بذر کاکتوس ژمینو شکلاتی

کاکتوس گیاهی است از تیره کاکتوسیان (Cactaceae) تیره‌ای از میخک‌سانان که اغلب خاردار و گوشتی هستند. کاکتوس در ابتدا تنها در شمال و جنوب و نواحی مرکزی آمریکا رشد می‌کرد اما امروزه در بسیاری از مناطق گرم و خشک جهان توسط مردم پراکنده شده است. کاکتوس طی طوفان‌های ناگهانی آب ذخیره کرده و آب ذخیره‌شده را طی ماه‌های خشک‌سالی به مصرف می‌رساند. کاکتوسیان در ایران گونه بومی ندارند. بیشتر کاکتوس‌ها ریشه‌های عمیقی داشته و ساقه شبکه مانندی دارند که به‌عنوان منبع ذخیره آب عمل می‌کنند ساقه کاکتوس توسط تیغ‌هایی محافظت می‌شود. کاکتوس‌ها برگ‌های خیلی کوچکی داشته یا اصلاً برگ ندارند.

کاکتوس‌ ژمینو گونه‌ای از کاکتوس‌ها در جنوب آمریکا است که معمولاً به‌عنوان گیاه زینتی آپارتمانی پرورش می‌دهند. همچنین به نام کاکتوس ماه نیز شناخته می‌شوند. کاکتوس‌ ژمینو گیاهی بدون کلروفیل است که به‌راحتی می‌روید ولی به علت عدم انجام عمل فتوسنتز، این گیاه در انتهای دوران نهالی می‌میرد مگر اینکه بر روی یکی دیگر از کاکتوس‌ها با کلروفیل طبیعی پیوند زده شود. گونه‌های مختلف ژمینو را می‌توان به راحتی پرورش داد و به گل برد. ژمینو شکلاتی که به نام چانه شکلاتی نیز معروف است بومی آمریکای جنوبی بوده و کاکتوسی توپی شکل و تیغ‌دار است که با افزایش سن از اطراف آن کاکتوس‌های کوچکی نیز می‌روید و گل‌هایی به رنگ قرمز یا صورتی تولید می کنند. کاکتوس‌ ژمینو چون بدون کلروفیل است باید آن را روی کاکتوس دیگری پیوند زد. گل‌هایش هم قرمز و صورتی و به قطر 5 تا 8 سانتیمتر است. این نوع کاکتوس معمولاً ٤-5 سانتی‌متر قد می‌کشد و قطر آن به 5 تا ٦ سانتیمتر می‌رسد. گل‌های این گونه ظاهری ابریشمی دارند. ژمینوهای رنگی‌ اکثراً در کشور هلند تولید و صادر می‌شوند که به همین دلیل به کاکتوس هلندی یا ژمینو هلندی هم معروف است. ژمینوهای رنگی‌ که پیوند می‌شوند در اصل به رنگ سبز یا قهوه‌ای یا شکلاتی هستند که با تغییر رنگ و تکثیر گیاهان تغییر یافته تکثیر شده‌اند. این ژیمینوها تغییر رنگ یافته به دلیل نداشتن کلروفیل قادر به ریشه سازی و زندگی بر روی خاک نیستد و تنها به‌صورت انگلی و به‌صورت پیوندی بر روی سایر کاکتوس‌ها می‌توانند زنده بمانند. در گیاهان پیوندی باید هر دو گیاه پایه و پیوندک مراقبت کنید. در صورت مشاهده تغییر رنگ گیاه را بررسی کنید و از قارچ‌کش مانند کاربندازیم یا مانکوزب استفاده کنید. در صورت مشاهده تغییر رنگ یا نرم شدن پایه، آن را از خاک در بیاورید و پس از بررسی ریشه را قارچ‌ کشی کنید و بعد از چند روز در گلدان با خاک جدید بکارید. معمولاً در ژمینو رنگی‌ها بیماری‌های قارچی شایع است که باعث سیاه شدن کاکتوس یا نرم شدن آن می‌شود و خیلی زود گیاه را از بین می‌برد.

شرایط محیطی

یکی از معیارهای تعیین‌کننده خاک مناسب برای کاکتوس‌ها، آب‌وهوا است. به‌گونه‌ای که در آب‌وهوای گرم نیاز این گیاهان به خاک قابل‌نفوذ و سبک بیشتر احساس می‌شود درحالی‌که در آب‌وهوای سرد که گیاهان نیاز به آبیاری چندانی ندارند به خاکی سنگین‌تر نیاز خواهد بود. به‌طورکلی کاکتوس‌ها خاک‌های با PH کمتر از 7 تا نزدیک به 7 را می‌پسندند. در بیشتر متون، ترکیب اصلی خاک کاکتوس‌ها در اندازه‌های زیر سفارش شده است: یک قسمت خاک باغچه به‌اضافه یک قسمت شن و ماسه (به نسبت مساوی) به‌اضافه یک قسمت کمپوست (مواد پوسیده گیاهی و خاک‌برگ)، یا یک‌دوم قسمت خاک رسی به‌اضافه یک قسمت ماسه به‌اضافه یک قسمت خاک باغچه، یا یک قسمت کمپوست به‌اضافه یک قسمت خاک پیت به‌اضافه یک قسمت ماسه. هرگاه به ترکیب‌های بالا در انتها، 5 درصد خاک زغال اضافه شود اثر ویژه‌ای در جلوگیری از پوسیدگی و دیگر بیماری‌های قارچی خواهد داشت (حضور پتاس در خاک زغال، باعث این امر می‌شود). البته در متون مختلف و در گفته‌های افراد باتجربه در زمینه تولید و پرورش کاکتوس به فرمول‌های مختلف دیگری نیز اشاره شده است. برخی از افراد در ترکیب خاک خود از کود حیوانی و برخی دیگر از ورمی کمپوست استفاده می‌کنند. به‌عنوان‌مثال می‌توان به این ترکیب اشاره کرد: دو قسمت شن ریز شسته شده و شیرین (فاقد املاح) به‌اضافه کمتر از یک قسمت کود گاوی پوسیده به‌اضافه یک قسمت خاک‌برگ پوسیده با اندازه متوسط ذرات به‌اضافه مقدار بسیار کمی از قطعات خورد شده زغال چوب. خاک مناسب دیگری که معمولاً استفاده می‌کنند 60 درصد شن شسته شده 20 درصد پیت ماس و 15 درصد ورمی کمپوست به‌علاوه مقداری زغال است.

این گیاه در حد متوسط گرما در فصل بهار تا پاییز و شب‌های خنک نیاز دارد. هوای زمستان باید خنک باشد (حدود 10 تا 14 درجه سانتی‌گراد). کاکتوس‌هایی که تار دارند باید در محلی با دمای حداقل 16 درجه نگهداری شوند. همچنین توجه داشته باشید که تهویه مناسب از جمله نیازهای کاکتوس است. بهترین درجه برای نگهداری کاکتوس‌ها 18 تا 32 درجه سانتی‌گراد است.باید توجه داشته باشید که میزان تابش نور و روشنایی محیط نگهداری کاکتوس‌ها در شکل ظاهری کاکتوس‌ها، رنگ گل، تعداد گل‌ها، ساقه‌ها و شکل غنچه‌های گل اهمیت فراوانی دارد. اما توجه داشته باشید به‌طورکلی، کاکتوس‌ها به نور زیاد (نزدیک پنجره‌های شرقی و غربی) و نور خیلی زیاد (نزدیک پنجره‌های جنوبی) نیاز دارند. نکته حائز اهمیت در مورد میزان نور محیط نگهداری کاکتوس‌ها در این است که چنانچه نور محیط کم باشد کاکتوس‌ها طراوت و زیبایی خود را از دست می‌دهند و در مورد کاکتوس‌هایی که گل دارند، توانایی گل‌دهی خود را از دست می‌دهند. کاکتوس بعد از مدتی در نور کم از بین می‌رود. البته نور زیاد در تابستان باعث آفتاب‌سوختگی می‌شود. رطوبت برای گیاه کاکتوس اهمیت چندانی ندارد. چرا که بومی مناطق خشک و صحراهای آمریکا است. آب‌وهوای گیاه کاکتوس باید تقریباً گرم یا کوهستانی باشد.

کاشت

ابتدا گلدانی را برای کاشت بذر کاکتوس انتخاب کنید که زهکشی مناسبی داشته باشد. برای این منظور می‌توانید سطح زیرین گلدان خود را کمی سوراخ کنید. سپس سنگ‌های نسبتاً درشت جمع‌آوری کنید و آن‌ها را به ارتفاع 2 الی 3 سانتی‌متر (البته مقدار سنگ به میزان بزرگی و کوچکی گلدان شما بستگی دارد) در انتهای گلدان بریزید. بعد از آن مقداری ماسه ساختمانی تهیه و یا خریداری کنید. این ماسه را در ابتدا بشورید تا رس آن کاملاً جدا شود. آن‌قدر شست‌وشو را ادامه دهید تا آب صاف از ماسه سرازیر شود، سپس با استفاده از یک الک ماسه را الک کنید تا سنگ‌های ریزودرشت آن از هم جدا شود. سپس سنگ‌های ریز ماسه را با پیت ماس مخلوط کنید (یک پیمانه پیت ماس به اضافه دو پیمانه ماسه ریز به اضافه یک یا نصف پیمانه زغال کبابی خردشده). اگر در خانه مایکروفر دارید حدود 5 دقیقه مخلوط آماده شده را در درون آن بگذارید. پس از سرد شدن مخلوط را روی سنگ‌های درشتی که در مرحله نخست آماده کرده بودید بریزید. بعد از آن با فشار دادن دست بر روی سطح موردنظر بستر را محکم کنید و یک لایه نازک سنگ ریزه روی بستر بریزید.

در مرحله آخر بذر کاکتوس را بر روی سطح موردنظر بپاشید طوری که بذرها به فاصله 1 الی 2 سانتی‌متر از یکدیگر فاصله داشته باشند. سپس در ظرف را بگذارید در غیر این صورت نایلون یا پلاستیک بر روی آن بکشید و سپس بذر کاشته شده را در دمای 20 تا 30 درجه سانتی‌گراد قرار دهید. توجه داشته باشید که بذر زیر نور مستقیم خورشید نباشد. بعد از 10 روز بذرها جوانه می‌زنند و شروع به رشد می‌کنند. شما باید پس از کاشت بذر، هر دو هفته یک‌بار سم قارچ‌کش را بر روی بستر خاک به اندازه استاندارد اسپری کنید. کاکتوس تا سه ماهگی نیاز به هیچ کودی ندارد. به بذر کاکتوس هر از چند گاهی سر بزنید تا حشرات و موارد مشکوک را شناسایی کنید.

نحوه نگهداری کاکتوس در خانه

با توجه به استقامت و بردباری کاکتوس‌ها نسبت به شرایط محیطی و گسترش آپارتمان‌نشینی و زندگی پرمشغله امروزی سال‌به‌سال بر تعداد پرورش‌دهندگان این گیاه افزوده می‌شود. کاکتوس یکی از گیاهان پرطرفدار است که می‌توانید یک گیاه عالی برای آپارتمان‌های بدون بالکن امروزی باشد. برخی از افراد به این دلیل کاکتوس‌ها را دوست دارند که فکر می‌کنند این گیاه مقاومت بیشتری نسبت به سایر گیاهان دارد و در نتیجه نگهداری از آن هم زحمت کمتری خواهد داشت. این طرز فکر تا حدودی درست است به این دلیل که کاکتوس می‌تواند آب اضافی را در خود ذخیره کند و هنگام کم‌آبی از آن تغذیه کند، اما باید به یاد داشته باشیم این به آن معنا نیست که نگهداری کاکتوس بدون کمترین زحمتی امکان‌پذیر است. البته باز هم تأکید می‌کنیم کاکتوس به دلیل توان ذخیره آب، بهترین گیاه برای نواحی خشک و کم آب به‌حساب می‌آید. شاید شما هم در صحراهای خشک کاکتوس‌های بزرگی را دیده باشید که در شرایط آب و هوایی بسیار بد هم دوام آورده‌اند؛ دلیل این موضوع آن است که کاکتوس می‌تواند با یک‌بار ذخیره آب، ماه‌ها بدون آب به زندگی خود ادامه دهد. این نکته هم جالب است که ذخیره آب توسط ریشه‌های کاکتوس انجام می‌شود.

کاکتوس ریشه‌های بسیار بلندی دارد که به کمک آن‌ها می‌تواند آب موردنیاز را در خود ذخیره کند. شاید بتوان گفت این بزرگ‌ترین تفاوت کاکتوس با سایر گیاهان است. اگر شما در خانه گیاه کاکتوس دارید دقت کنید درون خاک کاکتوس باید از شن و سنگریزه نیز استفاده کنید. همچنین به خاطر داشته باشید این گیاه به نور زیاد احتیاج دارد و باید در محیطی گرم قرار بگیرد. از دیگر نکاتی که باید به آن توجه کنید آبیاری کاکتوس است. به خاطر داشته باشید کاکتوس نسبت به سایر گیاهان باید با فاصله زمانی طولانی‌تری آبیاری شود. البته آبیاری کاکتوس باید با توجه به نوع آن، فصل، گرمای محیط و اندازه گیاه تعیین شود. با در نظر گرفتن همه این موارد و از آنجا که امروزه کاکتوس‌ها در اندازه‌های مختلف ارائه و فروخته می‌شوند، می‌توانید با توجه به فضای خانه خود، تعدادی از این گیاه را در نقاط مختلف نگهداری کنید. گلدان‌های رنگی و کوچک کاکتوس به‌خوبی می‌توانند پشت پنجره، روی میزهای کنار دیوار و کنار قاب عکس‌های رومیزی قرار بگیرند و جلوه‌ای خاص به اتاق، سالن و خانه شما بدهند.