از جنس گل استکانی حدود ۴۰ گونه گیاه یکساله و چندساله در ایران دارد که در مناطق مختلف کشور بهخصوص مناطق کوهستانی و جنگلی پراکنش دارند. تمامی گونهها از نظر فرم و اشکال رویشی و نیز رنگ گل متنوع هستند و به رنگهای آبی، قرمز، بنفش، سفید، صورتی و … دیده میشوند. تعدادی از این گونهها اخیراً بهعنوان گیاهان زینتی کاشته میشوند که برخی از آنها بومی ایران و تعدادی نیز غیربومی هستند. از بین گونههای مختلف گل استکانی، بیش از همه گونه Barbata در ایران کشت میگردد. هرچند که گل استکانی ریشدار (Campanula barbata) بومی ایران نیست (بهصورت طبیعی در ایران نمیروید) اما بهعنوان گیاه زینتی در پارکها، فضاهای سبز، باغچهها، گلدانها و گلخانهها پرورش مییابد. این گونه بومی نروژ، فرانسه، ایتالیا و اروپا مرکزی است. گیاه بهدلیل داشتن گلهای رنگارنگ و برگهای طوقهای زیبا کاشته میشود که گلهای آن جلوه خاصی دارد.
گونههای مختلف گل استکانی از نظر گلدهی روزبلند هستند و به طول روز بیش از ۱۴ ساعت نیاز دارند. اکثر گونههای این جنس بسته به شرایط اقلیمی کشور از اردیبهشتماه تا اواخر تیرماه گل میدهند (گونههای خودروی) که در شرایط خاصی ممکن است تا پایان تابستان نیز ادامه یابد. در روزهای کوتاه گیاه عموماً تولید اندامهای غیرجنسی میکند. برخی از گونهها در صورت هرس شدن پس از گلدهی بهاره، در اواخر تابستان نیز به گل مینشیند. مراقبت سالانه گل استکانی بدین ترتیب است که در فصل پاییز قسمتهای هوایی گیاه را قطع میکنند و روی زمین را با مقداری کود دامی میپوشانند تا ریشه گیاه از سرما حفظ شود و در بهار چندین بار علفهای هرز آن را وجین میکنند.
کاشت
گل استکانی نیاز متوسطی به آب دارد و آبیاری آن بهتر است بهصورت منظم صورت گیرد. آبیاری بیش از حد باعث رشد غیرطبیعی، زردی و یا پوسیدگی ریشه و ساقه میشود. این گیاه برای رشد ایدهآل نیاز به آفتاب کامل دارد؛ با این وجود مرحله رشد رویشی گیاه زیاد حساس به نور نیست اما برای رفتن به فاز گلدهی به نور کامل خورشید نیاز دارد که در نیمه دوم بهار و اوایل تابستان میسر میشود. کاشتن آن در زیر سایهانداز سایر گیاهان به شرطی که نور کافی به گیاه برسد میسر است.
این گیاه دمای میانه و خنک تا گرم را میپسندد. دمای حدود ۲۲-۱۸ درجه بهترین دما برای رشد و گلدهی آن است و مکانهای گرمتر بهخصوص اگر همراه با نور شدید و مستقیم آفتاب باشد موجب کاهش و یا حتی عدم گلدهی آن میشود. به همین دلیل در چنین مناطقی پیشنهاد میکنیم گیاه در مکانی کاشته شود که از ظهر به بعد از سایه برخوردار باشد و نور مستقیم آفتاب فقط در طی صبح که میانگین دمای روزانه پایینتر است به روی آن بتابد. رشد این گیاه و گلدهی تا دمای ۱۳-۱۰ درجه امکانپذیر است اما با سرد شدن و رسیدن دما به ۵-۳ درجه رشد گیاه متوقف شده و در دمای نزدیک صفر بخش هوایی گیاه از بین میرود. گونههای چندساله در برابر سرما مقاوم هستند و بهآسانی شرایط سخت زمستان را سپری و در بهار مجدداً رشد مینمایند. بهنظر میرسد که شبهای خنک در گلدهی این گیاه نقش اساسی دارند و گیاه در مواقعی از سال که شبهای خنکتری دارد به گل میرود.
گل استکانی به خاک مرطوب با زهکشی مناسب نیاز دارد. خاکهای سبک با زهکش مناسب برای رشد مطلوب این گیاه مناسب هستند. برای افزایش زهکشی و نیز تقویت خاک بهتر است از مقداری ماسه و کودهای آلـی استفاده شود. خاکهای با عمـق تا ۴۰ سانتیـمتر و pH 6-8 (خاکهای آهکی) مناسب کاشت این گیاه هستند. برای تقویت مواد آلی خاک بهتر است از کودهای حیوانی کاملاً پوسیده استفاده شود.
این گیاه به دو روش کاشت بذر و تقسیم بوته ازدیاد مییابد. برای کاشت بذر بهتر است پس از سپری شدن خطر یخبندان در فصل بهار در زمین اصلی تا عمق ۲-۳ سانتیمتری با لایه سطحی خاکبرگ و یا مواد آلی دیگری مانند کود دامی پوسیده پوشانید. برای پیشرس کردن گلها، میتوان بذرها را در اواخر اسفندماه در گلخانه کشت و در بهار به زمین اصلی منتقل نمود. احتمالاً بذرهای گیاه برای جوانهزنی نیاز به نور دارند به همین دلیل از کاشت عمقی آنها خودداری گردد. برای تکثیر غیرجنسی بهتر است در زمانی که گیاهان در حال استراحت هستند این کار انجام شود که در شرایط سردسیری ایران اواخر اسفند تا اوایل فروردین است.
بهطورکلی گل استکانی در مقابل آفات و بیماریها مقاوم است، اما شته، کنه تارعنکبوتی و حلزون عمده آفات گل استکانی میباشند که به ترتیب باعث رشد ناموزون برگ یا پیدایش برگهای زرد و بریدگی و خوردگی در برگها میشوند. بیماری زنگ و پوسیدگی قارچی عمده بیماری گل استکانی هستند. برای مبارزه با زنگ بهتر است اندامها و یا بوتههای آلوده حذف شوند. در صورتی که خاک زهکشی خوبی نداشته باشد و یا رطوبت نسبی در سایهانداز گیاهان بیشتر باشد، ممکن است گیاه به بیماری قارچی پوسیدگی دچار شود. آبیاری بارانی نیز منجر به افزایش ابتلا به بیماریها میشود.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.