بذر هاماتو کاکتوس

کاکتوس گیاهی است از تیره کاکتوسیان (Cactaceae) تیره‌ای از میخک‌سانان که اغلب خاردار و گوشتی هستند. کاکتوس در ابتدا تنها در شمال و جنوب و نواحی مرکزی آمریکا رشد می‌کرد اما امروزه در بسیاری از مناطق گرم و خشک جهان توسط مردم پراکنده شده است. کاکتوس طی طوفان‌های ناگهانی آب ذخیره کرده و آب ذخیره‌شده را طی ماه‌های خشک‌سالی به مصرف می‌رساند. کاکتوسیان در ایران گونه بومی ندارند. بیشتر کاکتوس‌ها ریشه‌های عمیقی داشته و ساقه شبکه مانندی دارند که به‌عنوان منبع ذخیره آب عمل می‌کنند ساقه کاکتوس توسط تیغ‌هایی محافظت می‌شود. کاکتوس‌ها برگ‌های خیلی کوچکی داشته یا اصلاً برگ ندارند.

کاکتوس هاماتو یکی از انواع کاکتوس‌ها است که گاهی اوقات از پایه کاکتوس‌های جدیدی تولید می‌کند. این کاکتوس بومی جنوب تگزاس و مکزیک شمالی است. کاکتوس هاماتو گل‌های زرد زرق و برق‌دار بسیار زیبایی به قطر ۳ تا ۷ سانتی‌متر در بالای ساقه ایجاد می‌کند، درواقع این کاکتوس یک کاکتوس گل‌دار بسیار جذابی است. کاکتوس هاماتو به تولید گل‌های زیبا و معطر معروف است. ساقه کاکتوس هاماتو کروی یا استوانه‌ای شکل است و به اندازه ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر رشد می‌کند. در سطح کاکتوس برآمدگی‌ها یا آرئول‌های مارپیچی به طول ۵ تا ۱۴ میلی‌متر و عرض ۲ تا ۷ میلی‌متر وجود دارد که در لبه این برآمدگی‎ها خارهای کوچک و نازکی به اندازه ۱ تا ۳ سانتی‌متر دیده می‌شود. بین آرئول‌ها ۱۵ میلی‌متر فاصله وجود دارد. ریشه کاکتوس هاماتو فیبری و بلند می‌باشد. کاکتوس هاماتو میوه‌های قرمز کروی یا بیضی شکل به اندازه ۸ تا ۱۱ میلی‌متر تولید می‌کند که پوست میوه‌ها بعد از بلوغ شکاف می‌خورند. کاکتوس هاماتو به خوبی گل می‌دهد، حتی زمانی که جوان است و در تمام طول تابستان گل‌های زیادی تولید می‌کند. این گونه به‌خوبی و آسانی رشد می‌کند و رشد بسیار خوبی در گلدان دارد و برای نگهداری در خانه و بالکن بسیار مناسب است. زمانی که به گل‌دهی می‌رسد به مراقبت و نگه‌داری بسیار کمی نیاز دارد. کاکتوس هاماتو در خاک‌های غنی با زهکشی خوب با آفتاب کامل در تمام طول سال به‌خوبی رشد می‌کند (اما در تابستان بهتر است در یک مکان سایه آفتاب باشد). کاکتوس هاماتو در یک گلدان دارای سوراخ زهکشی که با خاک کاکتوس پر شده است به خوبی رشد می‌کند. خاک کاکتوسی که برای کاشت کاکتوس هاماتو استفاده می‌شود نباید مقدار زیادی هوموس داشته باشد. برای داشتن بهترین رشد باید به‌طور مرتب به گیاه آب داده شود. هفته‌ای یک بار آب برای کاکتوس هاماتو کافی است. زمانی که گیاه در معرض نور خورشید است نباید بدنه کاکتوس خیس شود. در صورتی که بدنه کاکتوس مرطوب باشد و در معرض نور خورشید قرار بگیرد باعث ایجاد زخم، عفونت قارچی و یا حتی مرگ کاکتوس می‌شود. باید به‌خوبی از گیاه مواظبت شود تا از تشکیل کپک‌های ریز در نزدیکی آرئول‌ها جلوگیری گردد. کاکتوس هاماتو در طول زمستان در دمای ۵ درجه سانتی‌گراد خشک می‌شود. برای حفظ گیاه سالم‌تر باید گیاه در دمای زیر ۵ درجه سانتی‌گراد قرار نگیرد. ولی با توجه به زیستگاه طبیعی آن، کاکتوس هاماتو می‌تواند در دمای ۷- درجه سانتی‌گراد نیز زنده بماند. کاکتوس هاماتو از طریق بذر یا قلمه تکثیر می‌شود. بذرها روش معمول برای تولید کاکتوس هاماتو می‌باشند. این کاکتوس به‌آسانی از طریق بذر رشد می‌کند. بذرها را می‌توان در بهار یا تابستان در گلدان‌های حاوی خاک کاکتوس کاشت. گلدان باید دارای سوراخ زهکشی باشد. همچنین خاکی که برای کاشت استفاده می‌شود باید غنی بوده و زهکشی خوبی داشته باشد. بذرها را در سطح خاک قرار دهید و با لایه بسیار نازکی شن، بذر را بپوشانید. سپس خاک را مرطوب کنید و یک شیشه روی گلدان قرار دهید تا رطوبت حفظ شود. گلدان را تا زمان جوانه‌زنی در یک مکان گرم قرار دهید و خاک را مرطوب نگه‌دارید ولی از خیس شدن خاک پرهیز کنید. بعد از جوانه‌زنی شیشه را بردارید تا گیاه بتواند نور و هوا دریافت کند. نهال‌ها را می‌توان بعدازاین که کمی رشد کردند در گلدان‌های جداگانه کاشت.

شرایط محیطی

یکی از معیارهای تعیین‌کننده خاک مناسب برای کاکتوس‌ها، آب‌وهوا است. به‌گونه‌ای که در آب‌وهوای گرم نیاز این گیاهان به خاک قابل‌نفوذ و سبک بیشتر احساس می‌شود درحالی‌که در آب‌وهوای سرد که گیاهان نیاز به آبیاری چندانی ندارند به خاکی سنگین‌تر نیاز خواهد بود. به‌طورکلی کاکتوس‌ها خاک‌های با PH کمتر از ۷ تا نزدیک به ۷ را می‌پسندند. در بیشتر متون، ترکیب اصلی خاک کاکتوس‌ها در اندازه‌های زیر سفارش شده است: یک قسمت خاک باغچه به‌اضافه یک قسمت شن و ماسه (به نسبت مساوی) به‌اضافه یک قسمت کمپوست (مواد پوسیده گیاهی و خاک‌برگ)، یا یک‌دوم قسمت خاک رسی به‌اضافه یک قسمت ماسه به‌اضافه یک قسمت خاک باغچه، یا یک قسمت کمپوست به‌اضافه یک قسمت خاک پیت به‌اضافه یک قسمت ماسه. هرگاه به ترکیب‌های بالا در انتها، ۵ درصد خاک زغال اضافه شود اثر ویژه‌ای در جلوگیری از پوسیدگی و دیگر بیماری‌های قارچی خواهد داشت (حضور پتاس در خاک زغال، باعث این امر می‌شود). البته در متون مختلف و در گفته‌های افراد باتجربه در زمینه تولید و پرورش کاکتوس به فرمول‌های مختلف دیگری نیز اشاره شده است. برخی از افراد در ترکیب خاک خود از کود حیوانی و برخی دیگر از ورمی کمپوست استفاده می‌کنند. به‌عنوان‌مثال می‌توان به این ترکیب اشاره کرد: دو قسمت شن ریز شسته شده و شیرین (فاقد املاح) به‌اضافه کمتر از یک قسمت کود گاوی پوسیده به‌اضافه یک قسمت خاک‌برگ پوسیده با اندازه متوسط ذرات به‌اضافه مقدار بسیار کمی از قطعات خورد شده زغال چوب. خاک مناسب دیگری که معمولاً استفاده می‌کنند ۶۰ درصد شن شسته شده ۲۰ درصد پیت ماس و ۱۵ درصد ورمی کمپوست به‌علاوه مقداری زغال است.

این گیاه در حد متوسط گرما در فصل بهار تا پاییز و شب‌های خنک نیاز دارد. هوای زمستان باید خنک باشد (حدود ۱۰ تا ۱۴ درجه سانتی‌گراد). کاکتوس‌هایی که تار دارند باید در محلی با دمای حداقل ۱۶ درجه نگهداری شوند. همچنین توجه داشته باشید که تهویه مناسب از جمله نیازهای کاکتوس است. بهترین درجه برای نگهداری کاکتوس‌ها ۱۸ تا ۳۲ درجه سانتی‌گراد است.باید توجه داشته باشید که میزان تابش نور و روشنایی محیط نگهداری کاکتوس‌ها در شکل ظاهری کاکتوس‌ها، رنگ گل، تعداد گل‌ها، ساقه‌ها و شکل غنچه‌های گل اهمیت فراوانی دارد. اما توجه داشته باشید به‌طورکلی، کاکتوس‌ها به نور زیاد (نزدیک پنجره‌های شرقی و غربی) و نور خیلی زیاد (نزدیک پنجره‌های جنوبی) نیاز دارند. نکته حائز اهمیت در مورد میزان نور محیط نگهداری کاکتوس‌ها در این است که چنانچه نور محیط کم باشد کاکتوس‌ها طراوت و زیبایی خود را از دست می‌دهند و در مورد کاکتوس‌هایی که گل دارند، توانایی گل‌دهی خود را از دست می‌دهند. کاکتوس بعد از مدتی در نور کم از بین می‌رود. البته نور زیاد در تابستان باعث آفتاب‌سوختگی می‌شود. رطوبت برای گیاه کاکتوس اهمیت چندانی ندارد. چرا که بومی مناطق خشک و صحراهای آمریکا است. آب‌وهوای گیاه کاکتوس باید تقریباً گرم یا کوهستانی باشد.

کاشت

ابتدا گلدانی را برای کاشت بذر کاکتوس انتخاب کنید که زهکشی مناسبی داشته باشد. برای این منظور می‌توانید سطح زیرین گلدان خود را کمی سوراخ کنید. سپس سنگ‌های نسبتاً درشت جمع‌آوری کنید و آن‌ها را به ارتفاع ۲ الی ۳ سانتی‌متر (البته مقدار سنگ به میزان بزرگی و کوچکی گلدان شما بستگی دارد) در انتهای گلدان بریزید. بعد از آن مقداری ماسه ساختمانی تهیه و یا خریداری کنید. این ماسه را در ابتدا بشورید تا رس آن کاملاً جدا شود. آن‌قدر شست‌وشو را ادامه دهید تا آب صاف از ماسه سرازیر شود، سپس با استفاده از یک الک ماسه را الک کنید تا سنگ‌های ریزودرشت آن از هم جدا شود. سپس سنگ‌های ریز ماسه را با پیت ماس مخلوط کنید (یک پیمانه پیت ماس به اضافه دو پیمانه ماسه ریز به اضافه یک یا نصف پیمانه زغال کبابی خردشده). اگر در خانه مایکروفر دارید حدود ۵ دقیقه مخلوط آماده شده را در درون آن بگذارید. پس از سرد شدن مخلوط را روی سنگ‌های درشتی که در مرحله نخست آماده کرده بودید بریزید. بعد از آن با فشار دادن دست بر روی سطح موردنظر بستر را محکم کنید و یک لایه نازک سنگ ریزه روی بستر بریزید.

در مرحله آخر بذر کاکتوس را بر روی سطح موردنظر بپاشید طوری که بذرها به فاصله ۱ الی ۲ سانتی‌متر از یکدیگر فاصله داشته باشند. سپس در ظرف را بگذارید در غیر این صورت نایلون یا پلاستیک بر روی آن بکشید و سپس بذر کاشته شده را در دمای ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد قرار دهید. توجه داشته باشید که بذر زیر نور مستقیم خورشید نباشد. بعد از ۱۰ روز بذرها جوانه می‌زنند و شروع به رشد می‌کنند. شما باید پس از کاشت بذر، هر دو هفته یک‌بار سم قارچ‌کش را بر روی بستر خاک به اندازه استاندارد اسپری کنید. کاکتوس تا سه ماهگی نیاز به هیچ کودی ندارد. به بذر کاکتوس هر از چند گاهی سر بزنید تا حشرات و موارد مشکوک را شناسایی کنید.

نحوه نگهداری کاکتوس در خانه

با توجه به استقامت و بردباری کاکتوس‌ها نسبت به شرایط محیطی و گسترش آپارتمان‌نشینی و زندگی پرمشغله امروزی سال‌به‌سال بر تعداد پرورش‌دهندگان این گیاه افزوده می‌شود. کاکتوس یکی از گیاهان پرطرفدار است که می‌توانید یک گیاه عالی برای آپارتمان‌های بدون بالکن امروزی باشد. برخی از افراد به این دلیل کاکتوس‌ها را دوست دارند که فکر می‌کنند این گیاه مقاومت بیشتری نسبت به سایر گیاهان دارد و در نتیجه نگهداری از آن هم زحمت کمتری خواهد داشت. این طرز فکر تا حدودی درست است به این دلیل که کاکتوس می‌تواند آب اضافی را در خود ذخیره کند و هنگام کم‌آبی از آن تغذیه کند، اما باید به یاد داشته باشیم این به آن معنا نیست که نگهداری کاکتوس بدون کمترین زحمتی امکان‌پذیر است. البته باز هم تأکید می‌کنیم کاکتوس به دلیل توان ذخیره آب، بهترین گیاه برای نواحی خشک و کم آب به‌حساب می‌آید. شاید شما هم در صحراهای خشک کاکتوس‌های بزرگی را دیده باشید که در شرایط آب و هوایی بسیار بد هم دوام آورده‌اند؛ دلیل این موضوع آن است که کاکتوس می‌تواند با یک‌بار ذخیره آب، ماه‌ها بدون آب به زندگی خود ادامه دهد. این نکته هم جالب است که ذخیره آب توسط ریشه‌های کاکتوس انجام می‌شود.

کاکتوس ریشه‌های بسیار بلندی دارد که به کمک آن‌ها می‌تواند آب موردنیاز را در خود ذخیره کند. شاید بتوان گفت این بزرگ‌ترین تفاوت کاکتوس با سایر گیاهان است. اگر شما در خانه گیاه کاکتوس دارید دقت کنید درون خاک کاکتوس باید از شن و سنگریزه نیز استفاده کنید. همچنین به خاطر داشته باشید این گیاه به نور زیاد احتیاج دارد و باید در محیطی گرم قرار بگیرد. از دیگر نکاتی که باید به آن توجه کنید آبیاری کاکتوس است. به خاطر داشته باشید کاکتوس نسبت به سایر گیاهان باید با فاصله زمانی طولانی‌تری آبیاری شود. البته آبیاری کاکتوس باید با توجه به نوع آن، فصل، گرمای محیط و اندازه گیاه تعیین شود. با در نظر گرفتن همه این موارد و از آنجا که امروزه کاکتوس‌ها در اندازه‌های مختلف ارائه و فروخته می‌شوند، می‌توانید با توجه به فضای خانه خود، تعدادی از این گیاه را در نقاط مختلف نگهداری کنید. گلدان‌های رنگی و کوچک کاکتوس به‌خوبی می‌توانند پشت پنجره، روی میزهای کنار دیوار و کنار قاب عکس‌های رومیزی قرار بگیرند و جلوه‌ای خاص به اتاق، سالن و خانه شما بدهند.