کود ارگانیک

در حال حاضر تعاریف زیادی در مورد کودهای ارگانیک وجود دارد که متأسفانه عمدتاً غیرکارشناسی و نادرست می‌باشند آخرین تعریفی که از کودهای ارگانیک توسط سازمان فاو ارائه شده عبارت است از: «کودهای ارگانیک مدرن به کودهایی گفته می‌شود که مواد اولیه به‌کاررفته در آن‌ها از منابع گیاهی یا معدنی بوده و به‌جای استفاده از ترکیبات بزرگ و ناپایدار شیمیائی به‌عنوان حامل، از ترکیبات ارگانیکی همچون زنجیره‌های کوتاه کربنی، اسید هیومیک و اسید فولویک و … استفاده شده باشد.»

تفاوت‌های عمده کودهای ارگانیک با کودهای شیمیائی

۱- قابلیت جذب بسیار بالا در استفاده از طریق برگ و ریشه

چنانچه در بالا هم اشاره شد در تولید کودهای ارگانیک بجای استفاده از مواد شیمیائی سنگین برای حمل عناصر مؤثر کودها، از ساختارهای ارگانیکی مثل زنجیره‌های کوتاه کربنی استفاده می‌شود. این امر باعث پایین آمدن چشمگیر وزن مولکولی این نوع کودها شده و به همین علت به‌راحتی از طرف برگ یا ریشه جذب می‌شوند. پایین بودن وزن مولکولی این کودها (زیر ۲۵۰ دالتون) باعث شده است که در استفاده از این کودها برای محلول‌پاشی هیچ‌گونه برگ‌سوزی مشاهده نشده و محدودیت‌های معمولی که در استفاده از کودهای شیمیائی مشابه وجود دارد در این نوع کودها صادق نباشد.

با عنایت به قابلیت فوق و با توجه به اهمیت محلول‌پاشی در ایجاد و حفظ فضای سبز شهری، می‌توان به‌راحتی از این کودها از طریق ریشه و صد البته محلول‌پاش به تنهائی یا با سایر سموم بدون کمترین برگ‌سوزی (اوردز) استفاده کرده و در عین صرفه‌جویی در مصرف آب، کود، سم و نیروی انسانی فضای سبزی به‌مراتب شاداب‌تر و مقاوم‌تر در مقابل عوامل محیطی داشت.

۲- تأثیر سریع و پایدار

به دلیل تولید این کودها از منابع گیاهی یا معدنی، ارزش غذائی این کودها برای گیاهان خیلی بیشتر است (تقریباً ۳ برابر) و این بالا بودن ارزش باعث کاهش مقدار مصرف کود در طول دوره‌ی کشت می‌شود. کودهای شیمیائی در بهترین حالت می‌توانند ۳۰٪ از مواد مؤثر خود را وارد گیاه کنند این در حالی است که تقریباً ۹۹٪ کودهای ارگانیک از طرف گیاه جذب می‌شوند. دلایل این امر عبارت‌اند از:

الف) متناسب بودن اندازه مولکولی با منافذ ورودی ریشه و برگ

ریشه گیاهان تا اندازه‌ی مشخصی از مولکول‌ها را از خود عبور می‌دهند، این رقم چیزی در حدود حداکثر ۲۵۰ دالتون است. یعنی ریشه گیاهان می‌توانند کودهایی با وزن مولکولی حداکثر تا ۲۵۰ دالتون را به‌راحتی از منافذ خود عبور داده و در اختیار گیاه قرار دهند. جالب است بدانید که اکثر کودهای شیمیائی با برندهای خوب و معروف دارای وزن مولکولی ۲۵۰ و بالاتر هستند. این در حالی است که تمامی کودهای ارگانیک این مجموعه دارای وزن مولکولی زیر ۲۰۰ دالتون می‌باشند.

ب) عدم تثبیت در خاک

یکی از عمده‌ترین یا بهتر است بگوییم عمده‌ترین مشکل کودهای شیمیائی، تثبیت آن‌ها در خاک (بعد از گذشت زمان محدود) و غیرقابل استفاده شدن این کودها برای گیاه از یک طرف و بالا بردن Ec خاک و کاهش عملکرد ریشه از طرف دیگر است. خوشبختانه کودها ارگانیک به هیچ عنوان در خاک تثبیت نمی‌شوند. علت این امر استفاده از موادی ارگانیکی مثل زنجیره‌های کوتاه کربنی که به دلیل ثبات ساختاری طبیعی خود، هیچ‌گونه میلی به واکنش با عوامل موجود در خاک نداشته و در خاک تثبیت نمی‌شوند.

۳- کاهش مصرف آب

یکی از عمده کارهایی که آب در گیاهان انجام می‌دهد حمل عناصر است. کودهای شیمیائی به دلیل حلالیت پایین و ساختار بزرگ مولکولی خود (به نسبت کودهای ارگانیک) نیاز آبی به‌مراتب بیشتری در جریان حمل و جذب را دارند. این میزان نیاز آبی مشکلات ثانویه‌ی دیگری نیز برای گیاه ایجاد می‌کند که این همان بالا رفتن میزان آب در ساختار گیاه و پایین آمدن میزان ماده‌ی خشک است. هرچه میزان ماده‌ی خشک در گیاه پایین بیاید حساسیت گیاه در مقابل تنش‌های آبی بیشتر شده، با کوچک‌ترین تنشی گیاه دچار استرس شده و از خود علائم کمبود آب را نشان خواهد داد البته با توجه به شرایط این گیاه نباید از بیماری‌های متنوع که گیاه را تهدید می‌کنند غافل بود.

کودهایی ارگانیک به دلیل کوچک بودن، وزن مولکولی کم و سازگار بودن با شرایط حمل و جذب در گیاه نه‌تنها نیاز آبی در حمل و جذب را به‌شدت (حداقل ۵۰٪) کاهش می‌دهد، بلکه با عنایت به بالا بردن میزان ماده‌ی خشک در گیاه قوام و ظاهر به بهترین حالت ممکن درآمده و میزان مقاومت گیاه در مقابله با شرایط محیطی و بیماری‌ها بیشتر خواهد شد.

۴- اصلاح ساختار خاک و از بین بردن شوری

یکی از عمده‌ترین چالش‌های پیش روی کشاورزی در حال حاضر مقابله با شوری خاک است. متأسفانه به دلیل استفاده بی‌رویه از کودهای شیمیائی، افزایش دمای زمین، کاهش بارندگی و … خاک‌های زراعی روزبه‌روز شورتر شده و خاصیت زراعی خود را از دست می‌دهند. کودهای این شرکت با توجه به منابع مواد اولیه و شرایط تولید نه تنها باعث افزایش شوری بیشتر در خاک نمی‌شوند بلکه در استفاده‌ی مداوم از این کودها باعث از بین رفتن شوری و افزایش قدرت حاصلخیزی خاک‌ها زراعی نیز می‌شود.