بذر گیاه سنبل الطیب

سنبل‌الطیب (علف گربه) یک گیاه تند است و به دلیل خواص دارویی که دارد شناخته شده است. سنبل‌الطیب (علف گربه) یک گیاه مقاوم است که از ریشه و برگ‌های آن به‌عنوان آرام‌بخش استفاده می‌شود. ریشه این گیاه در طب سنتی ایران دارای ارزش دارویی است و از آن به‌عنوان آرام‌بخش اعصاب، خواب‌آور، ضد تشنج، درمان افسردگی، هضم‌کننده غذا و ضد دل‌پیچه استفاده می‌شود. نام علف گربه برای این گیاه ناشی از ویژگی آن است که گربه‌ها را به خود جذب می‌کند و نوعی اثر روان‌گردان در آن‌ها دارد. این خاصیت به دلیل وجود آکتینیدین در عصاره این گیاه است که به فرومون‌های بدن گربه‌ها شباهت دارد. این گیاه اثر مشابهی نیز بر روی موش‌های صحرایی دارد. سنبل‌الطیب دارای بویی مطبوع است و گربه بوی این گیاه را از فاصل دور تشخیص داده به‌طرف آن می‌رود و در اطراف آن به جست‌وخیز می‌پردازد و از بوی آن مست می‌شود. گل‌های سنبل‌الطیب به رنگ سفید یا صورتی و به‌صورت خوشه‌ای است. قسمت مورداستفاده این گیاه ریشه آن است و معمولاً از ریشه گیاهی که بیش از دو یا سه سال عمر دارد استفاده می‌شود.

سنبل‌الطیب پس از خشک شدن به رنگ قهوه‌ای درمی‌آید. طعم آن تلخ ولی خوشبو و معطر است. عطر آن پس از خشک شدن بیشتر می‌شود. ریشه سنبل‌الطیب حاوی 1 درصد اسانس است. این اسانس در ریشه تازه بیشتر است و به‌تدریج که ریشه خشک می‌شود مقدار اسانس آن کاهش یافته ولی بوی آن قوی‌تر می‌شود. اسانس تازه به رنگ سبز مایل به زرد است ولی در اثر ماندن غلیظ می‌شود. آثار دارویی ریشه تازه آن سه برابر خشک‌شده آن است. سنبل‌الطیب باید در حرارت کم خشک شود و در حرارت بالا تمام اثر دارویی آن از بین می‌رود. در سال ابتدایی کاشت سنبل‌الطیب برگ‌ها تشکیل می‌شود و بعد از گذراندن زمستان در سال دوم ساقه‌ها رشد کرده و ارتفاع آن معمولاً 50 تا 150 سانتی‌متر است. در سال دوم در ادامه ساقه‌ها گل‌ها به‌صورت مجتمع به رنگ سفید یا صورتی تشکیل می‌شود که جذب‌کننده قوی حشرات بوده و از بوی مطبوعی برخوردار است. سنبل‌الطیب (علف گربه) را می‌توان هم از نهال و هم از بذر آن کاشت. البته بهترین راه برای اطمینان از داشتن گیاهان سالم در باغ، کاشت سنبل‌الطیب (علف گربه) از بذر است.

کاشت

بذرهای گیاه سنبل‌الطیب را ابتدا در خانه نشا کنید. سعی کنید بذرهایی تهیه کنید که کمتر از یک سال سن دارند. برخلاف دیگر گیاهان دانه سنبل‌الطیب را نمی‌توان مدت زیادی ذخیره کرد؛ بنابراین بذرها را از یک جای مطمئن تهیه کنید. بذرهای سنبل‌الطیب را در یک خاک غنی بکارید. چهار تا هشت هفته قبل از این‌که قصد دارید آن‌ها را در باغ بکارید، بذرها را در خانه نشا کنید. به‌آرامی آب گرم روی خاک بپاشید و سینی نشا را در یک جای آفتابی قرار دهید. چراغ‌های فلورسنت یا چراغ‌های مخصوص رشد گیاهان، می‌توانند به جوانه‌زنی کمک کنند. اگر خانه شما تا حدودی سرد است می‌توانید با استفاده از بسته‌بندی‌های پلاستیکی یک محیط گلخانه‌ای برای سینی بذر گیاه فراهم کنید.

نهال سنبل‌الطیب را تا زمان تشکیل دومین مجموعه برگ حقیقی، در خانه نگه دارید. قبل از انتقال نهال به زمین، خاک را با کمپوست و کود گیاهی مخلوط کنید. گیاه سنبل‌الطیب به‌طورکلی نیاز زیادی به کود ندارد ولی اگر خاک فقیر و ضعیف باشد، قبل از کاشت باید حتماً به خاک کود و کمپوست اضافه کرد. PH مناسب برای رشد سنبل‌الطیب 5/5 تا 7 است. جایی را برای کاشت نهال‌های سنبل‌الطیب انتخاب کنید که در روز حداقل 6 ساعت نور مستقیم خورشید دریافت کند. گیاه سنبل‌الطیب در سایه جزئی بعدازظهر مشکلی ندارد. فاصله بین نهال‌های سنبل‌الطیب را از هر طرف 90 سانتی‌متر در نظر بگیرید. سنبل‌الطیب گیاه بزرگی است، به‌طوری‌که نیاز به فضای زیادی برای رشد دارد. اگر گیاهان سنبل‌الطیبی که می‌خواهید بکارید تا ارتفاع 1/2 متر بلند می‌شود، می‌توانید آن‌ها را نزدیک‌تر به هم بکارید.

گیاه سنبل‌الطیب را در جایی بکارید که بتواند به‌راحتی بلند شود. برگ‌ها و ریشه‌های گیاه سنبل‌الطیب، بوی ترشیده مانند دارند و بوی گل‌های آن تقریباً شبیه بوی وانیل است. اگر می‌خواهید گیاه سنبل‌الطیب را در بالکن خانه خود نگه دارید، باید قبل از این کار این مسئله را بدانید که ممکن است بوی برگ‌های آن برای شما کمی ناخوشایند باشد. برای جلوگیری از خورده شدن نهال‌های کوچک سنبل‌الطیب توسط پرندگان، می‌توانید برای آن‌ها یک قفس سیمی درست کنید. گیاه سنبل‌الطیب برای رشد به مقدار زیادی آب نیاز دارد. خاکی که گیاه سنبل‌الطیب در آن کاشته می‌شود باید زهکشی خوبی داشته باشد. درصورتی‌که در منطقه شما باران نمی‌بارد، هر جند روز یک بار خاک را با آب خیس کنید و مقدار زیادی آب به گیاه بدهید.

برداشت

برای جلوگیری از گسترش بیش‌ازحد گیاه سنبل‌الطیب و جلوگیری از به دانه رفتن گیاه، گل‌های آن را بچینید. از گل‌های گیاه سنبل‌الطیب می‌توانید به‌عنوان دسته‌گل استفاده کنید. همچنین چیدن گل‌ها باعث می‌شود که ریشه‌ها قوی بمانند و این کار برای زمانی که گیاهان به خواب می‌روند مفید است. برای چیدن گل‌ها از یک چاقو یا قیچی تیز استفاده کنید. گل‌ها را با مقداری از ساقه بچینید. گیاه سنبل‌الطیب در اوایل بهار گل می‌دهد، شما می‌توانید از هر گیاه، دو یا سه گل برداشت کنید (بستگی به سن گیاه دارد). برای برداشت ریشه‌ها و برگ‌های دارویی گیاه سنبل‌الطیب، یک سال کامل صبر کنید. ریشه‌های بالغ سنبل‌الطیب را در پاییز برداشت کرده و خشک کنید. چند روز قبل از برداشت ریشه‌های سنبل‌الطیب، به گیاه آب ندهید. در این صورت ترکیبات طبیعی گیاه قوی‌تر می‌شوند.

گیاهان سنبل‌الطیب مسن‌تر را توسط بیل از خاک بیرون آورید و اجازه دهید تا گیاهان جوان‌تر برای سال آینده رشد کنند. بیل را به‌صورت عمیق در خاک فرو کنید تا بتوانید تمام ریشه را بیرون آورید. ریشه‌ها را قبل از این‌که به خانه بیاورید با آب باغ بشویید. ریشه را به بخش‌های 1/6 تا 2/5 سانتی‌متری تقسیم کنید و آن‌ها را در یک کاسه بخیسانید و سپس با آب کامل بشویید. ریشه‌ها را در یک جای خشک و خنک به مدت دو یا سه ماه قرار دهید تا خشک شوند. ریشه‌ها بوی تندی دارند، بنابراین آن‌ها را برای خشک کردن در جایی مثل میز آشپزخانه قرار ندهید. جوشانده ریشه سنبل‌الطیب برای کمک به خواب، مفید است. برگ‌های سنبل‌الطیب را برای استفاده در چای جدا کنید. از برگ‌های تمیز و تازه سنبل‌الطیب به‌عنوان یک چای آرام‌بخش استفاده کنید و یا آن‌ها را خشک کرده و با چای خشک مخلوط کنید.

ریشه سنبل‌الطیب از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است خواص مهم آن به شرح زیر است:

ضد تشنج

رفع ناراحتی‌های عصبی و هیستریک

ضد اسپاسم و آرام‌بخش

تب بر

درمان بی‌خوابی

ضد کرم معده و روده

ضد هیجان

برطرف‌کننده میگرن

برطرف کردن دلهره، تشویش و نگرانی

درمان بیماری مالیخولیا

برطرف کردن درد سیاتیک

درمان درد سینه

از بین برنده استفراغ

مؤثر در معالجه مرض قند

التیام زخم‌ها با گرد سنبل‌الطیب

وزن	10 گرم
نام فارسی	سنبل الطیب
نام علمی	Valeriana officinalis
رنگ گل	بنفش
رنگ برگ	سبز
وزن با بسته بندی	0/25 گرم