بذر بلوبری

بلوبری یا زغال‌اخته آبی میوه بومی آمریکای شمالی است که تا سال 1930 به اروپا معرفی نشده بود. بلوبری در فصل گوجه‌سبز یا آلوچه یافت می‌شود و ترک‌های غرب گیلان به این میوه ترش و شیرین قاراگیله می‌گویند. این میوه دوست‌داشتنی، محبوب و مغذی که کالری کم و خواص زیادی دارد در بین طرفدارانش به گل سرسبد میوه‌ها (superfood) معروف است و کمتر کسی پیدا می‌شود که به این میوه علاقه نداشته باشد. طعم میوه‌های این گیاه شیرین است. بوته‌های آن می‌تواند میوه از ماه می تا ماه ژوئن (به مدت یک ماه) است که البته مدت میوه‌داری این گیاه را می‌توان تغییر داد. و این تحت تأثیر شرایط محلی گیاه مثل ارتفاع و پهنای جغرافیایی می‌باشد. این میوه یکی از خوشمزه‌ترین میوه‌های تابستانی است. این میوه به ظاهر کوچک نقش مؤثری در نرم کردن پوست‌های خشک، ارتقا عملکرد مغز و پیشگیری از سرطان دارد.

کاشت

گیاه بلوبری برای آن که رشد خوبی داشته باشد باید در معرض نور کامل خورشید قرار گیرد. بلوبری در هر خاکی امکان رشد را دارد. فقط لازم است که PH خاک اسیدی -بین 4 تا 5- و غنی از مواد آلی باشد. همچنین لازم است خاک به‌خوبی زه کشی شده باشد. دمای مناسب برای جوانه زدن بذر بلوبری حدود 15 تا 20 درجه‌ی سانتی‌گراد و دمای مناسب برای رشد نهالش بین 22 تا 29 درجه سانتی‌گراد است. بذر بلوبری در مناطق گرم در پاییز کاشته می‌شود و در منطق سرد در بهار. برای کاشت بذر بلوبری نیاز به سرمادهی دارد ولی این بذرها سرمادهی توسط شرکت تولیدکننده داده شده است پس نیازی به این کار نیست.

برای کاشت بذرها یک سینی نشا یا یک گلدان را از پیت ماس پر کنید و بذرها را در سطح خاک قرار دهید. بذرها نباید با خاک پوشانده شوند. خاک را باید به‌طور مداوم مرطوب نگه دارید. جوانه‌زنی بلوبری ممکن است بین 1 تا 2 ماه زمان ببرد. وقتی ارتفاع نهال بلوبری به 8 سانتی‌متر رسید آماده‌ی انتقال به گلدان بزرگ‌تر یا زمین است. باید نهال را در یک مکان گرم و آفتاب‌گیر بکارید و خاک را همیشه مرطوب نگه دارید. بعد از 2 یا 3 هفته که از انتقال نهال بلوبری به محل اصلی کاشت آن گذشت، می‌توانید از یک کود مایع برای بارور کردن آن استفاده کنید. تولید میوه زمانی شروع می‌شود که ارتفاع نهال بلوبری به 30 تا 60 سانتی‌متر برسد که معمولاً در سال دوم کاشت این اتفاق رخ می‌دهد. فاصله بین نهال‌های بلوبری در زمین باید بین نیم تا یک و نیم متر باشد. بعد از آن که نهال‌های بلوبری را در زمین کاشتید به اندازه 5 تا 10 سانتی‌متر مالچ در اطراف گیاه اضافه کنید تا هم رطوبت خاک حفظ شود و هم از رشد علف‌های هرز جلوگیری به عمل آید. این عمل سبب غنی‌سازی خاک نیز می‌شود. هر دو سال یک مرتبه مالچ اضافه کنید.

میزان آب دهی به بلوبری در هر هفته باید بین یک تا دو اینچ باشد. آبیاری نباید بیش از حد انجام شود. بوته بلوبری لازم است که هر زمستان شاخ و برگ اضافی آن چیده و هرس شود. در سال اول پس از آن که بوته بلوبری شکوفه داد لازم است که تمام شکوفه‌ها را هرس کنید. این کار سبب می‌شود گیاه رشد بهتری داشته باشد. می‌توانید برای بهتر شدن رشد گیاه از کودهای نیتروژن دار نیز استفاده کنید. کود دهی را یک بار در اوایل بهار و بار دیگر در اواخر بهار انجام دهید. هر دو سال یک بار لازم است که ‌PH خاک تست شود. اگر اسیدیته خاک کمتر 4 بود لازم است خاک اسیدی‌تر شود. برای این منظور می‌توانید از کمپوست‌های اسیدی استفاده کنید. اگر اسیدیته خاک بیشتر از 4.5 بود، خاک را با گرانول گوگرد مخلوط کنید تا PH خاک کاهش یابد.

خواص

1. بلوبری کالری کمی دارد اما بسیار مغذی است.

بلوبری هم مانند دیگر افرادِ خانواده‌اش یعنی کرنبری (Cranberry) و هاکلبری (huckleberry) معمولاً به‌صورت بوته یا درختچه‌های گل‌دار به‌عمل می‌آید و رنگ میوه آن از آبی تا بنفش متغیر است. این میوه کوچک معمولاً بین 5 تا 16 میلی‌متر قطر و انتهای آن زائده‌ای تاج‌مانند وجود دارد. بلوبری در ابتدا سبز‌ و هنگامی که کاملاً رسیده می‌شود، از سبز به آبی‌ و بنفش تغییر رنگ می‌دهد. بلوبری یکی از مغذی‌ترین انواع توت‌هاست و یک فنجان (148 گرم) از این میوه دوست‌داشتنی 4 گرم فیبر، 24 درصد ویتامین C از شاخص RDA (معیاری مربوط به پروتئین و سایر مواد مغذی موردنیاز بدن انسان از سوی سازمان غذا و تغذیه وابسته به شورای تحقیقات ملی و آکادمی علوم آمریکا که هر چند سال یک‌بار تجدیدنظر و منتشر می‌شود. این معیار نشان‌دهنده میزان موردنیاز مواد غذایی برای افراد معمولی و سالم است)، 36 درصد ویتامین K از شاخص RDA، 25 درصد منگنز از شاخص RDA و مقادیر کمی از سایر مواد مغذی دارد. 85 درصد بلوبری آب است و یک فنجان سرپر از این میوه آبدار حدوداً 84 کالری و 15 گرم کربوهیدرات دارد. باید بدانید که کالری بلوبری تماماً تبدیل به انرژی می‌شود و این موضوع بلوبری را که کالری کمی دارد اما سرشار از فیبر، ویتامین C و K است به یک منبع عالی مواد مغذی تبدیل می‌کند.

2. بلوبری پادشاه خوراکی‌های حاوی آنتی‌اکسیدان است

همان‌طور که خودتان هم می‌دانید آنتی‌اکسیدان‌ها عناصر مهمی برای سلامتی بدن هستند، این عناصر مانع آسیب رادیکال‌های آزاد به بدن می‌شوند. رادیکال‌های آزاد مولکول‌های ناپایداری هستند که می‌توانند به ساختار سلولی آسیب بزنند و به روند پیری و پیشرفت بیماری‌های خطرناک مانند سرطان کمک کنند. دانشمندان معتقدند که بلوبری در میان تمامی میوه‌ها و سبزیجاتی که مصرف آن‌ها متداول است، بالاترین میزان آنتی‌اکسیدان را دارد. ترکیبات اصلی آنتی‌اکسیدانی در بلوبری متعلق به خانواده بزرگی از پلی‌فنول‌هاست که به نام فلاونوئیدها شناخته می‌شوند. خوب است بدانید که گروهی از فلاونوئیدها به‌ویژه خانواده آنتوسیانین‌ها به‌عنوان عناصر مؤثر و مفید برای سلامتی بدن شناخته می‌شوند و می‌توانند سطح آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن را به مقدار چشمگیری افزایش دهند.

3. بلوبری آسیب‌های DNA را که می‌توانند به روند پیری و بروز سرطان کمک کنند، کاهش می‌دهد

آسیب‌های اکسیداتیو DNA (پیروزی رادیکال‌های آزاد بر دفاع آنتی‌اکسیدانی بدن) بخشی از زندگی روزمره‌ی ما هستند که ده‌ها هزار بار در روز برای هر کدام از سلول‌های بدن رخ می‌دهند. این نوع آسیب بخشی از روند رشد پیری است و نقش مهمی در توسعه‌ی بیماری‌هایی مانند سرطان دارد. از آنجایی‌که بلوبری مقادیر زیادی آنتی‌اکسیدان دارد، می‌تواند برخی از رادیکال‌های آزاد را که به DNA آسیب وارد می‌کنند، خنثی کند.

4. بلوبری در برابر آسیب‌ها از کلسترول خون محافظت می‌کند

باید بدانید که آسیب‌های اکسیداتیو به سلول‌ها و DNA محدود نمی‌شود. هر زمان که لیپوپروتئین‌های کلسترول بد خون (LDL) در روند به گردش درآمدن، اکسید می‌شوند هم بدن دچار مشکل خواهد شد. در واقع اکسیداتیو LDL یکی از مراحل مهم در پیشروی ناراحتی‌های قلبی شناخته می‌شود. اما خوشبختانه آنتی‌اکسیدان موجود در بلوبری می‌تواند کلسترول بد خون را کاهش دهد و به کاهش روند اکسیدشدن LDL کمک کند. خبر خوب این است که مصرف روزانه 50 گرم بلوبری در عرض 8 هفته می‌تواند میزان اکسیداسیون LDL را در افراد چاق 27 درصد کاهش دهد. از طرفی مطالعه‌ی دیگری در همین زمینه بیانگر این حقیقت است که مصرف 75 گرم بلوبری همراه با یکی از وعده‌های غذایی می‌تواند روند اکسیداسیون لیبوپروتئین‌های LDL را کاهش دهد.

5. بلوبری فشارخون را پایین می‌آورد

همان‌طور که می‌دانید فشارخون یکی از قاتلین پیشتاز جهان است و متأسفانه سالانه افراد زیادی قربانی می‌گیرد. از آنجایی‌که فشارخون یکی از مهم‌ترین عوامل حملات قلبی و سکته‌ی مغزی است، پیامدهای بالقوه‌ و گسترده‌ای دارد و بلوبری با توجه به مزایای فراوانش، تهدیدی جدی برای این قاتل بالفطره شناخته می‌شود.

6. بلوبری می‌تواند به جلوگیری از بیماری‌های قلبی کمک کند

همان‌طور که گفتیم بلوبری فشارخون و اکسیداسیون کلسترول بد (LDL) را کاهش می‌دهد. اما باید بدانید فشارخون بالا و کلسترول بد بیماری نیستند، بلکه ریسک ابتلا به بیماری را بالا می‌برند. پس مسئله مهم این است که آیا بلوبری می‌تواند مانع مشکلات قلبی جدی و خطرناکی مانند سکته‌ی قلبی شود؟ در پاسخ این پرسش باید بگوییم در سال 2013 مطالعه‌ای در همین زمینه روی 93600 پرستار انجام شد که نشان می‌داد خطر بروز حمله قلبی در این افراد با مصرف آنتوسیانین (اصلی‌ترین آنتی‌اکسیدان موجود در بلوبری) تا 32 درصد کاهش داشته است. هرچند تحقیق عنوان‌شده یک مطالعه‌ی میدانی محسوب می‌شود و نمی‌تواند ثابت کند که بلوبری خطر بروز حمله قلبی را کاهش می‌دهد، اما به‌نظر می‌رسد که بلوبری اثرات مثبتی بر عوامل بروز مشکلات قلبی دارد و آن‌ها را کاهش می‌دهد.

7. بلوبری می‌تواند به حفظ عملکرد مغز و بهبود حافظه کمک کند

همان‌طور که می‌دانید استرس اکسیداتیو (پیروزی رادیکال‌های آزاد بر دفاع آنتی‌اکسیدانی بدن) روند پیری مغز را سرعت می‌بخشد و تأثیر منفی روی عملکرد آن دارد. طبق مطالعاتی که روی نمونه‌های حیوانی انجام شده است، آنتی‌اکسیدان‌های موجود در بلوبری در مناطقی از مغز که برای هوش ضروری هستند تجمع می‌کنند. این آنتی‌اکسیدان‌ها به‌طور مستقیم با نورون‌های سالم ارتباط برقرار می‌کنند که این مسئله موجب بهبود سیگنال‌های سلولی می‌شود. البته خالی از لطف نیست بدانید که مطالعات روی انسان هم در این مورد نتایج امیدوارکننده‌ای داشته است.

8. آنتوسیانین‌های موجود در بلوبری می‌تواند اثرات ضددیابتی داشته باشد

میزان شکر موجود در بلوبری نسبت به سایر میوه‌ها مناسب‌تر است. از این لحاظ می‌توان میزان قند موجود در یک فنجان بلوبری یعنی معادل 15 گرم از این میوه را با قند موجود در یک سیب کوچک یا یک پرتقال نسبتاً بزرگ برابر دانست، اما نکته مهم این است که ترکیبات زیست فعال بلوبری اثرات مخرب قند را کاهش می‌دهد و قندخون را کنترل می‌کند. تحقیقات مختلف گویای این حقیقت است که آنتوسیانین‌های بلوبری می‌توانند بر میزان حساسیت انسولین و متابولیسم گلوکز تأثیر مثبت داشته باشد. خبر خوب این است که این اثرات ضددیابتی بلوبری نه‌تنها در خود میوه بلوبری بلکه در آب بلوبری و همین‌طور عصاره‌ی آن تأیید شده است.

9. عناصر موجود در بلوبری می‌توانند با عفونت‌های دستگاه ادراری مبارزه کنند

همان‌طور که می‌دانید عفونت‌های دستگاه ادراری یکی از مشکلات رایج در زنان است. آن‌طور که مطالعات مختلف مشخص می‌کند آب بلوبری می‌تواند باعث جلوگیری از این عفونت‌ها شود. از آنجایی که بلوبری بسیار شبیه به خانواده کرنبری‌هاست، بسیاری از مواد فعال موجود در بلوبری شبیه به ترکیبات موجود در کرنبری‌ها هستند. این مواد که ضدچسبندگی نام دارند، به متصل نشدن باکتری‌های اشیریشیا کُلی (E.coli) به دیواره مثانه کمک می‌کند.

10. بلوبری ممکن است بتواند به کاهش آسیب‌های عضلانی ناشی از تمرینات شدید ورزشی کمک کند

همان‌طور که حتماً حداقل یک‌بار تجربه کرده‌اید، ورزش شدید می‌تواند باعث درد عضلانی و خستگی شود که دلیل این امر التهاب موضعی و استرس اکسیداتیو به‌وجودآمده در بافت عضلانی است. طبق تجربه‌های به‌دست‌آمده مکمل‌های حاوی بلوبری ممکن است بتوانند آسیب‌هایی را که در سطح مولکولی رخ می‌دهد کاهش بدهند، درد را به حداقل برسانند و از طرفی ضعف عملکرد عضلات را کاهش دهند. طبق مطالعاتی که در همین زمینه روی 10 زن ورزشکار انجام شد، مصرف بلوبری پس از تمرینات شدید ورزشی پا، بهبود زیادی در سرعت عملکرد ماهیچه‌ها و عضلات داشته است.

وزن	20 گرم
نام فارسی	بلوبری
نام انگلیسی	blueberry
نام علمی	Vaccinium
خانواده	خلنگیان (Ericaceae)