نشا نعنا فلفلی (پیپرمنت)

نعنا فلفلی یا پیپرمنت گیاه معطر و علفی چندساله است که به خانواده Lamiaceae (خانواده رز ماری و اسطوخودوس) تعلق دارد. این گیاه را نمی‌توان از طریق بذر کاشت و تنها از طریق رویشی (استولن ها، قلمه‌ها و ریشه) تکثیر می‌شود. این گیاه در طول فصل بهار و تابستان رشد می‌کند و برگ‌های نعنایی که حاوی اسانس هستند را تولید می‌کند. اسانس نعنا فلفلی به‌طور گسترده به‌عنوان یک عامل طعم‌دهنده در نوشیدنی‌ها، بستنی‌ها، خمیردندان‌ها، آدامس‌ها و غیره استفاده می‌شود. اسانس نعنا فلفلی در صنایع دارویی و بهداشتی و مراقبت‌های شخصی به‌طور گسترده استفاده می‌شود. برگ‌های نعنای تازه به غذاهای مختلف اضافه می‌شود. در طول دو دهه اخیر به دلیل خواص ضد آسپاسم و تقویت سیستم گوارشی چای نعنا بسیار محبوب شده است. موارد کاربرد زیاد و ارزش بالای اسانس نعنا این گیاه را به یک کالای ارزشمند جهانی تبدیل کرده است. ایالات متحده آمریکا، کانادا، استرالیا، انگلستان، ژاپن، نیوزیلند، چین و هند از تولیدکنندگان عمده نعنا فلفلی در جهان هستند.

نعنا فلفلی از گیاهان چندساله و علفی است. نعناع فلفلی همان‌طور که از نامش پیداست یکی از گونه‌های نعنا است که رشد سریعی دارد. نعنا فلفلی برگ‌های سبز تیره‌ای دارد که به‌راحتی قابل‌تشخیص است. ساقه‌ای چهارگوش دارد. این گیاه دارای ریزورم می‌باشد. با شروع فصل بهار این گیاه گل‌های کوچکی به رنگ‌های سفید و صورتی تولید می‌کند. گل‌های نعنا فلفلی دارای عطروطعم خاصی هستند و معمولاً رایحه خنکی را ایجاد می‌نمایند. این گیاه خواص دارویی و درمانی فوق‌العاده‌ای دارد که از آن استفاده‌های مختلفی می‌شود.

کاشت

بذرهای نعنا بسیار ریز بوده و برای کاشت باید مراقب بود بذرها در عمق کم کاشته شود تا توانایی جوانه‌زنی را داشته باشند. نعنا گیاهی است که برای رشد نیاز به خاک سبک و با زهکشی بالا نیاز دارد. نعنا گیاهی آفتاب دوست بوده ولی بهتر است در نیم‌سایه کاشته شود تا نتیجه بهتری حاصل شود و از عطروطعم آن کاشته نشود. این گیاه را از اسفند تا اواسط تابستان کشت می‌کنند. مدت‌زمان کاشت تا برداشت این گیاه ۶۰ تا ۹۰ روز بعد از کاشت است.

بهتر است برای کاشت در گلدان از خاک‌های آماده همانند کمپوست یا پیت ماس استفاده شود تا هم مواد مغذی گیاه تأمین شود و هم برای نگه‌داری گلدان در منزل حشرات و آفات شما و نعنا را اذیت نکنند. دوره رشد و مدت‌زمان کاشت بذر تا بالغ شدن گیاه ۶۰ تا ۹۰ روز است. مدت‌زمان جوانه زدن بذر نعنا بستگی به دمای کاشت و شرایط خاک از ۷ تا ۱۵ روز متغیر است، اگر دما بین ۱۵ تا ۱۸ درجه بوده و خاک زهکشی مناسبی داشته باشد بذرها در کمتر از یک هفته جوانه خواهند زد. دمای کاشت را حتماً رعایت کنید تا نتیجه‌گیری موفقیت‌آمیز باشد. برای کاشت در فضای باز در فصل بهار و بعد از رفع سرمای بهاره اقدام کنید.

برای کاشت در گلدان، گلدان موردنظر را از خاک مرغوب (بهتر است خاک آماده استفاده کنید) پر می‌کنیم (بیش از ۳/۴ گلدان). گلدان انتخابی باید زهکشی خوبی داشته باشد (در انتهای آن سوراخ مناسبی برای خروج آب اضافی باشد). سپس اقدام به آبیاری گلدان می‌کنیم تا آب کاملاً از گلدان خارج شود. فواصل بذرها را ۱۰ تا ۱۵سانتی‌متر در نظر بگیرید، برای کاشت در زمین به‌صورت ردیفی باید فاصله بین ردیف‌ها را ۵۰ تا ۷۰ و فاصله بین گیاهان را ۱۵ تا ۲۰سانتی‌متر در نظر گرفت. عطر بالای نعنا باعث دور شدن حشرات از اطراف گیاه و گلدان می‌شوند و مقابله گر خوبی برای برخی آفات است.

برای کاشت گلدانی باید از گلدان با عمق حداقل ۱۵ تا ۲۰سانتی‌متری و دهنه ۱۰ تا ۱۵سانتی‌متری استفاده نمود. برای کاشت در باغچه و باغ به فواصل ۱۵ تا ۲۰سانتی‌متر ۲یا ۳ عدد بذر قرار می‌دهیم و بعد از رشد از میان ۳ گیاه، ۲ گیاه ضعیف‌تر را حذف کرده و گیاه قوی‌تر را نگه می‌داریم. البته می‌توان برای اینکه بذر کمتری مصرف نمود ابتدا بذرها را در سینی نشاء یا لیوان‌های یک‌بارمصرف بکاریم و بعد از رشد و رسیدن به ارتفاع حداقل ۵سانتی‌متری اقدام به جابجایی آن‌ها به زمین اصلی نماییم.

بعد از چند ساعت از آبیاری گلدان بذرها را بر روی خاک به فاصله ۱۰ تا ۱۵سانتی‌متر از یکدیگر قرار می‌دهیم و حداکثر به ارتفاع دو برابر طول بذرها روی آن خاک می‌ریزیم (نیم سانتی‌متر). ریختن خاک زیاد روی بذرها باعث خفه شدن آن شده و نمی‌توانند رشد کنند. سپس با افشانه آب را بر روی سطح خاک اسپری کنید به صورتی که مطمئن شوید آب به بذرها رسیده و این کار را هر روز یا روزی دو بار انجام دهید. قبل از سبز شدن بذر نعنا نباید اجازه دهید سطح خاک خیلی خشک شود در این صورت از جوانه زدن خبری نیست. آبیاری زیاد نیز باعث می‌شود هوا به بذرها نرسد و خفه شوند و جوانه‌زنی صورت نگیرد. هنگامی‌که سطح خاک کمی خشک شد اقدام به آبیاری مجدد کنید.

البته می‌توانید بذرها را به‌صورت دست پاش بر روی سطح خاک بریزید و با چنگال سطح خاک را زیرورو کنید تا بذرها به زیر خاک بروند و بعد از رشد گیاهان را با فاصله ۳۰سانتی‌متری وجین کنیم و آن‌هایی را که از خاک خارج کرده‌ایم در جایی دیگر بکاریم. نعنا فضای زیادی را نمی‌گیرد. فاصله بین هر دو گیاه از هم ۱۰ تا ۱۵سانتی‌متر یا کمی بیشتر باشد. در گلدان سایز کوچک ۵ عدد و در سایز متوسط حداکثر ۱۰ عدد بذر با فاصله قرار دهید. می‌توانید در سینی نشاء هم اقدام به کاشت بذرها بکنید و بعد از رشد گیاهان (نعنا)، آن‌ها را به محل اصلی انتقال بدهید.

بذر نعنا را در هر فصلی می‌توان کاشت ولی برای کاشت در زمین و فضای باز بهترین فصل برای کاشت آن بهار و تابستان است. هیچ چیزی لذت‌بخش‌تر از این نیست که هر روز از سبزی‌ای مصرف کنیم که خودمان در گلدان یا باغچه کاشتیم و رشدش رو دیدیم و با آبی آبیاری کردیم که از تمیز بودنش اطمینان داریم. مشاهده رشد هر روزه سبزی‌ها در گلدان و برداشت و مصرف آن یکی از راه‌های یافتن آرامش در این ایام است.

ابزار موردنیاز برای بذر نعنا در باغچه عبارت‌اند از: بذر، خاک استاندارد (پیت ماس و کمپوست آماده)، گلدان مناسب، دستکش، آبپاش کوچک، بیلچه و الک تنها ابزارهای کاشت سبزی در آپارتمان. خاک را الک (سرند) کرده تا نرم و یکدست شود. برای این کار بهتر است ابتدا مقداری خاک‌برگ یا کمپوست یا کود حیوانی بر روی باغچه ریخته و با بیلچه خاک را زیرورو بکنیم و سپس خاک را نرم و تخت و یکدست می‌کنیم. بذرها را با فاصله ۱۵ تا ۲۰سانتی‌متر از هم و ردیف‌هایی به فاصله ۵۰ تا ۷۰سانتی‌متر بکارید و بر روی آن به ارتفاع ۰٫۵سانتی‌متر خاک بریزید. سپس به‌آرامی اقدام به آبیاری می‌کنیم به صورتی که آب بذرها را جابجا نکند. تا قبل از سبز شدن باغچه نباید اجازه دهیم خاک خشک شود. می‌توانید در هر گود ۲یا ۳ عدد بذر قرار دهید و بعد از رشد گیاه، دو گیاهی که ضعیف‌ترند را حذف نموده و گیاه قوی‌تر را نگه داشت. بهتر است در سینی نشاء اقدام به کاشت بذرها بکنید و بعد از رشد، آن‌ها را به محل اصلی انتقال بدید.

برای برداشت به‌خصوص در اولین برداشت‌ها بهتر است از قیچی استفاده کنیم زیرا بذرها زیاد در عمق قرار نداشته و ریشه قوی ندارد درنتیجه ممکن است از خاک دربیایند. برای برداشت سبزی‌ها را نباید از ریشه دربیاوریم بلکه تنها چند برگ بالایی آن را به‌صورت سرچین جدا کرده و مصرف می‌کنیم. بعد از گذشت چند روز از برداشت نعنا، مجدد می‌توانید آن را برداشت کنیم و سبزی‌ها دوباره سبز می‌شوند.