌شود. بستگی به نوع آن به قطر حدود دو سانتیمتر و طول تا پنج سانتیمتر می‌رسد. زمان کشت تا مرحله نهایی (کاشت تا برداشت) حدود چهار ماه است.

داشت

پس از اینکه ارتفاع بوته‌ها به 20 سانتی‌متر رسید ساقه‌های را باید دور قیمی که در پای آن تعبیه شده پیچاند چنانچه هر بوته دارای چند شاخه باشد باید فقط دو تا سه شاخه را حول قیم قرارداد از اواخر خرداد علف‌های هرز بین ردیف‌ها را با دست یا توسط ماشین باید وجین کرد. سال اول رویش در فصل تابستان ارقام نامناسب و بوته‌های بیمار را شناسایی و جمع‌آوری می‌کنند. واکاری در فصل پائیز انجام می‌گیرد در این فصل بوته‌های دگیر را جایگزین بوته‌های خشک شده باید کرد. سال اول رویش در فصل پائیز 40 تا 50 کیلوگرم در هکتار ازت 80 تا 100 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر 140 تا 160 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس باید به اخک اضافه کرد. سال دوم ر اوایل بهار 60 تا 80 کیلوگرم ازت به خاک اضافه می‌شود و همچنین سله های ایجاد شده در فواصل بین ردیف‌ها را باید شکست به‌طورکلی مراقبت‌های رازک شامل مراقبت بهار، تابستانه و پائیزه می‌باشند. مراقبت‌های بهاری شامل آماده سازی خاک، حاصلخیز کردن زمین، هرس ریشه، مبارزه با علف‌های هرز و کمک به قرار گرفتن گیاه حول قیم. مراقبت‌های تابستانه شامل کمک به پیچیدن گیاه حول قیم بریدن و جدا نمودن شاخه‌های عقیم زنانه، مبارزه آفت‌ها بیماری‌ها. مراقبت‌های پائیزه (پس از برداشت محصول) شامل بریدن ساقه‌ها، آماده سازی خشک افزودن کود موردنیاز گیاهان به خاک بیماری‌های رازک می‌توان سفیدک جفتی را نام برد که برای مبارزه با این بیماری‌ها هر 5 تا 6 روز باید اقدام به سم‌پاشی گیاهان نمود و 10 تا 14 مرتبه سم‌پاشی را تکرار کرد. از آفت‌های عمده رازک شته رازک است که باید از آفت‌کش مناسب آن استفاده نمود.

برداشت

رازک به‌طور متوسط 16 تا 18 سال عمر می‌کند و چنانچه شرایط اقلیمی مناسب باشد طول عمر گیاه به 30 تا 40 سال نیز می‌رسد وی 8 تا 10 سال بازدهی اقتصادی دارد. برداشت گل‌های گیاه رازک همواره با ماشین انجام می‌گیرد هنگامی‌که گل‌ها کاملاً رسیده و گیاهان پوشیده از گل باشند. باید آن‌ها را برداشت نموده رسیده به رنگ زرد مایل به سبز می‌باشند زمان جمع‌آوری گل‌های در ارقام مختلف متفاوت است ولی معمولاً در اواسط خرداد یا اواخر شهریور زمان مناسبی برای برداشت گل رازک است. برداشت به‌وسیله ماشین‌های مخصوص انجام می‌گیرد. ابتدا به بریدن گیاه از فاصله 60 تا 80 سانتی‌متری از سطح زمین اقدام می‌شود (به همراه قیم) سپس برای جدا کردن گل‌ها از سایر قسمت‌های گیاه به مراکز مخصوص منتقل می‌شوند پس از برداشت گل‌ها را باید بلافاصله خشک کرد برای خشک کردند گل نباید از دمای بیش از 60 درجه سانتی‌گراد استفاده شود. همچنین زمان خشک شدن گل‌ها نباید از 5/3 تا 6 ساعت تجاوز کند. عملکرد محصل گل خشک 5/0 تا 5/2 تن در هکتار است نسبت گل تازه خشک 4 به 1 است.

شرایط محیط رشد

رازک در طول رویش به درجه حرارت زیادی نیاز ندارد. اندام هوایی این گیاه به سرما حساس ولی اندام زیرزمینی در برابر سرما مقاوم می‌باشند. این گیاه در مرحله گل‌دهی بیشترین مقدار دما نیاز دارد. به‌طوری که میانگین دما در مرحله گل‌دهی 16 تا 18 درجه سانتی‌گراد مناسب است. بارندگی نقش عمده‌ای در افزایش عملکرد دارد. رازک را نباید در مناطق بادخیز کشت. مناطق مرطوب نه تنها سبب کاهش نر و در نتیجه کاهش مواد مؤثره گل‌ها می‌گردد.

زمین اصلی باید کاملاً صاف و فاقد هر گونه پستی و بلندی باشد خاک‌هایی با بافت متوسط و با ضخامت زیاد و حاوی مقادیر فراوان ترکیبات کلسیم خاک‌های مناسبی برای کشت رازک است PH خاک برای گیاه بین 5/6 تا 7 مناسب است. نوع خاک زهکش و قدری شنی باشد ولی نیاز به آبیاری فراوان و مرتب (هفته‌ای یک‌بار) و خاک تقویت شده دارد. از لحاظ نیازهای اکولوژیکی به آب و هوایی نسبتاً خنک و متوسط دمای 15 تا 18 درجه سانتی‌گراد نیاز دارد. رازک در مناطقی می‌روید که دارای حداقل 550 تا 600 میلی‌متر بارندگی می‌باشند و توصیه می‌شود که در مناطق بادخیز و همچنین دارای سطح آب زیرزمینی بالا از کشت این گیاه خودداری شود. رازک به خاک‌های دارای بافت لومی و غنی از ترکیبات کلسیمی و احتیاج دارد. این گیاه در مناطق شمالی کشورمان به‌صورت خودرو یافت می‌شود.

کاشت بذر رازک در گلدان

یک گلدان 7 سانتی‌متری را با خاک استریل حاوی پیت ماس پر کنید و بذر را به عمق 3 میلی‌متر در خاک بکارید سپس گلدان را به مدت 6 تا 8 هفته در یخچال (دمای 5 درجه سانتی‌گراد) قرار دهید. در تمام این مدت خاک را مرطوب نگه دارید. بعد از گذشت این مدت گلدان را از یخچال خارج کنید، دمای مناسب برای جوانه‌زنی بذر 20 تا 24 درجه سانتی‌گراد است. جوانه‌زنی معمولاً 2 تا 5 هفته طول می‌کشد. نهال را در اوایل بهار در زمین در یک خاک دارای زهکشی خوب بکارید. بعد از کاشت در زمین، خاک را مرطوب کنید و در اطراف نهال مالچ اضافه کنید و از یک کود آهسته رهش برای گیاه استفاده نمایید. خاک را مرطوب نگه دارید ولی آن را خیس نکنید.

فرآورده‌های دارویی

حدود 70 فرآورده آرام‌بخش از رازک در آلمان وجود دارد. در انگلستان حدود 60 فرآورده از آن تهیه می‌گردد که همگی به‌عنوان آرم بخش استفاده می‌شود. عمده این فرآورده‌ها به‌صورت قرص هستند. از عصاره خشک رازک به‌صورت چای و یا فرآورده‌های دیگر به‌عنوان خواب‌آور و مُسکن استفاده می‌شود.

چای رازک

یک لیوان آب در حال جوشیدن را بر روی نیم گرم گیاه له شده یا پودر بریزید و 15 دقیقه صبر کنید؛ سپس صاف کرده و میل نمایید.

نگهداری

رازک باید دور از نور و در هوای سرد نگه‌داری شود. حداکثر مدت نگهداری یک سال است.

عوارض جانبی

مصرف رازک ممکن است در بعضی افراد حساسیت پوستی ایجاد کند. علت آن مربوط به گرده‌های گیاه است. مهم‌ترین اثرات گزارش شده رازک عبارت‌اند از: آلرژی‌زا، ضد درد، ضد باکتری، ضدعفونی‌کننده، ضداسپاسم، ضد تومور، معرق، هضم کننده، ادرارآور، قاعده آور، استروژنیک، مُلین، خلط آور، قارچ کش، خواب‌آور، شیرافزا، مُسهل، مخدر، مقوی اعصاب، مقوی معده، آرام بخش، مقوی رحم، ضد کرم و کاهش دهنده‌ی میل جنسی.

نکات قابل‌توجه

1- چای و یا دم‌کرده رازک بهتر است شب هنگام یا قبل از خواب مصرف شود تا بتوان خواب آرام‌تری را در پیش داشت. این میزان مصرف را می‌توان تا سه بار در روز تکرار کرد.

2- میزان مصرف فراورده‌های صنعتی رازک مانند قرص و یا کپسول در راهنمای همراه دارو توصیه شده است.

3- گل‌های ماده تحت عنوان Strobiles مشهور می‌باشند که قسمت دارویی رازک هستند.

4- خواص گیاه رازک به‌طور چشمگیر به نو یا کهنه بودن آن ارتباط دارد، چون مواد موجود در آن با گذشت زمان اکسید می‌گردند؛ مثلاً مصرف تازه‌ی گل‌های ماده برای رفع بدخوابی بسیار مؤثر است. در صورتی که خشک شده گل‌های ماده برای پُر کردن بالش افرادی که دارای بی‌خوابی هستند مناسب است. تعویض گل‌های خشک ماده در این بالش‌های باید هر دو سه ماه صورت گیرد، چون گل‌های خشک کهنه رازک دارای خاصیت محرک می‌باشند.

5- برای رفع بی‌خوابی بهتر است از گل‌های ماده تازه خشک شده و یا گل‌های فریز شده استفاده نمود. در این صورت بر روی 2 قاشق چای‌خوری از گل‌ها، یک لیوان آب جوش ریخته و پس از 5 تا 10 دقیقه صاف نموده و میل کنید.

کاربرد رازک

1. رازک به‌عنوان یک فاکتور نگه دارنده و طعم دهنده در صنایع غذایی بالأخص برای تهیه ماءالشعیر استفاده می‌شود و مسئول طعم تلخ در ماءالشعیر است.

2. رازک در کرم‌ها و لوسیون های مخصوص پوست نیز کاربرد دارد.

3. در تهیه شکلات، کیک و ژلاتین هم از رازک استفاده می‌شود.

4. داروهای گیاهی حاوی رازک روز به روز در حال گسترش می‌باشند.

کاهش علائم یائسگی با مصرف رازک

سابق بر این برای برطرف کردن علائم یائسگی از هورمون درمانی استفاده می‌شد و قرص‌های حاوی استروژن و پروژسترون تجویز می‌گردید؛ اما با مشخص شدن اثر این داروها بر افزایش ریسک ابتلا به سرطان‌های سینه و تخمدان مصرف این داروها ممنوع گردید. اخیراً به جای هورمون درمانی به خانم‌ها در سنین یائسگی توصیه می‌شود تا از گیاهان دارویی حاوی هورمون‌های زنانه استفاده نمایند. رازک دارای مواد شیمیایی شبه استروژنی است که برای شرایطی که با تغییرات هورمونی در ارتباط است، مفید می‌باشد. یکی از این شرایط یائسگی می‌باشد؛ زیرا در سنین یائسگی سطح هورمون‌های زنانه کاهش می‌یابد و نیاز است تا این هورمون‌ها از منابع دیگری تأمین شوند. یکی از بهترین منابع هورمون‌های زنانه رازک است. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد مصرف روزانه عصاره رازک به دلیل دارا بودن استروژن‌های گیاهی بر کاهش علائم ناشی از یائسگی مانند گرگرفتگی مؤثر است.

رازک علیه سرطان

فعالیت ضد سرطانی پلی فنل های موجود در عصاره رازک در تحقیقات متعدد به اثبات رسیده است. رازک سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها است و از جمله گیاهانی است که از ظرفیت آنتی‌اکسیدانی بسیار بالایی برخوردار است و با تمام سرطان‌ها مبارزه می‌کند. البته گیاهانی که دارای فیتواستروژن ها مانند رازک، کوهوش سیاه و … هستند؛ رشد سلول‌های سرطانی در سینه را مهار می‌کنند.

گیاهی ضدعفونی‌کننده

پزشکان چینی از سالیان دور رازک را به علت اثرات ضدعفونی‌کننده اش مصرف می‌کردند. ماده شیمیایی زانتوهومول xanthohumol که در رازک وجود دارد، به‌عنوان یک عامل ضدعفونی‌کننده عمل می‌کند و میکروارگانیسم هایی چون باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و … را از بین می‌برد.

فعالیت ضد ایدز رازک

تحقیقات نشان می‌دهد زانتوهومول که ماده شیمیایی مؤثر گیاه رازک است، فعالیت ضد ایدز دارد و برای تهیه داروهای ضد ایدز می‌توان از عصاره این گیاه استفاده نمود.

مناسب برای پوست شما

کلاژن مسئول قابلیت ارتجاعی و سفتی پوست است که جوانی و شادابی را برای پوست به همراه دارد. کلاژناز آنزیمی است که کلاژن موجود در پوست را تجزیه می‌کند. در نتیجه فعالیت این آنزیم پیری زودرس و چین و چروک در پوست ایجاد می‌شود. مواد شیمیایی موجود در گیاه رازک فعالیت ضد آنزیم کلاژناز دارند و باعث جوانی و شادابی پوست می‌شوند. همچنین فعالیت آنتی‌اکسیدانی و ضد باکتریایی مواد شیمیایی موجود در این گیاه، پوست را علیه آکنه و سایر آسیب‌های پوستی محافظت می‌کند.

مصرف بیش از حد مجاز گیاه رازک

در جامعه شهری و صنعتی امروز سبک تغذیه انسان‌ها دستخوش تغییرات اساسی شده است. امروزه فست فودها و انواع ماءالشعیرها و نوشیدنی‌ها با طعم‌ها و مزه‌های متفاوت، جایگزین غذاهای محلی و نوشیدنی‌های سنتی شده است و گاه انسان‌ها آن‌قدر در مصرف برخی از غذاها و نوشیدنی‌های مدرن افراط می‌کنند که غذا و نوشیدنی که می‌تواند مایه حیات انسان باشد، مخل حیات می‌شود.

اگر بعد از نوشیدن انواع ماءالشعیرها و نوشیدنی‌هایی که در آن‌ها رازک وجود دارد، فرد دچار خارش بدن و یا اسهال شد این به آن معناست که آستانه تحمل بدن برای این گیاه به اوج خود رسیده و به‌طورقطع و یقین باید مصرف این قبیل نوشیدنی‌ها و ماءالشعیرها قطع شود. او گفت: ممکن است شرکت‌های سازنده انواع نوشیدنی‌ها و ماءالشعیرهایی که در آن‌ها رازک وجود دارد اعلام کنند که میزان رازک موجود در انواع ماءالشعیرها کم است اما این نکته را باید دانست که چون افراد حداقل 2 تا 3 لیوان از این نوشیدنی‌ها را مصرف می‌کنند بنابراین خیلی سریع دوز مجاز تبدیل به دوز غیرمجاز می‌شود به همین دلیل توصیه می‌شود که شرکت‌های سازنده انواع ماءالشعیرها و نوشیدنی‌هایی که در آن‌ها از گیاه رازک استفاده می‌شود، به دنبال جایگزین مناسب‌تری غیر از گیاه رازک باشند که برای مردم عارضه به دنبال نداشته باشد. گیاه رازک یا رزک که با نام‌های گل خمل و کلیمور نیز شنیده می‌شود از خانواده شاه دانه است که در آن موادی مانندآسپارتین، کولین، هومولون و لوپولون وجود دارد. این گیاه در مراحل اول دارای خواص مفیدی مانند افزایش ادرار و تعریق است اما در مراحل بعدی می‌تواند نقش مخدر و آرام بخشی را هم ایجاد کند. درج عبارت HOPS نشانه وجود رازک در نوشیدنی است.

وزن	20 گرم
نام فارسی	رازک
نام انگلیسی	Hops
نام علمی	Humulus lupulus
خانواده	Cannabinaceae