چگونگی هرس پاجوش ها یقه جوش ها در گیاهان
هرگونه رشد رویشی که از ریشه گیاه (درخت، درختچه و …) حاصل میشود را پاجوش میگویند. رشد شاخهها از روی تنه و طوقه درختان را یقه جوش گویند. معمولاً وقتی گیاه در شرایط سلامتی میباشد، پاجوش (rootstock) تولید نمیکند. پاجوش در شرایط خشکی بیش از اندازه، آبیاری بیش از اندازه، بیماری، آفات حاصل میشود. البته برخی گونهها استعداد پاجوشدهی بیشتری دارند.
رشد بیش از اندازه پاجوش و یقه جوش منجر به ازدحام بیش از اندازه درخت و نافرم شدن آن میشود. اینگونه درختان زیبایی مناسبی نداشته و عمر کمی خواهند داشت. علاوه بر این اینگونه درختان بیشتر مستعد امراض و بیماری خواهند بود. همچنین ایجاد فرم درختچهای برای درختان از جمله معایب رشد بیش از اندازه پاجوش و یقه جوش است. معمولاً این شاخهها بایستی از ته حذف شوند. اگر این شاخهها کوتاه شوند امکان تشدید رشد رویشی و ازدحام آنها وجود خواهد داشت. البته هرس شدید هم گاهی میتواند رشد پاجوشها و یقه جوشها را تشدید کند.
در قطع کردن این شاخهها از ابزارآلات هرس تیز استفاده کنید و حتیالمقدور هنگام هرس درخت جدید تیغههای قیچی را در وایتکس (یک قسمت وایتکس تجاری و نه قسمت آب) یا الکل ۷۰ درصد ضدعفونی کنید. در پاجوشها برای اطمینان از حذف کامل بهتر است اطراف پاجوش بهدقت از خاک خالی شود (بدون صدمه به سایر نقاط ریشه درخت) و از منشأ (محل اتصال پاجوش به ریشه درخت) قطع گردد.
وقتی پاجوش و یقه جوش کوچک است بهتر است حذف شود وگرنه از بین بردن آنها بعداً مشکل میشود. بهترین زمان حذف پاجوشها برای مقابله با گسترش آفات و بیماریها، زمستان است ولی در سایر زمانها هم حذف آنها بسته به نوع درخت ضرورت دارد. ولی بهطورکلی حذف تابستانه آنها بهتر از حذف در اواخر زمستان و اوایل بهار است چون در این زمان امکان دارد رشد آنها مجدداً تحریک شود.
یک لایه ضخیم مالچ پس از حذف پاجوشها میتواند مانع رشد مجدد آنها گردد. درختان با ریشه کمعمق تمایل بیشتری به تولید پاجوش دارند. برخی هورمونهای گیاهی مثل نفتالین استیک اسید (NAA) و علفکشهای گلایفوسیت هم میتوانند مانع رشد پاجوشها شوند. البته استفاده از این مواد شیمیایی معمولاً چندان توصیه نمیشود چون امکان خشکاندن درخت در اثر استفاده خارج از دز مجاز وجود دارد. همچنین با توجه به اینکه بکار گیری سموم موجبات آلودگیهای زیستمحیطی میگردد لذا مبارزه مکانیکی توصیه میشود.