حشره کش فن پروپاترین (Fenpropathrin) 10 درصد EC پرتونار

فرمولاسیون شرکت گیاه: EC 10%

درجه سمیت: LD50: 70.6 mg/kg

فن پروپاترین از گروه پایرتروئیدها مصنوعی است. این سم تحرک انواع کنه‌ها (مگس‌های سفید و لارو پروانه‌ها) را روی درختان میوه نباتات زراعی، سبزیجات و گیاهان زینتی کنترل می‌کند. این سم با تأثیر روی کانال سدیم، در جریان انتقال پیام عصبی اختلال ایجاد می‌کند. از اختلاط این آفت‌کش با ترکیبات قلیایی به علت ناسازگاری خودداری نمایید.

فن پروپاترین حشره‌کش و کنه‌کش پیریتروئیدی با خاصیت غیر سیستماتیک و اثر تماسی و گوارشی است که به‌صورت امولسیون (۱۰% EC) برای کنترل حشرات و کنه‌های آفت گیاهی استفاده می‌شود. فن پروپاترین اثر دورکنندگی حشرات را نیز از خود نشان می‌دهد. ساخت این ترکیب خود انقلابی در تولید و عرضه حشره‌کش‌های شیمیایی است. فن پروپاترین در برابر نور خورشید پایداری زیادی دارد (البته تحت تابش مستقیم اشعه ماورای بنفش تجزیه می‌شود) ولی زمانی که به مدت طولانی در برابر نور قرار گیرد اکسیدشده و از تأثیر آن کاسته می‌شود. چون خاصیت تبخیری کمی دارد. دوام آن روی محصول تا حد مناسبی زیاد است (۱۰ روز). نیمه‌عمر (DT50) فن پروپاترین در آب رودخانه ۲ تا ۷ هفته و در آب مقطر ۶ هفته است. دوره فعال ماندن آن در خاک ۱ تا ۵ روز و در گیاه ۴ تا ۶ روز است. سمیت گوارشی این ترکیب برای انسان و جانوران خونگرم متوسط ولی سمیت پوستی آن کم است.

مکانیسم اثر

فن پروپاترین اثر ضربه‌ای (Knock down) سریع دارد. این تأثیر مستقیماً به اثر کشندگی سم مربوط نیست، زیرا میزان سم لازم برای ایجاد مرگ‌ومیر حشرات و کنه‌ها معمولاً بسیار بیشتر از مقداری است که برای فلج کردن آن‌ها موردنیاز است. اثر این ترکیب مثل پیری‌ترین‌ها است. اثر فن پروپاترین ناشی از مهار اعصاب بوده و با درجه حرارت رابطه مستقیم دارد. فن پروپاترین میزان حساسیت ناحیه پس سیناپسی را به تحریکات عصبی کاهش داده و میزان رهاسازی گاما آمینو بوتریک اسید (GABA) را در ناحیه پیش سیناپسی افزایش می‌دهد در نتیجه باعث ممانعت از انتقال پیام‌های عصبی می‌شود. فن پروپاترین چربی دوست بوده و به‌راحتی توسط لایه کوتیکول حشرات و سطح برگ جذب می‌شود. به همین دلیل در مقابل شسته شدن توسط باران مقاوم است. خاصیت حشره‌کشی فن پروپاترین به مقدار دز توصیه شده در مورد هر آفت و پوشش کامل لایه سم روی سطح برگ بستگی دارد. این ترکیب علاوه بر اثر ضربه‌ای، خاصیت دورکنندگی (در مقادیر مصرف زیاد) و عدم تغذیه آفات (در مقادیر مصرف کم) را نیز دارد. همچنین با جلوگیری از تغذیه کنه‌های بالغ و کاهش اعمال حیاتی‌ آنها موجب کاهش تخم‌ها می‌گردد.

موارد مصرف

فن پروپاترین به‌منظور کنترل حالات متحرک انواع کنه‌ها (به‌استثنای کنه‌های چهارپا Europhides) و حشراتی مثل مگس‌های سفید، مینوزها، حشرات برگ‌خوار و ساقه خوار، شته‌ها، پسیل‌ها روی درختان میوه دانه‌دار، مرکبات، انگور، سبزیجات و صیفی‌جات، پنبه، گیاهان گلخانه‌ای و زینتی قابل استفاده است.

سازگاری و اختلاط

تاکنون گزارشی در مورد عدم سازگاری فن پروپاترین روی گیاهان مذکور در دز توصیه شده عنوان نشده است. ولی این سم با ترکیبات قلیایی (نظیر ترکیب بردو و … ) قابل اختلاط نیست.

توجه: موارد توصیه‌شده از منابع معتبر و مختلف خارجی و داخلی (کتب، مقالات و بروشورها) استخراج گردیده و صرفاً به‌منظور آشنایی کارشناسان و کشاورزان محترم با جنبه‌های مختلف کاربرد این سم است. لذا پیشنهاد می‌شود که همیشه توصیه سازمان حفظ نباتات را در اولویت قرار دهند. در ضمن مسائل و نکات مذکور کلی بوده و بستگی به شرایط محیطی و امکانات موجود دارد. چون شرکت تولیدکننده از نحوه شرایط نگهداری، زمان مصرف، مقدار دز مصرفی، چگونگی مصرف، شرایط جوی محیط و اختلاط آن با سایر سموم و ترکیبات شیمیایی توسط مصرف‌کننده بی‌اطلاع است، لذا هیچ‌گونه مسئولیتی متوجه تولیدکننده نیست. همچنین فروش و مصرف این سم بدون نسخه گیاه‌پزشکی ممنوع است.

موارد توصیه فن‌پروپاترین در محصولات کشاورزی در سایر کشورها مانند جدول زیر است: