موسیر گیاهی است که ریشه‌اش فقط یک پیاز درشت است. موسیر از جمله گیاهان غده دار محسوب می‌شود که بیشترین شباهت را با سیر دارد. هر غده این گیاه دارای چندین حبه است. از جمله گیاهان یک‌ساله است. از موسیر برای تهیه انواع غذاها استفاده می‌شود. موسیر خواص بسیاری دارد. موسیر از جمله گیاهانی است که به‌ندرت بذر تولید می‌کند. به همین خاطر این گیاه بیشتر در زیر خاک تولید غده می‌کند که از پایه به هم چسبیده‌اند. ولی برخلاف سیر فاقد پوشش می‌باشند. موسیر از جمله گیاهانی است که دارای طعمی ملایم نسبت به پیاز دارد. توجه داشته باشید که هم غده زیرزمینی گیاه و هم برگ‌های این گیاه قابلیت مصرف دارد. ارتفاع این گیاه بین ۲۰ تا ۴۰ سانتیمتر می‌باشد. برگ‌های این گیاه باریک، دراز و به رنگ سبز است. حبه‌های زرین این گیاه به رنگ سفید است. گل‌هایش بنفش مایل به قرمزند. گل‌آذینش خوشه ساده است.
در حدود ۴۰ گونه از این گیاه شناخته شده که همگی در نواحی معتدل و مناطق بحرالرومی می‌رویند. برخی از گونه‌های موسیر را در باغ به‌عنوان گل زینتی نیز می‌کارند. پیاز این گیاه خوراکی است و در ترشی ها و اغذیه بکار می‌رود و بویش از سیر کمتر است. موسیر گیاهی است پایا و قسمت زیرزمینی‌اش متورم که ریشکها از آن بیرون آمده و این تورم که روی آن‌ها پوششی سفید رنگ یا صورتی پوشانیده است. برگ‌های آن نواری به رنگ سبز تیره – گل‌ها کوچک – صورتی یا مایل به سبز که به‌صورت یک چتر در انتهای ساقه استوانه‌ای گل دهنده به ارتفاع ۵۰ -۶۰ سانتیمتر ظاهر می‌شود و دانه‌های آن سیاه است. موسیر از نظر ترکیبات شیمیایی دارای حدود ۱-۰/۰۶ درصد اسانس است که شامل آلیل پروپیل – دی سولفید و دو ترکیب گوگردی می‌باشد. همچنین دارای آلیسین – آلیساتین ۱ و ۲ است.
موسیر بیشتر در شیب‌های جنوبی و همچنین در خاک‌های Entisoils رشدونمو دارد و همچنین گیاهی است مقاوم سرما و برای ادامه حیات بایستی یک دوره زمستان گذرانی را سپری نماید و از لحاظ فنولوژی موسیر گیاهی است که در اوایل فروردین ماه جوانه و برگ‌دار شده و در اوایل خرداد ماه به گل می‌نشیند و اواسط خرداد ماه بذر می‌دهد و در اوایل تیر ماه زمان بهره‌برداری آن فرا می‌رسد. با توجه به کشت مشاهده‌ای که صورت گرفت مشخص گردید این گیاه به‌صورت زراعی می‌تواند رشد و نمو نماید و با مطالعه مراحل فنولوژی آن مشخص گردید تفاوت چندانی از نظر مراحل رشد با زیستگاه اصل ندارد. با توجه به تیمار کودی که در یک آزمایش بلوک کاملاً تصادفی بکار برده شد مشخص گردید کود فسفات آمونیوم تأثیری بر عملکرد موسیر در واحد سطح ندارد چرا که اختلاف معنی‌داری در تیمارها و تکرارها مشاهده نشد.
کاشت
تکثیر و کشت گیاه موسیر از طریق حبه یا همان بذر انجام می‌شود. برای این منظور غده‌هایی که رشد خوبی دارند و به نسبت درشت و سفت هستند را انتخاب کنید. سپس هر دانه حبه این گیاه را در خاک بکارید طوری که قسمت انتهایی حبه از خاک بیرون باشد. پس از کشت گیاه را آبیاری کنید. بهترین زمان کشت موسیر اواخر زمستان است. زمان برداشت گیاه موقعی است که برگ‌های این گیاه در حال زرد شدن هستند. غده‌های این گیاه را از خاک خارج کرده و بگذارید خشک شود.
این گیاه را به‌صورت خطی می‌کارند. فاصله بین خطوط ۲۰ سانتیمتر و فاصله بوته‌ها روی خطوط ۱۵ سانتیمتر مناسب است. به این منظور بایستی زمین را قبلاً نرم و حاضر نموده و پیازهای کوچک را در خاک فرو کرد به ترتیبی که در عمق حدود دو سانتیمتر زیر خاک قرار گیرند. موسیر در خاک سبک و شنی و همچنین خاک‌های حاصلخیز رشد خوبی دارد و محصول بیشتری را می‌دهد. گلدهی این گیاه بسته به زمان کشت و شرایط اقلیمی متغیر است ولی معمولاً در فصل تابستان گل می‌دهد. موسیر به آبیاری متوسط و منظمی نیاز دارد. اگر آبیاری این گیاه به‌طور متناوب انجام نشود، گیاه رشد خوبی نخواهد داشت و برگ‌های این گیاه شادابی خود را از دست می‌دهند و پژمرده می‌شوند. موسیر آفتاب کامل را دوست دارد ولی در برابر سایه نیز مقاوم است.
آبیاری گیاه موسیر مانند سیر و پیاز مرتب انجام می‌شود. آبیاری تا زمانی که برگ‌ها زرد نشوند ادامه دارد. با مشاهده برگ‌های زرد و قهوه‌ای بوته آبیاری قطع می‌گردد. سپس غده‌ها و بوته‌ها از زمین خارج می‌شوند. برگ‌ها از یک سانتیمتر بالای غده قطع می‌شوند. غده‌ها به مدت یک تا دو هفته در مقابل آفتاب در مزرعه خشک می‌شوند تا کمی رطوبت خود را از دست بدهند. با این کار قدرت انبارداری موسیر بالا می‌رود. نوع خاک، مصرف کود، آماده کردن زمین، آبیاری، مراقبت‌های زراعی، مبارزه با آفات و امراض، در مورد موسیر کاملاً مانند سایر سبزی‌های پیازی است.
خواص
موسیر مانند سیر و پیاز خاصیت آنتی‌اکسیدانی، رقیق‌تر کردن خون یا خواص آنتی باکتریایی دارد اما مواد معدنی و ویتامین‌های موجود در آن‌ها با هم متفاوت است. یکی از ویژگی‌های بارز موسیر بو ندادن دهان پس از مصرف آن است. سیر و موسیر هر دو خاصیت ضد سرطانی به دلیل وجود گوگرد دارند. موسیر به شکل پیازی تقریباً درشت از ریشه این گیاه که در زیر خاک بزرگ شده است درمی‌آید و همراه محصولات و فرآورده‌های مختلفی به کار می‌رود. سیر به شکل چند حبه سیر کوچک داخل یک کیسه اما موسیر به شکل یک پیاز است.
طبع موسیر گرم و خشک است. ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در موسیر سبب سلامت زنان باردار و رشد طبیعی جنین می‌شود همچنین فولات موجود در موسیر از نقایص سیستم عصبی جنین جلوگیری می‌کند. ویتامین‌های C و A و فسفر و منیزیم موجود در موسیر برای سلامت استخوان و بهبود رشد نوزادان و کودکان ضروری است. مصرف موسیر به دلیل کاهش ذخیره چربی در بدن سبب لاغری و کاهش وزن افراد می‌شود. موسیر حاوی ترکیبات گوگردی فراوان است که دارای خواص ضد باکتری هستند و مانند آنتی‌بیوتیک طبیعی برای درمان سرماخوردگی، آنفلونزا، تب و برونشیت عمل می‌کنند. گل موسیر یک آنتی‌هیستامین طبیعی برای درمان حساسیت است. موسیر سبب تحریک آنزیم‌های گوارشی، بهبود هضم غذا، درمان زخم معده و سلامت دستگاه گوارش می‌شود و فیبر موجود در آن حرکات روده بهبود می‌بخشد و یبوست را درمان می‌کند. موسیر تولید انسولین در بدن را افزایش می‌دهد و به همین علت سبب کاهش قند خون در افراد دیابتی می‌شود. فیبر بالای موجود در موسیر برای قند خون را تنظیم می‌کند.
ترکیبات فلاونوئیدی موجود در موسیر، چربی و کلسترول خون را کاهش می‌دهند آنتی‌اکسیدان‌های مانند آلیسین و کورستین موجود در موسیر فشارخون بالا را کاهش می‌دهند. ترکیبات گوگردی و اتیل استات موجود در موسیر رشد سلول‌های سرطانی را کاهش می‌دهند. مصرف موسیر از انواع سرطان‌های سینه، معده و کولون پیشگیری می‌کند. آلیسین موجود در عصاره کلروفرمی موسیر ایرانی قادر است از رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی نوع Hela و Mcfv جلوگیری کند. موسیر ترکیبات گوگردی فراوان دارد که سبب بهبود جریان خون و سم‌زدایی و پاک‌سازی بدن و کبد می‌شود. دیگر خواص موسیر عبارت‌اند از: رفع تنگی نفس، رفع فراموشی، قاعده آور، ادرارآور، ترمیم‌کننده زخم‌ها، رفع سیاتیک، رفع نقرس، تقویت قوای جنسی، کاهش سردردهای میگرنی و جلوگیری از تصلب شرایین.
از خواص زیبایی موسیر می‌توان به جوان‌سازی پوست صورت اشاره نمود. ابتدای باید ماسک‌های موسیر را روی پوست خود امتحان کنید تا از عدم حساسیتتان بدان اطمینان یابید. موسیر خشک شده را در آب خیس دهید تا عصاره آن خارج شود سپس هر روز صبح با آب آن صورتتان را بشویید. گوگرد موجود در موسیر سبب شفافیت و جوان‌سازی پوست شما خواهد شد. برای درمان نیش حشرات گلبرگ‌های گل موسیر یا موسیر تازه را برش بزنید و روی این گزیدگی‌ها بمالید. برای درمان شوره سر از آب موسیر می‌توان استفاده کرد. آب موسیر و عسل و آب یک لیموترش تازه را مخلوط کنید و روی سر و مویتان بریزید سپس اجازه دهید ۳۰ دقیقه بماند و بعد موهایتان را بشویید تا شوره سرتان از بین برود. همچنین برای درمان ریزش مو مقداری موسیر خشک شده را در آب خیس دهید تا عصاره آن خارج شود سپس این عصاره را به موهای خود بمالید و اجازه دهید ۱۵ دقیقه بماند و سپس با آب گرم و شامپو شستشو دهید. گوگرد موجود در موسیر فولیکول مو شما را تقویت می‌کند و ریزش مویتان را جبران می‌کند.
مضرات
مصرف زیاد موسیر سبب ریفلاکس معده، سوزش سر دل، سندروم روده تحریک‌پذیر و واکنش‌های آلرژیک مانند آسم، بثورات پوستی و قرمزی و خارش چشم‌ها می‌شود.
