مامیران گیاهی داروئی از تیره خشخاش Papaveraceae است که نام علمی آن Chelidonium mayus می‌باشد. مامیران گیاه پرستو نیز نامیده می‌شود. دامنه انتشار مامیران شمال ایران مانند گیلان: اطراف رشت، رودبار، عمارلو (کبوتر چاک و زرد چین) و گرگان: بندر گز، مازندران است. نوع خودروی آن بر روی نواحی سایه‌دار، دیوارها، حاشیه جاده‌ها، نواحی مجاور آبادی‌ها، صخره‌ها و در گودال‌ها می‌روید. این گیاه می‌تواند در گستره وسیعی از خاک‌ها رشد کند. مامیران گیاهی علفی، چندساله با قامتی راست است که ارتفاع آن بین ۳۰ الی ۱۲۰ سانتیمتر می‌باشد. این گیاه دارای شیره نارنجی رنگ، منشعب به رنگ سبز تیره، واجد کرک‌های پراکنده و دارای بن ساقه‌ای پوشیده از قاعده‌های پایای برگ‌ها و ساقه‌ای منشعب به ارتفاع ۹۰- ۳۰ سانتیمتر است. برگ‌های این گیاه در هر دو طرف ساقه رشد کرده و دارای شکل چنگالی با لبه‌های موج‌دار هستند که ارتفاعشان به ۳۰ سانتیمتر نیز می‌رسد. برگ‌ها شانه‌ای دارای ۷-۵ برگچه تخم‌مرغی تا مستطیلی شکل دارند. هر گل از چهار گلبرگ زرد به درازای ۱ سانتیمتر و دو کاسبرگ تشکیل می‌شود. گونه‌ای از این گیاه که دارای دو ساقه‌ی گل است، بیشتر در طبیعت یافت می‌شود. از اواخر بهار تا فصل تابستان می‌توان گونه‌هایی از این گیاه را مشاهده کرد که در آن‌ها از یک ساقه، ۴ گل بیرون آمده باشد. پرچم‌ها زردرنگ، میوه به شکل کپسول کشیده، کمابیش مستقیم و فاقد کرک است.
بذرهای آن سیاه و کوچک هستند که در یک کپسول استوانه‌ای و بلند حمل می‌شوند. هر یک از این بذرها دارای یک برجستگی در لایه‌ی بیرونی‌شان (گوشتالو) هستند که موجب جذب مورچه‌ها در حین بذرافشانی می‌شود. اندام دارویی مامیران قسمت هوایی گیاه است که در هنگام گل دادن جمع‌آوری می‌شوند. این گیاه در دسته گیاهان مهاجم موجود در مناطق طبیعی قرار می‌گیرد. در دوره‌ی بذرافشانی، گیاهان قدیمی را عمدتاً از طریق بیرون آوردنشان از ریشه یا اسپری‌زنی کنترل می‌نمایند.
هنگامی‌که بدنه این گیاه زخمی‌شود، از خود شیرابه‌ای با رنگ زرد متمایل به نارنجی خارج می‌کند. از مامیران به‌صورت خوراکی به‌عنوان صفراآور، ضداسپاسم، مسکن (ضعیف) و مدر و به‌صورت موضعی در درمان زگیل استفاده می‌شود. در طب گذشته از تمام قسمت‌های گیاه مامیران به‌ویژه شیرابه و ریشه آن در درمان ناراحتی‌های پوستی به‌ویژه برص، درد دندان و نیز به‌عنوان صفراآور استفاده می‌کردند.
کاشت
پرورش این گیاه از طریق دانه صورت می‌گیرد و زمین زراعتی باید سایه‌دار و نسبتاً مرطوب، ماسه‌ای و نرم با خاک پوسیده باشد. بذر آن را در گلخانه در اویل اسفند و یا مستقیماً در زمین شخم خورده در ردیف‌هایی به عرض ۵۰ سانتیمتر در طول فروردین ماه می‌کارند. میزان بذر موردنیاز گلخانه هر هکتار ۲۰۰ گرم و میزان آن در زمین اصلی ۲ کیلوگرم در هکتار است. ماه‌های اردیبهشت و خرداد نهال‌ها را در کرت‌های ۲۰*۵۰ سانتیمتر نشاء می‌کنند. جهت تقویت زمین مقدار ۱۵۰ تا ۷۵ کیلوگرم کود ازت خالص (نیترات آمونیوم و کلسیم سیانید) در هر هکتار اضافه می‌کنند. برای مبارزه با علف‌های هرز یک تا دو بار چنگک با دیسک ماشینی زده می‌شود.
قسمت هوایی گیاه را در فروردین تا شهریور و ریشه‌ها را از مهر تا آبان یا اسفند تا فروردین قبل از جوانه زدن محصول برداری می‌کنند (از دومین سال کشت چین اول گیاه را در ماه اسفند و فروردین و چین دوم آن را در شهریور یا مهر با علف چین و ریشه‌ها را در مهر و آبان و اسفند و یا فروردین برداشت می‌نمایند). پس از برداشت محصول و تمیز کردن آن قسمت هوایی را در حرارت ۵۰ تا ۶۰ درجه سانتی‌گراد و ریشه را در حرارت ۶۰ تا ۸۰ درجه سانتی‌گراد خشک می‌نمایند. با شرایط فوق‌الذکر بازدهی هر هکتار ۶/۳ تن محصول خشک به‌صورت گیاه کامل و ۸/۲ تن ریشه است.
خواص داروئی
توجه نمایید در استفاده این دارو باید دوز خاصی مصرف شود و اگر بیشتر مصرف شود سمی است. تمام قسمت‌های این گیاه و شیره آن مصرف دارویی دارند البته ریشه آن قوی‌تر از بقیه قسمت‌های آن است.
جوشانده و یا دم‌کرده مامیران برای درمان سرطان معده بکار می‌رود.
در معالجه آسم اثر مفید دارد.
تشنج را برطرف می‌کند.
فشارخون را پائین می‌آورد.
ادرارآور و ملین است.
درمان‌کننده تصلب شرایین است.
دردهای سرطانی را ساکت می‌کند.
برای معالجه آنژین دپواترین از آن استفاده می‌کنند.
برای درمان آب آوردن بدن مفید است.
سنگ کلیه را خرد کرده و دفع می‌کند.
برای معالجه نقرس مفید است.
داروی خوبی برای برطرف کردن بیماری‌های کبدی است.
برای درمان زخم‌های چرکین، ریشه له‌شده مامیران را مانند ضماد روی این‌گونه زخم‌ها بگذارید همچنین درمان زگیل مناسب است.
شیره مامیران داروی مؤثری برای از بین بردن زگیل و یا میخچه است. این شیره را با گلیسیرین به نسبت مساوی مخلوط می‌کنند.
