بذر پیاز طلایی سینا (روزکوتاه)

پیاز با نام علمی Allium cepa گیاهی از خانواده نرگسیان یکی از سبزی‌ها پرمصرف در جهان است. پیاز قدمت بسیار طولانی‌ای دارد. اسناد به‌جامانده از اهرام مصر نشان می‌دهد چند هزار سال قبل از میلاد مسیح در مصر کاشته می‌شده است و به‌عنوان غذای اصلی مصرف می‌شده است. پیاز گیاهی دو یا سه‌ساله است که قسمت زیرزمینی آن قابل‌مصرف است و ساقه هوایی آن آبدار و توخالی است که کمتر مورد مصرف قرار می‌گیرد. در سال اول و با انجام غذاسازی گیاه پیاز زیرزمین تشکیل می‌شود و در سال دوم ساقه‌های گل‌دار ظاهر شده و برداشت بذر پیاز آغاز می‌شود.

پیاز معمولاً به سه دسته روزبلند، روزمتوسط و روزکوتاه تقسیم می‌شود این ویژگی مشخص می‌کند که پیاز باید در چه فصلی کاشته شود به این صورت که پیازهای روزبلند در بهار که طول روزبلند بوده کاشته می‌شود و پیازهای روزکوتاه در اواخر تابستان و پاییز که طول روزکوتاه است کاشته می‌شود. رعایت این موضوع به تشکیل پیازهای باکیفیت‌تر می‌انجامد. طول روزکوتاه یعنی پیاز به نور کمتر و حرارت کمتر برای تشکیل سوخ (bulb) و غذاسازی دارد.

ساقه‌های پیاز معمولاً 15 تا 45 سانتی‌متر ارتفاع می‌گیرند. کشاورزان ساقه‌ها را هنگامی‌که بلند می‌شوند از ارتفاع حدوداً 10 سانتی‌متری زمین قطع می‌کنند یا می‌شکنند تا انرژی گیاه صرف رشد قسمت‌های زیرزمینی شود و پیازهای درشت‌تری را تولید کند. البته به‌طورکلی هنگامی‌که پیاز بالغ می‌شود، ذخایر غذایی شروع به انباشته شدن در ته برگ و برجستگی پیاز می‌کنند.

پیاز طلایی نسبت بهرنگ‌های دیگر پیاز دارای انبارداری بهتری است و ماندگاری بالایی دارد. رقمی از پیاز خشک با مزه و بوی کمی تند است. درونش سفید است و لایه‌های پوست کاغذی‌اش رنگ طلایی و زرد دارد. پیاز طلایی روزکوتاه معمولاً 3 ماهه برداشت می‌شود که زمان مناسب برای کاشت آن و غده زنی پیازها روزهای کوتاه است.

طبقه‌بندی پیازها

طبقه‌بندی بر اساس رنگ

 رنگ زرد یا قهوه‌ای مناسب سرخ کردن و پخت‌وپز (کباب، شامی، سس، سوپ)

 پیاز قرمز یا ارغوانی مناسب خام خوردن (ترشی، سالاد و ساندویچ)

 پیاز سفید، تردترین و معمولاً تندترین (سالسا، چاشنی)

پیازهای ایرانی

 سفید:‌ پیاز سفید کاشان،‌ سفید قم

 قرمز:‌ پیاز طارم،‌ ری،‌ آذرشهر

 صورتی:‌ پیاز نوشهر

 بنفش:‌ پیاز کهریزک

پیازهای آمریکایی

 زرد:‌ کُره زرد Yellow globe

 سفید:‌ کره سوت پرت سفید South white globe

 قرمز:‌ کره قرمز سوت پرت South port red globe

طبقه‌بندی پیاز بر اساس طول روز

همان‌طور که گفته شد پیاز با توجه به نیازش به نور و دما به سه دسته روزبلند و روزکوتاه و روز متوسط تقسیم می‌شود.

1-   پیازهای روزکوتاه

پیازهای روزکوتاه به کمترین میزان روز نیاز دارند در نتیجه مناسب برای کاشت پاییزه بوده و در روزهایی با طول 11 تا 12 ساعت پیاز به‌خوبی تشکیل می‌شود و 6 تا 7 ماه بعد و در زمستان یا اوایل بهار برداشت می‌شود.

2- پیازهای روز متوسط

آب‌وهوای ملایم و معتدل برای کاشت این نوع پیاز مناسب است و در روزهایی با طول 13 تا 14 ساعت نیاز دارند و معمولاً این نوع پیاز در زمستان کاشته می‌شود و به 5 تا 6 ماه زمان برای رشد نیاز دارد و معمولاً در خرداد یا تیرماه سال بعد برداشت می‌شود.

3- پیازهای روزبلند

این مدل پیازها به روزهای بلند و گرم نیاز دارند. روزهایی با طول 16 ساعت که طولانی‌ترین روزهای سال می‌باشند برای کاشت و غده زنی این رقم پیازها مناسب است، این ارقام پیاز در مناطق معتدل سرد کاشته می‌شود، فصل کاشت بذر این ارقام اوایل بهار است و در یک دوره 6 ماهه قابل‌برداشت شده و در شهریور یا مهرماه نیز برداشت می‌شود.

بیشتر ارقام پیاز حدود 89٪ آب، 4٪ قند، 1٪ پروتئین، 2٪ فیبر و 0٫1٪ چربی دارند. پیاز مواد غذایی ضروری و چربی کمی دارد و در هر 100 گرم 166 کیلو ژول (40 کیلوکالری) انرژی تولید می‌کند. بدون افزایش محسوس میزان کالری غذاها را خوش‌طعم می‌کنند. پیازهای خردشده ترکیبات معینی را منتشر می‌کنند که موجب می‌شود غدد اشکی چشم اذیت شده و اشک ترشح کنند، در سال 2008، مؤسسه غذا و محصول نیوزیلند به‌وسیله استفاده از خاموشی ژن و زیست‌فناوری و برای جلوگیری از تجزیه به‌وسیله آنزیم LFS، پیازی را تولید کردند که هیچ اشکی تولید نمی‌کند. جالب است بدانید که در قرون‌وسطی در اروپا پیاز در کنار کلم و حبوبات یکی از سبزی‌ها اصلی خوراک مردم فقیر و غنی بود و چنان اهمیتی داشت که مردم برای پرداخت اجاره و حتی هدیه عروسی از آن استفاده می‌کردند. همچنین برای درمان سردرد، مارگزیدگی و ریختن موی سر پیاز تجویز می‌شد.

زمان برداشت پیاز و بذر گیاه

معمولاً در فصل پاییز ساقه‌های پیاز زرد شده و از بین می‌روند و پوست خارجی پیاز در زیرخاک خشک می‌شود و برداشت آغاز می‌شود، اگر پیازها برداشت نشود قسمت میانی پیاز مجدد در فصل بهار شروع به برگ دهی می‌کند و در این بار ساقه‌های گل دهنده رشد می‌کنند و گل‌ها تبدیل به دانه قابل کاشت شده، بعد از رسیدن بذرها می‌توان آن‌ها را برداشت و برای کاشت سال بعد ذخیره نمود. گل‌های پیاز معمولاً سفید و دانه‌های آن مشکی هستند. پیاز به‌سادگی تکثیر می‌یابد و می‌توان آن را در فضای کوچک باغچه یا گلدان‌های سایز متوسط پرورش داد. البته پیاز به فراوانی یافت می‌شود و شاید انتخاب ایده آلی برای کاشت خانگی نباشد ولی همیشه به این نکته توجه داشته باشید که گیاهی که در منزل پرورش می‌دهید و از سلامت آبیاری و خاک و رشد آن اطمینان دارید باارزش‌تر است.

طریقه کاشت بذر پیاز

پیاز بسته به اینکه در چه نوع خاک و زمینی کشت شود ممکن است تند شود و یا تندی آن کم‌تر گردد و اصطلاحاً رو به شیرین شدن بگذارد. خاک‌های گلی چون محتوی سولفور زیادی هستند پیاز را تند می‌کنند. در مقابل خاک‌های شنی و رسی باعث رشد مناسب پیاز می‌شوند. مکان مناسب برای کشت پیاز، جایی است که نور زیاد آفتاب را دریافت نماید. همچنین آب‌وهوای مناسب برای کاشت پیاز آب‌وهوای خنک است. پس مکان‌ها و زمان‌هایی که هوای خنک داشته و طول روزبلند است. برای کاشت گیاه پیاز مناسب می‌باشند. البته پیاز در گستره وسیعی از آب‌وهوا قادر به رشد است اما دما و شرایط مطلوب برای رشد گیاه پیاز همان بود که توضیح داده شد. در موقع کاشت پیازها بهتر است که فاصله ردیف‌ها از 25 سانتی‌متر کمتر نگردد و فاصله بوته‌های پیاز از هم نیز بهتر است 10 سانتی‌متر باشد. لازم است جهت گرفتن نتایج بهتر آبیاری در فواصل مشخص مثلاً سه چهار هفته یک‌بار انجام گیرد.

برای کاشت در باغچه منزل بذر پیاز را به‌صورت مستقیم بعد از رفع سرما و در فصل مناسب که در بالا توضیح دادیم در ردیف‌هایی (خطوطی) به فاصله 10 تا 20 سانتی‌متر و بذرها را به فاصله 2 تا 6 سانتی‌متر از هم بکارید. در هر گود دو تا سه عدد بذر به عمق 2 سانتی‌متر قرار می‌دهیم یا اینکه بذرها را در سینی نشاء یا گلدانی دیگر می‌کاریم و بعد از رشد و رسیدن به حداقل 5 سانتی‌متر به زمین و باغچه به فواصلی که در بالا گفته شد انتقال می‌دهیم. روش دیگر برای کاشت بذر به‌صورت ردیفی و دست پاش است به این صورت که به فواصل 20 سانتی‌متر از یکدیگر شیارهای به عمق 5 سانتی‌متر ایجاد می‌کنیم و بذرها را در سرتاسر کف شیارها می‌ریزیم و سپس با خاک نرم بر روی بذرها را به ارتفاع 2 سانتی‌متر پر می‌کنیم، بعد از رشد پیازها گیاهان را به فواصل 5 سانتی‌متر از هم تنک می‌کنیم.

بذر پیاز را می‌توان به‌صورت دست پاش نیز در باغچه همانند بذر سبزی و پیازچه کاشت ولی باید توجه داشت که برای اینکه پیازهای درشت‌تری داشته باشیم بعد از رشد بذرها گیاهان را به فواصل حداقل 5 سانتی‌متر از یکدیگر تنک کنیم و گیاهان اضافی را به‌آرامی از خاک خارج کنیم. برای کاشت بذر در گلدان نیز ابتدا گلدان را با خاک مناسب پر کنید و سپس بذرها را به‌صورت مستقیم به فواصل 1 تا 2 سانتی‌متر از یکدیگر در عمق 2 تا 3 سانتی‌متر بکارید، بعد از رشد پیازها گیاهان را به فواصل 5 سانتی‌متر از یکدیگر تنک کنید و چند گیاه قوی‌تر را نگه‌دارید.

زمان کاشت پیاز

گیاه پیاز را بسته به اینکه روزبلند، روز متوسط و یا روزکوتاه است کشت می‌کنند. مثلاً زمان کاشت ارقام روزبلند پیاز در فروردین‌ماه است. پیازهای روزکوتاه در مناطق با زمستان‌های معتدل در پاییز کشت می‌گردند. ارقام روز متوسط پیاز در مناطق ملایم در زمستان کاشت می‌شود. پیازهای روزبلند از لحاظ طعم با پیازهای روزکوتاه تفاوت دارند. پیازهای روزکوتاه تندی کمتری داشته و مزه آن‌ها شیرین‌تر است.

برداشت پیاز

پیاز را بسته به اینکه هدف تولید بذر پیاز باشد و یا محصول پیاز در سال اول و یا دوم کشت برداشت می‌کنند. اگر هدف درایفت محصول پیاز است که در سال اول بعد از کاشت برداشت می‌گردد. ولی اگر هدف برداشت بذر و تولید بذر پیاز باشد می‌بایست تا سال دوم صبر نمود تا ساقه‌ها تشکیل شوند و به گل بنشینند.

آفات پیاز

 مهم‌ترین آفات پیاز عبارت‌اند از: مگس پیاز، تریپس و بیماری نماتد ساقه پیاز.

خواص و فواید پیاز

 پیاز بسیار ادرارآور است و در افرادی که مشکل دفع ادرار دارند چه به‌صورت خام و چه پخته می‌توانند از آن استفاده کنند. از طرفی همین ادرار بودن باعث دفع سموم از بدن می‌گردد.

 پیاز خاصیت مدر بودن را دارد؛ بنابراین برای دفع سنگ کلیه نافع است.

 کلیه سموم را به‌راحتی از کلیه و کبد دفع می‌کند.

 برای پایین آوردن حرارت بدن مؤثر است.

 میزان زیادی فیبر در این گیاه وجود دارد؛ بنابراین برای رفع یبوست بسیار مفید است.

 موجب بهبود گردش خون در بدن می‌شود.

 آب این گیاه برای رفع جوش‌های غرور جوانی و سفید کردن پوست کاربرد دارد.

 به دلیل وجود کلسیم در درمان و پیشگیری از پوکی استخوان مؤثر است.

 به دلیل وجود مواد آنتی باکتریالی، ضدعفونی‌کننده سیستم گوارشی است.

 به دلیل وجود فیبر، در پیشگیری و درمان سرطان روده بزرگ مؤثر است

 پیاز از سرطان روده و معده پیشگیری می‌کند و حتی می‌تواند مانع از رشد سلول‌های سرطانی شود.

 از طریق امگا 3 موجود در خود، می‌تواند کلسترول خون را کاهش دهد و از سکته قلبی جلوگیری کند.

 گردش خون را بهبود بخشیده و مانع از لخته شدن خون در رگ‌ها و گرفتگی عروق می‌شود.

 سرشار از فیبر است و درنتیجه باعث احساس سیری در معده شده و به همین دلیل در رژیم‌های لاغری پرکاربرد است.

 یک انسولین گیاهی است که میزان قند خون را کاهش می‌دهد و برای افراد دیابتی مفید است.

 خاصیت آنتی باکتریال دارد و ضدعفونی‌کننده سیستم گوارش است.

 پیاز گردش خون را بهبود می‌بخشد. پس استفاده از ماسک آن بر روی صورت موجود حرکت خون به سمت صورت شده و پوست را شفاف می‌کند.

 حاوی کلسیم است و درنتیجه به استحکام استخوان کمک نموده و از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند.

 سینه را نرم نموده و در زمان سرماخوردگی بهبود گلو را سریع‌تر می‌کند.

 برای افزایش تمایلات جنسی، تخم پیاز مفید است.

وزن	20 گرم
نام فارسی	پیاز طلایی سینا (روزکوتاه)
نام انگلیسی	Golden sina onion
نام علمی	Allium cepa
خانواده	نرگسیان