آموزش آبیاری گلدانی گیاهان

کاشت گل و گیاه در گلدان و در فضای باز دارای مزایای فراوانی است اما چالش‌هایی نیز به همراه دارد. یکی از این چالش‌ها، آبیاری صحیح است که برای اطمینان از سلامت گیاهان ضروری است. با اینکه اکثر مردم نگران این هستند که به گیاهان خود کم آب ندهند، واقعیت این است که آبیاری بیش از حد نیز بسیار شایع است و منجر به غرق شدن گیاهان در آب اضافی می‌شود.

گیاهان خود را بشناسید

چه گیاهتان در زمین رشد کنند و چه در گلدان، خاک موردنیاز برای اکثر قریب به اتفاق آن‌ها خاک مرطوب اما با زهکشی مناسب است. این بدین معناست که خاک نباید به‌طور مداوم غرق و اشباع شود بلکه فقط باید مرطوب باشد. خوشبختانه، امروزه با وجود خاک‌های گلدان جدید که برای زهکشی مناسب ایجاد شده‌اند، این کار ساده‌تر از گذشته است.

با این حال گیاهان مختلف به میزان متفاوتی از رطوبت نیاز دارند. بعضی از گیاهان دوست دارند خشک باشند، برخی دوست دارند بین آبیاری‌ها کمی خشک شوند و دسته‌ای از گیاهان نیز وجود دارند که بسیار حساس بوده و اگر اندکی خشک شوند، جوانه‌ها و برگ‌هایشان خشک می‌شود. به‌عنوان یک قاعده کلی، گل‌های یک‌ساله دوست ندارند خیلی خشک شوند. ساکولنت ها دوست دارند کمی خشک شوند. سبزیجات مخصوصاً آن‌هایی که آبدار هستند (مانند گوجه‌فرنگی، خیار، خربزه) دوست دارند مرطوب باشند و به مقدار زیادی آب احتیاج دارند. بعضی از گیاهان (مانند ریحان، رزماری، آویشن، شوید، پونه کوهی، کتانترو) دوست دارند که کمی بین آبیاری‌ها خشک شوند و در این صورت طعم آن‌ها بهتر می‌شود. گیاهان دیگری مانند جعفری، مریم‌گلی و پیاز رطوبت بیشتری نیاز دارند. یکی از راه‌های پی بردن به میزان آب موردنیاز گیاهان این است که برچسب (مشخصات) گیاه را در نزدیکی گلدان یا داخل خاک آن نگهداری کنید.

خاک مناسب را انتخاب کنید

تولیدکننده‌های خاک گلدان، برای راحت‌تر شدن کار شما چندین فرمول مختلف را ارائه می‌دهند. محصولاتی که با عنوان «خاک گلدان استاندارد» شناخته می‌شوند، معمولاً حالت «مرطوب اما به‌خوبی زهکشی شده» را که بیشتر گیاهان ترجیح می‌دهند فراهم می‌کنند. خاک‌های گلدانی که برچسب «کاکتوس و ساکولنت» دارند خاک‌های شنی‌تری هستند که آبشان سریع‌تر تخلیه می‌شود و محیطی ایده آل برای گیاهانی که در شرایط خشک رشد می‌کنند فراهم می‌کنند. سایر مخلوط‌های خاک گلدان ممکن است مخصوص سبزیجات باشند. این خاک‌ها در جذب و نگه داشتن آب تا حدودی بهتر از خاک‌های گلدان استاندارد عمل می‌کنند.

خاک‌هایی که برچسب «کنترل رطوبت» دارند معمولاً درصد بالاتری از خزه پوده زار (پیت ماس)، کوآر و سایر مواد مرطوب‌کننده دارند. گفته می‌شود که آن‌ها از غرقاب شدن خاک و کم‌آبی جلوگیری می‌کنند، اما در واقعیت، آن‌ها برای گیاهانی که آب زیادی لازم دارند مانند سبزیجات و گل‌های سالانه، مناسب هستند.

توجه داشته باشید که به برخی از خاک‌های گلدان، کودهای کنترل‌کننده‌ای اضافه می‌شود؛ این هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند، مشروط بر اینکه مواد مغذی متناسب با گیاهانی باشند که می‌خواهید کشت دهید. اما اگر از این نوع خاک گلدان استفاده می‌کنید، دیگر در هنگام آب دادن به گیاهان نیازی به افزودن مواد مغذی محلول در آب نخواهید داشت.

پر کردن گلدان‌ها با خاک معمولی باغ به دلایل مختلفی موفقیت‌آمیز نیست، بخشی از دلیل آن این است که خاکِ باغ فاقد مواد نگه‌دارنده‌ی رطوبت و زهکشی مناسبی که در خاک‌های تجاری گلدان دیده می‌شود می‌باشد. با اینکه کاشتن گیاه در گلدانی که پر از خاک باغ است می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد، اما معمولاً به اصلاحات زیادی با موادی مانند پیت ماس، کمپوست، ورمیکولیت یا پرلیت نیاز است.

از گلدان‌های مناسب استفاده کنید

بسیاری از گلدان‌ها به اصطلاح «نفس می‌کشند» و اجازه می‌دهند که خاک به‌سرعت خشک شود. گلدان‌های سفالی و گلدان‌های آویز کوار ماس به سرعت خشک می‌شوند. همچنین، گلدان‌های فلزی که گرمای خورشید را به خود جذب می‌کنند نیز می‌توانند به‌سرعت خاک گلدان را خشک کنند. این بدان معنا نیست که شما نباید از گلدان‌های ساخته شده از این مواد استفاده کنید، بلکه به این معنی است که باید آن‌ها را به‌دقت تحت نظر داشته باشید و بیشتر از میزانی که به گلدان‌های پلاستیکی و سرامیک لعاب‌دار آب می‌دهید، آن‌ها را آبیاری کنید.

درصورتی‌که امکان داشته باشد بزرگ‌ترین گلدان‌ها را استفاده کنید تا خاک بیشتری را در خود جای بدهند. خاک گلدان زیاد، رطوبت بیشتری را در خود نگه می‌دارد و فضای کافی را برای جذب آب توسط ریشه‌ها فراهم می‌کند. هرچه گلدان کوچک‌تر باشد، باید بیشتر رطوبت خاک را بررسی کنید.

سطح رطوبت را بررسی کنید

قبل از آب دادن به گیاهان، بررسی کنید که آیا گیاه شما واقعاً به آب احتیاج دارد یا خیر. گاهی اوقات ممکن است قسمت بالای خاک خشک به نظر برسد اما زیر آن کاملاً مرطوب باشد. بنابراین برای بررسی میزان رطوبت می‌توانید انگشت خود را تا بند دوم داخل خاک فروکنید. اگر نوک انگشتانتان خیس نشد، گیاهتان به آب احتیاج دارد. سطح رطوبت در یک روز گرم تابستان می‌تواند به‌سرعت تغییر کند، بنابراین خاک گلدانی که در صبح کاملاً مرطوب است ممکن است تا اواسط بعدازظهر خشک شود.

عمیق آبیاری کنید

مهم‌ترین نکته هنگام آبیاری گیاهان این است که به مدت طولانی و مناسب به آن‌ها آب بدهید. بهتر است این کار را تا زمانی که آب از سوراخ‌های پایین گلدان شما خارج شود ادامه بدهید. بسته به اندازه گلدان شما، بسیاری از ریشه‌های گیاه در قسمت‌های عمیق آن قرار خواهد داشت و با آبیاری کافی به گیاه، آب به ریشه‌های پایینی نیز خواهد رسید. این عمل همچنین ریشه‌ها را ترغیب می‌کند به سمت پایین گلدان رشد کنند که برای گیاهان بهتر است. آبیاری‌های کم‌عمق و مکرر باعث می‌شود که ریشه گیاه در نزدیکی بالای گلدان باقی بماند که در این صورت به گرما و خشکی حساس‌تر خواهد بود.

هنگام صبح به گیاه آب بدهید

ریشه گیاهان بیشتر هنگام صبح و عصر پذیرنده‌ی آب است و در آفتاب ظهر این حالت کاهش می‌یابد. از بین این دو زمان، صبح گزینه بهتری است زیرا آبیاری عصرانه باعث می‌شود آب در طول شب روی برگ‌ها بنشیند که می‌تواند منجر به بیماری‌های قارچی مانند کپک پودری بشود. با این حال اگر هنگامی که از محل کار خود به خانه می‌رسید گیاهانتان خشک هستند، صرف‌نظر از اینکه ساعت چند است، به آن‌ها به اندازه کافی آب بدهید.

به خاک آب بدهید نه برگ‌ها

بعضی از گیاهان خصوصاً گیاهانی که دارای برگ‌های پرزدار هستند، اگر در آفتاب روی برگ‌هایشان آب بریزید مستعد آفتاب‌سوختگی می‌شوند. قطرات آب می‌توانند مانند ذره‌بین‌های کوچکی عمل کنند و گیاه شما را بسوزانند. حتی اگر برگه‌ای گیاه شما صاف و بدون پرز باشند، هنوز هم بهتر است که در صورت امکان به خاک آب بدهید نه برگ‌ها. برگ‌های مرطوب باعث افزایش احتمال پیدایش قارچ، کپک و سایر بیماری‌های گیاهی می‌شوند. به‌جای پاشیدن آب از جهت بالا بر روی گیاه، سر آبپاش را از ظرف آبپاش یا شلنگ جدا کنید و آب را روی خاک گیاه بریزید.

به باران بسنده نکنید

حتی اگر فکر می‌کنید که باران رطوبت موردنیاز گیاهان شما را تأمین کرده است، هنوز هم خاک را بررسی کنید. بعضی‌اوقات شاخ و برگ گیاهان و گل‌های آن‌ها می‌توانند به‌عنوان چتر عمل کرده، از رسیدن آب به خاک گیاه جلوگیری کنند و قطره‌های آب را به بیرون از گلدان بریزند. به‌علاوه یک ‌بارندگی کوتاه، حتی اگر سنگین به نظر برسد، ممکن است برای آبیاری و اشباع کامل خاک گلدان، از بالا به پایین، کافی نباشد.

اجازه ندهید خاک کاملاً خشک شود

اکثر خاک‌های گلدان، در صورتی که به‌طور کامل خشک شوند، سخت می‌شوند و دیگر آب را جذب نمی‌کنند. همچنین خاک گلدان می‌تواند هنگام خشک شدن از کناره‌های گلدان جدا شود، بنابراین حتی وقتی فکر می‌کنید به اندازه کافی آب داده‌اید، ممکن است آب فقط در طرفین گلدان جریان داشته باشد و گیاهتان تشنه بماند.

اگر خاک خشک شود، چندین انتخاب دارید. اگر گلدانتان نسبتاً کوچک است، می‌توانید کل گلدان را بردارید و آن را در یک ظرف بزرگ‌تر پر از آب غوطه‌ور کنید و وقتی‌که حباب‌ها متوقف شدند آن را بیرون بیاورید. برای یک گلدان بزرگ یا گلدانی که حمل آن دشوار است، با یک مداد یا هر چیز تیز دیگری چندین سوراخ در خاک ایجاد کنید و سپس به آن مقدار زیادی آب بدهید تا مطمئن شوید که آب به درستی در خاک نفوذ می‌کند و فقط به طرفین آن سرازیر نمی‌شود.

تصور نکنید یک‌بار کافی است

بسته به مکانی که در آن زندگی می‌کنید، اندازه گلدان‌ها و نوع خاکی که استفاده می‌کنید، ممکن است مجبور باشید بیش از یک‌بار در روز به گلدانتان آب بدهید. گرما، باد و هوای خشک می‌توانند به سرعت گیاهان شما را خشک کنند. گلدان‌های سفالی، گلدان‌های آویز ساخته شده از کوار و گلدان‌های فلزی همه ممکن است در یک روز گرم و پرباد تابستانی به سرعت خشک شوند. در طول فصل‌های گرم سال، شما احتمالاً دستتان می‌آید که کدام گلدان‌ها باید بیش از یک‌بار در روز بررسی شوند اما وقتی گیاهتان را تازه کاشته‌اید، بهتر است که گلدان‌های خود را یک‌بار صبح و یک‌بار دیگر در بعدازظهر بررسی کنید. یک گلدان کوچک حتی ممکن است در روزهایی که هوا گرم و خشک است به سه بار آبیاری نیاز داشته باشد.