بنه (پسته وحشی) از گیاهان درختی بند قامت نواحی کوه‌های نیمه خشکی محسوب می‌شود. این گیاه با نام علمی Pistacia Atlantica و خانواده Anacardiceae پسته‌ها شناخته می‌شود. نام‌های دیگر این درخت در ایران درخت سقز و پسته وحشی نیز است. درخت بنه مشخصاً خشکی‌پسند می‌باشد که در جنوب غربی آسیا اغلب به‌صورت یک گونه چیره پوشش عمده‌ای جنگل‌های تنگ را تشکیل می‌دهد. ارتفاع این درخت بین ۲ الی ۷ متر است. بنه معمولاً در کوه‌ها می‌روید و در پاییز به رنگ نارنجی خوش رنگی در می‌آید. دارای برگ‌های تک شانه‌ای و ۵ تا ۷ برگچه گل‌آذین است که در زیرگونه‌های مختلف دارای شکل‌های گوناگون است. این گیاه تک‌جنسی دارای تعداد کاسبرگ ۵ عدد و بدون گلبرگ است که گل نر دارای پرچم ۴ تا ۵ تایی و گل ماده دارای خامه کوتاه و میوه آن از نوع شفت است. شاخه‌های این درخت سفید کمی مایل به خاکستری است.
اسم میوه این گیاه در فارسی بنیا بنه می‌باشد که دانه‌ای گیاهی با مغز روغنی، سفت، کوچک و مدور است که به‌صورت تخمه صورت می‌شود ولی پوسته سخت آن بلای دندان است. این دانه معمولاً در پاییز سبز می‌شود. ابتدا صورتی، سپس قرمز و در زمان رسیدن کامل پوشش میوه سبز رنگ است. عمر درخت بنه طولانی است. مثلاً درخت ۱۵۰۰ ساله بنه در شهرستان ابرکوه با ۱۱ متر دور تنه و ارتفاع بیش از ۱۱ متر هر ساله میوه بنه خود را بیش از ۲۰۰ کیلوگرم به روستاییان عرضه می‌کند. این درخت نیز مانند سایر درخت‌های کوهستان در مناطق مختلف کوه یافت می‌شود، اما بیشتر در قله‌های پرارتفاع، پرتگاه‌ها و مناطق دوردست کوهستانی می‌روید. این درخت با مقاومت زیاد در مناطق کوهستانی با آب‌وهوای نه چندان سرد می‌روید و امروزه در لیست درختان حفاظت شده قرار دارد. مغز آن به پسته شبیه ولی بسیار کوچک‌تر است. به دلیل سخت بودن پوست دانه آن، در شرایط عادی نمی‌توان با کاشت آن نهال تولید کرد، بلکه دانه آن پس از چند سال ماندن در محیط و سایش پوسته یا ترک خوردن در یخبندان در بهار جوانه می‌زند. بنه بیشتر در استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، ایلام و کردستان می‌روید؛ اما در مناطق دیگر ایران از جمله جنگل‌های خشک فارس، کرمان، بلوچستان، یزد، سمنان، لرستان و ارتفاعات الموت و … نیز یافت می‌شود. به‌عنوان مثال استان ایلام دارای ۶۰۰ هزار هکتار جنگل است که ۲۰۰ هزار هکتار آن را درختان بنه تشکیل می‌دهد.
این گونه نقش سازنده و اساسی در ساختار اقتصادی مناطق مختلف دارد. صمغ حاصل از این درخت از لحاظ تجاری دارای قیمت بالا و از اهمیت و ارزش صادراتی زیادی برخوردار است. مهم‌ترین مواد تشکیل‌دهنده صمغ شامل روغن تربانتین و کلوفان است. تربانتین به‌عنوان سم دفع آفات و علف‌کش است. این ماده همچنین جهت معطر کردن صابون، پاک‌کننده و تولید واکس مصرف می‌شود. کلوفان در صنایع رنگ، چسب کاغذ، نرم‌کننده‌های پلاستیک، موم‌های صنعتی، روغن کابل و آدامس استفاده می‌گیرد. همچنین میوه بنه دانه‌ای روغنی است که روغن آن دارای مصارف دارویی و خوراکی است. از میوه آن جهت تهیه ترشی، مربا و خشک شده آن جهت معطر نمودن ماست و دوغ مصرف می‌گردد. همچنین میوه این درخت برای دام نیز غذای مناسبی است. این درخت سالانه میوه فراوانی تولید می‌کند.
کاشت
از طریق بذر تکثیر می‌شود. برای کشت بذری باید ابتدا رویی بذرهای را جدا کنید، سپس بذر به‌دست‌آمده را به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت در آب ولرم قرار دهید سپس بذر را به دلیل سخت بودن از دو طریق قرار دادن در اسید و همچنین روش سرمادهی برای شکستن پوسته این درخت اقدام می‌کنند. (قرار دادن در اسید باید توسط متخصصان انجام شود) در روش سرمادهی بذر باید به مدت ۲۰ روز در یخچال نگه‌داری شود و سپس مورد کشت قرار گیرد پس از کشت بذر آن را آبیاری کنید، طوری که مرطوب شود. بعد مدتی بذر جوانه می‌زند و رشد خود را آغاز می‌کند پس از گذشت حدود یک سال می‌توانید نهال به‌دست‌آمده را جابه‌جا کنید. فاصله کاشت بذر درخت بنه بین ۲۰ تا ۴۰ است و فاصله کاشت نهال ۲ متر می‌باشد. بذر درخت بنه در عمق نیم سانتی‌متری کاشته می‌شود. پسته وحشی برای رشد به خاک زغال سنگ نارس، شن و ماسه و خاک شنی و سبک نیاز دارد. دمای مناسب رشد درخت بنه بین ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد است. زمان گلدهی این درخت فصل بهار می‌باشد. درخت بنه به آبیاری کمی نیاز دارد بین دو آبیاری باید سطح موردنظر به‌طور کامل خشک شود. درخت بنه یا پسته وحشی برای رشد به نور زیاد خورشید نیاز دارد.
خواص
بنه از جمله گیاهان چوبی مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور است که جدا از ارزش‌های زیست محیطی بی‌شماری که دارد، مصارف دارویی و صنعتی گسترده‌ای نیز به همراه دارد. جنبه‌های دارویی و صنعتی این گیاه کاملاً روشن است. صمغ بنه مصارف دارویی و صنعتی زیادی داشته و از میوه آن به‌عنوان گیاه دارویی استفاده می‌شود. اندام‌های مختلف درخت بنه مصارف دارویی و صنعتی گسترده‌ای دارد. بهره‌برداری از درختان بنه با هدف تولید صمغ و استفاده از آن در امور دارویی و صنعتی موضوعی است که اقتصاد بخشی از جنگلنشینان در ناحیه رویشی زاگرس را تشکیل می‌دهد. اگرچه بهره‌برداری از درخت بنه می‌تواند اثرات سوء فیزیولوژیکی و ضعف درخت را در برداشته باشد، اما دقت در بهره‌برداری و به‌کارگیری روش‌های صحیح می‌تواند خسارت را به حداقل ممکن برساند. بهره‌گیری از میوه، برگ، صمغ ترشح یافته به‌صورت طبیعی و گال های گیاه نیز کاربردهای زیاد دارویی دارد. شناخت دقیق رویشگاه‌های طبیعی گیاهان دارویی ضمن روشن شدن پتانسیل‌های موجود، امکان توسعه و بهره‌برداری صحیح را به‌خوبی فراهم می‌سازد. ضمن اینکه قابلیت‌ها و محدودیت‌های هر منطقه را نیز برای توسعه و بهره‌برداری اقتصادی روشن می‌نماید.
یکی از خواص پسته کوهی معالجه کم‌خونی است. کسانی که دچار کم‌خونی هستند می‌توانند از این میوه در پختن غذا مصرف نمایند به‌طور مثال جهت از بین بردن کم‌خونی از بنه در غذاهای محلی مثل کشک به‌جای گردو از بنه مصرف می‌گردد. از دیگر خواص استفاده از پسته کوهی درمان سردرد است. استفاده از میوه بنه جهت تقویت نیروی جنسی مؤثر است. همچنین افرادی که بیماری نرمی استخوان دارند از بنه میل نمایند. بنه جهت آرام کردن درد کمر، درد پشت و درد قولنج مؤثر است و ضماد بنه در معالجه ورم‌ها و زخم‌های سخت عالی است و ازآنجایی‌که بنه سرشار از ویتامین‌های A و اقسام B و D است، موجب تقویت اعصاب می‌گردد و ترک لب را درمان نموده و از شبکوری جلوگیری می‌کند و برای جلوگیری از پوکی استخوان مؤثر است. بنه را می‌توان برای درمان تمام گونه‌های کرم معده مصرف نمود. پسته کوهی برای معالجه تکرر ادرار و قطره‌قطره آمدن آن مؤثر است.
یکی از مهم‌ترین خواص پسته کوهی معالجه زخم‌های روی پوست است. این میوه موجب کم شدن التهابات و در درمان زخم‌ها مؤثر است. جالب است بدانید که با مصرف ضماد پسته کوهی می‌توان از گزیدگی توسط نیش حشرات پیشگیری نمود. همچنین از این ضماد برای افزایش مقاومت ناخن مصرف می‌گردد. با قاطی کردن پسته کوهی با روغن زیتون می‌توان خارش و ترک پوستی را معالجه نمود. می‌توان با استفاده از پسته کوهی یک ماسک عالی برای پوست فراهم نمود. بدین‌جهت باید که پسته کوهی را آسیاب نمود و با مقداری آب به خمیر تبدیل کرد و روی پوست قرار داد. جهت رفع ماه‌گرفتگی بنه را کوبانده بر روی قسمت ماه‌گرفتگی قرار داده و آن‌قدر این کار را تکرار کنند تا ماه‌گرفتگی از بین برود. در گذشته برای رویانیدن موها از ضماد سوخته پسته کوهی مصرف می‌کردند. این ضماد برای بیماری گری (طاسی) هم مؤثر است و می‌توانید جهت صاف شدن صدا از روغن بنه مصرف نمایید.
پسته کوهی کالری فراوانی را داراست. بااین‌حال استفاده از آن به‌تنهایی باعث افزایش وزن نمی‌گردد اما با مخلوط کردن آن با بادام زمینی، بادام درختی و پسته کوهی و پودر کردن این مخلوط و سپس آن را با مقداری شکر قاطی نموده و به‌صورت روزانه مصرف گردد موجب افزایش وزن می‌گردد. پسته کوهی برای تقویت اعصاب مؤثر است و در ازدیاد قدرت حافظه نیز مفید است. افراد مسن با استفاده از حلوای پسته کوهی می‌توانند از بروز آلزایمر پیشگیری نمایند. جهت تقویت اعصاب می‌توان از مخلوط پسته کوهی و شکر میل نمود. چند عدد پسته کوهی را آسیاب نموده تا پودر گردد و سپس به آن یک قاشق شکر اضافه نموده و مصرف نمایید.
مضرات
افراط در مصرف پسته کوهی موجب زخم شدن دهان و کم‌اشتهایی می‌گردد. مصرف زیاد آن برای گرم‌مزاجان مضر است.
