یکی از سبزیجات موردعلاقه بسیاری از مردم در اقلیم گرم اسفناج مالابار ساقه قرمز است. پرورش این سبزی آسان و از تنوع زیادی در غذاها برخوردار است و البته طعم بسیار خوبی دارد. اسفناج مالابار برخلاف تصور در واقع اسفناج نیست و فقط به این نام شناخته می‌شود و با اسفناج تفاوت‌هایی دارد. البته می‌تواند جایگزین مناسبی برای اسفناج باشد. اسفناج مالابار برگ‌های بزرگ و گوشتی تولید میکند که از نظر شکل و طعم بسیار مشابه با اسفناج معمولی می‌باشند. این گیاه در قیاس با اسفناج معمولی، مطابقت بیشتری با کشت در تابستان دارد. فراموش نکنید که این گیاه بسیار زیباست و در صورت رویش به‌صورت یکدست، منظره زیبا و جالبی را خلق خواهد کرد. از این سبزی در انواع سالاد و ترشی می‌توان استفاده نمود.
اسفناج مالابار نام‌های متعدد دیگری چون Malabar Spinach vine spinach، creeping spinach، red vine spinach، buffalo spinach، climbing spinach، Ceylon spinach، اسفناج سیلان، اسفناج هندی، اسفناج پیچکی و تاجریزی مالابار دارد. این گیاه بومی هند و اندونزی است (مالابار یک منطقه ساحلی در جنوب غربی هند است) و به‌صورت سنتی از جانب غرب تا غذاهای کشور ژاپن و از جانب شرق تا غذاهای کشورهای آفریقایی نفوذ پیدا کرده است. همچنین این گیاه به حوزه آمریکای جنوبی و دریای کارائیب نیز نفوذ کرده است.
گونه‌های معمولی اسفناج مالابار دارای ساقه‌هایی متمایل به زرد و برگ‌های سبزرنگ هستند و چهره جالبی را از خود نشان میدهند؛ اما این‌گونه ساقه قرمز است که چشم‌گیر است (چه در داخل گلدان کاشته شود و چه داخل کاسه‌ی سالاد مشاهده گردد). ساقه‌های کلفت و قرمزرنگ گیاه با برگ‌های سبز، گرد و 5 الی 10 سانتی‌متری‌شان، تضاد رنگی خاصی ایجاد می‌کنند. وجود رگه‌های قرمز در برگ‌ها نیز سطح دیگری از تضاد رنگی را به وجود می‌آورد.
این گیاه حالت پیچکی و رونده ساقه نرم دارد. به‌سرعت تا ارتفاع 240 الی 300 سانتی‌متر رشد کرده و گل‌های صورتی کم‌رنگ و متمایل به سفیدی را در محل اتصال برگ به شاخه تولید میکند. پس از کودرسانی گل‌ها تبدیل به میوه‌های توت مانند، کوچک، تک‌دانه و کاملاً تزئینی میشوند. آب موجود در این میوه‌ها دارای رنگ بنفش شدیدی است. از رنگ این میوه‌ها به‌عنوان رنگ طبیعی در شیرینی و کیک استفاده می‌شود. برگ‌های این گیاه کلفت، نیمه ساکولنت و قلب شکل این گیاه دارای طعمی ملایم و بافتی لعاب‌دار می‌باشند. این برگ‌ها غنی از ویتامین آ و سی و مواد آلی نظیر آهن و کلسیم هستند. البته تعدادی فیتوکمیکال فنلی و ویژگی‌های آنتی‌اکسیدانی نیز برای آن‌ها ذکر شده است. دو گونه سبز و قرمزرنگ برای اسفناج مالابار وجود دارند. تفاوت این دو گونه در رنگ ساقه‌شان است و برگ‌های هر دو سبزرنگ هستند.
شرایط نگهداری
اسفناج مالابار در نواحی گرم و استوایی رشد بهتری داشته و می‌تواند هر روز تا 30 سانتی‌متر هم بلندتر شود. در مقابل سرما نمی‌تواند از خود مقاومت نشان دهد. اسفناج مالابار خاک غنی از حمص، ماسه‌ای و لومی را در حضور نور کامل آفتاب ترجیح می‌دهد. اسفناج رونده مالابار نیاز به آفتاب کامل دارد ولی در محیط نیمه آفتابی هم رشد نسبتاً خوبی دارد. بذرها می‌توانند پس از عبور از فصل سرما، در موقعیت نهایی‌شان کاشته شده یا هشت هفته پیش از آخرین دوره‌ی سرما، در محیط داخلی کاشته شوند و سپس منتقل گردند. این سبزی برای رشد نیاز به یک قیم و داربست دارد. بهتر است آن را در کنار نرده‌های ایوان یا درختی دیگر بکارید تا از آن‌ها بالا برود. از این گیاه به‌عنوان گیاهی رونده و تزئینی نیز استفاده می‌شود. برای پشتیبانی رشد گیاه میتوانید از چوب، فنس یا هر چیز دیگری که دوست دارید، استفاده کنید. اسفناج مالابار به‌شدت در مقابل حشره و آفت مقاوم است. در پورتوریکو ملخ‌ها می‌توانند به‌صورت ارتشی حمله کرده و کل گیاهان را در یک شب نابود کنند؛ اما اسفناج مالابار دست‌نخورده باقی می‌ماند.
همواره تکثیر از طریق بذر ترجیح داده می‌شود و خوشبختانه اسفناج مالابار ساقه قرمز از طریق بذرهای واقعی پرورش داده می‌شود. استخراج بذر هم بسیار راحت است: میتوانید صرفاً میوه‌ی درخت را خشک کرده و سال بعد همان را بکارید. البته با استفاده از قلمه زدن ساقه و نوک گیاه نیز میتوانید فرایند تکثیر را انجام دهید.
ملزومات خاک و اقلیم
اسفناج مالابار به‌خوبی تحت نور کامل آفتاب و در اقلیم‌های گرم و مرطوب و موقعیت‌های جغرافیایی که ارتفاعشان از دریا زیر 500 متر است، رشد میکند. این گیاه بومی مناطق استوایی در آسیا است. رشد آن در دماهای پایین اندک بوده و حاصل کمی در پی دارد. گل‌دهی این گیاه در ماه‌هایی که روزکوتاه دارند، یعنی در حدفاصل ماه‌های آبان تا بهمن رخ می‌دهد. خاک لومی و ماسه‌ای و غنی از مواد ارگانیک، در محدوده pH 5.5 تا 8 را ترجیح می‌دهد.
نحوه کاشت
1- ابتدا بستری از کوکوپیت و پیت ماس تهیه کنید (50-50). فقط دقت کنید بستر تمیز و قارچ کشی شده باشد. میتوانید برای قارچ کشی بستر از کاربندازیوم 60% به میزان 2 در هزار استفاده کنید. بذرها را به خوابیده بروی بستر پخش کنید یک لایه خیلی نازک اندازه قطر بذر حدود 0.1 سانتی‌متر یا 1 میلی‌متر روی بذرها از بستر بپاشید.
2- بعد انجام مراحل قبل روی بستر را با آب‌پاش اسپره کنید. دقت کنید منظور از اسپری همان مه پاشی هست و باید بستر مرطوب شود (با خیس شدن اشتباه نگیرید). چنانچه فشار آبی که روی بستر می‌ریزید زیاد باشد ممکن است بذرها به انتهای بستر رفته و جوانه‌زنی ایجاد نشود.
3- روی بذرها را یک نایلون سفید یا همان مشما فریزر کشیده تا رطوبت به اندازه 100 درصد برود و درب آن را محکم ببندید
4- بذرها در دمای حدود 20 الی 25 درجه قرار گیرد. دقت کنید کم بودن و زیاد بودن این دما تأثیر بسزایی در جوانه‌زنی دارد زیاد بودن این دما باعث ایجاد رشد علف‌های هرز و کم بودن نیز عدم جوانه‌زنی بذرها را خواهد داشت البته در نظر داشته باشید برای جوانه‌زنی احتیاجی به نور نداریم فعلاً بحث نور برای زمانی هست که بذرها جوانه زده و چند برگ شدن هست.
5- بعد از جوانه‌زنی بذرها که تعداد برگ‌ها به 4 عدد یا بیشتر رسید نایلون روی بذرها را با خودکار سوراخ کرده و رطوبت آن را به نصف می‌رسانید و بستر را مقابل نور قرار دهید. بهترین منبع نور پشت پنجره در فاصله 30 سانتی‌متری است.
6- بعد از رشد گیاه میتوانید آن‌ها را جدا کرده و به گلدان جدید انتقال دهید در این کار دقت لازم را داشته باشید که ریشه صدمه نبیند.
چند نکته
ـ بستر بدون کود باشد. دقیقاً مطابق با دستوری که نوشتیم.
ـ بعضی مناطق دارای آب سنگین بوده بهتر این است که آب معدنی جوشیده شده سرد شده (هم‌دمای محیط) استفاده شود.
ـ دما ثابت و درجه 20 الی 25 درجه باشد.
ـ هنگامی‌که گیاه کمی رشد کرد با توجه به اینکه گیاه خزنده است برای رشد گیاه کنار آن قیم قرار دهید (منظور از قیم میله یا چوبی است که باید گیاه را به آن ببندید که رشد به بالا داشته باشد).
فواید
برگ‌های ساکولنت و نوک ساقه‌های گیاه غنی از ویتامین آ و سی بوده و منبع خوبی از آهن و کلسیم هستند. آن‌ها را میتوانید به‌صورت خام در سالاد و یا به‌صورت پخته، بخارپز و سرخ‌شده در سوپ، به‌عنوان ساید کنار غذا یا حتی در ادویه‌ها استفاده کنید. البته ازآنجایی‌که اسفناج مالابار ساقه قرمز پس از پختن مقدار زیادی از رنگ خود را از دست می‌دهد، برای داشتن غذای زیباتر بهتر است که آن را به‌صورت خام استفاده کنید.
ارسال نظر